Tradytor | forum

Młyn w Radotkach pochodzi z drugiej połowy XIX i powstał na miejscu starego młyna, który spłonął w latach 30 XIX wieku.(stary młyn prawdopodobnie powstał 100 lat wcześniej). Wybudowano go z czerwonej cegły licówki, posiada trzy kondygnacje oraz dwie regulowane śluzy, zwiększające napór wody. Został wyposażony w bardzo nowoczesne jak na owe czasy, urządzenia tj. turbinę wodną oraz stalowe stawidła, a nie jak większość młynów z tego okresu, koła młyńskie. Obiekt wybudowany został na małej odnodze przepięknej rzeki Skrwa Prawa. W skład osady oprócz młyna, wchodziły zabudowania gospodarcze oraz dom młynarza. Całość była własnościową płockiego Żyda Jachme. Następnie posiadaczem całego terenu (ponad 40 ha) stał się znany, płocki, bankowiec oraz przemysłowiec Stanisław Górnicki, który z czasem, przekazuje młyn, swojej ,,przyjaciółce”, pani Kucharskiej. Po śmierci Górnickiego, rozpoczął się spór sądowy, o jego własność, w wyniku którego młyn odkupił młynarz Konieczkowski. Podczas kryzysu, przełomu lat 20 i 30 XX wieku, panującego w Polsce,całość odsprzedał młynarzowi Kolcowi. Kolejny właściciel postawił na nowe technologie, zamienił napęd młyna z wodnego na elektryczny. Oczywiście nie zdemontował turbiny wodnej, pozostawiając ją jako napęd zapasowy. Głównym sercem napędu, stał się silnik o mocy 75kW i napięciu 380V. Dodatkowo rozwinął nową gałąź produkcji instalując na terenie trak. W krótkim czasie w młynie ruszył tartak. W taki stanie osada przetrwała II wojnę Światową.

W 1982 roku, młyn zmienił właścicieli. Nowymi ,,młynarzami” zostali Leszek i Małgorzata Ogończyk-Mąkowscy. Produkcja ruszyła na nowo jednak nie na długo. W wyniku kolejnych podwyżek energii, w 1984 roku, zakończył swoją działalność. Nowi właściciele zaczęli utrzymywać się z gospodarstwa, a młyn za symboliczną kwotę, wydzierżawiono dr.inż. Jędrzejowi Kosińskiemu z Włocławka, który cały obiekt (zarówno turbinę jak i silnik elektryczny), zamienił na pierwszą w latach 80 XX wieku, ( w naszym regionie) Małą Hydroelektrownie. Niestety, cofki z Wisły, powodowały zmniejszenie mocy turbiny o 30%. Jednak, pomimo wieku turbiny, młyn nadal potrafił wyprodukować 10-12kW energii elektrycznej.

W swojej historii, młyn na swoim terenie posiadał również stadninę koni. Jako ciekawostkę dodam, że młyn słynął w całej okolicy z produkcji wyśmienitej kaszy karkowskiej.

Opracowano na podstawie Notatek Płockich z 1995 roku oraz samodzielnie zebranych materiałów.

Według tablicy informacyjnej (nad rzeką), Kilkadziesiąt metrów dalej, przy dzisiejszym betonowym moście, stał kolejny, jednokondygnacyjny, drewniany młyn, który pochodził z końca XIX wieku i prosperował do późnych lat 40 XX wieku. Po II wojnie światowej, właściciele porzucili majątek i wyemigrowali za granice. Młyn zaczął podupadać, budynki się rozpadły. Dziś po młynie pozostały maleńkie jazy, oraz pale utrzymujące kiedyś koło młyńskie (na zdjęciu kawałki pali wystające z wody).Krążą opowieści, że tym młynie nagrywano ekranizację powieści Tadeusza Dołęgi Mostowicza ,,Profesor Wilczur" (czasami można spotkać błędną informację o filmie pt. ,,Znachor" ). Poniżej w innych postach, kadry z tego filmu.

Z opisu na Wikipedii wynika, że to nie "Znachor"(1937) ale jego kontynuacja - "Profesor Wilczur" (1938) kręcona była w Sikorzu i okolicach. Potwierdza to fakt, że w pierwszej części plenerów praktycznie nie ma, a sekwencje we młynie - co wówczas uchodziło za normę - zarejestrowano w atelier. Natomiast druga część zawiera sporo ujeć plenerowych, w kilku widoczny jest drewniany młyn - może to właśnie ów nieistniejący już młyn w Radotkach? Poniższe zdjęcie przedstawia kadr z "Profesora Wilczura".

Spotkałem się ostatnio z tezą, że sceny filmu nagrywano w młynie w Sikorzu. (!!!????). Obejrzałem film oraz zrobiłem wizję lokalną i jak dla mnie, sceny pochodzą z Radotek (chociaż tutaj też mam wątpliwości). Ukształtowanie terenu młyna w Sikorzu jest zupełnie inne. Ponadto w scenie (na foto) osoby przechodzą po moście (przed wojną również tu był ), które znajduję się zaraz przy dzisiejszych pozostałościach dawnego młyna. Poza tym, teren za młynem jest otwarty(w scenie zamieszczonej u skowrona), podobnie jak dzisiaj w tym miejscu. Za domem młynarza w Sikorzu, zaczyna się wzgórze.

W dniu wczorajszym odwiedziłem młyn w Radotkach. Miałem okazję poznać właściciela, który bez żadnego problemu i z pełną sympatią oprowadził mnie po młynie oraz domostwie.
Młyn na dzień dzisiejszy jest całkowicie pusty. Nie ma w nim urządzeń młyńskich oraz turbin. Niebawem rozpocznie się ponowna adaptacja budynku, na elektrownię. Właściciel zaczął już remont nadbrzeży, tamy, oraz zamontował nowe kanały dopływowe do śluzy. Będzie również zainstalowana nowa turbina, bardziej wydajna. Stara (olbrzymia,kilku tonowa) będzie służyła jako eksponat. Sam budynek, jest w stanie dobrym. Przed remontem została wykonana ekspertyza geologiczna, która wykazała, że młyńskie fundamenty osadzone są na olbrzymich, dębowych słupach. Młyn zasilany jest wodą z kilkusetmetrowej ,,odnogi" Skrwy, która nazywana jest przez miejscowych ,,Rzeczką- Młynówką". Wybudowanie wspominanego kanału spowodowało powstanie kilkuhektarowej wyspy, na którą prowadzi stalowy most. Ciekawostką jest fakt, że kiedy Młynówka płynie należy do Skarbu Państwa, a kiedy jest stojącym kanałem (a głównym nurtem jest Skrwa), należy do mojego rozmówcy.

Całe gospodarstwo jest bardzo zadbane i prowadzone w sposób ekologiczny. Na terenie znajduje się hodowla ptaków egzotycznych, królików oraz dwa stawy i las. W skład całości wchodzi kilka budynków, w tym najbardziej okazały dom młynarza, który w swojej niezmienionej formie istnieje od początku XIX wieku. Podczas gruntownego remontu budynku, na jednej z belek właściciel znalazł wyrytą datę 1809 rok. Na uwagę zasługują również olbrzymie, kamienne fundamenty, których grubość sięga około 1,5 metra.

W godzinę czasu nie da się obejrzeć wszystkiego. Umówiliśmy się z właścicielem, panem Mąkowskim, na dłuższe spotkanie w kwietniu, kiedy przyroda ,,ruszy".

Witam,

czerwiec za pasem, jakieś zmiany? Czekamy na fotki

Pozdrawiam

Michał

mwicinski pisze:Witam,

czerwiec za pasem, jakieś zmiany? Czekamy na fotki

Pozdrawiam

Michał

Witam,
są dwa wyjścia: albo uzbroić się jeszcze w co najmniej dwa,trzy tygodnie cierpliwości lub ruszyć w teren z aparatem.

No i ruszyłem w teren, prace wrą. Fotek nie zrobiłem, bo nie czułem się upoważniony. Wiem natomiast, że Inwestor w oparciu o decyzję Konserwatora Zabytków będzie zamawiał tradycyjne okna polskie w kolorze brązowym

Pozdrawiam

O jakie upoważnienie biega

Może źle się wyraziłem, jest to teren prywatny więc może właściciel nie życzyłby sobie, żebym bez jego zgodny cykał fotki obiektu i wrzucał do netu.

Oto mapa pochodząca z "Informatora wodnego" Marii Podhorskiej-Okołów z 1936 roku. Okazuje się, że drewniany młyn z Radotek w owym czasie był spalony. Musiano go szybko odbudować skoro dwa lata później wykorzystany był przy kręceniu "Profesora Wilczura". Pytanie tylko, czy młyn uwieczniony w filmowych kadrach wygląda rzeczywiście na nowo odbudowany? Oczywiście wszystko zależy od stopnia jego wcześniejszego zniszczenia. Przyznam jednak, ze ten fakt zasiał we mnie ziarno niepewności co do słuszności identyfikacji filmowego młyna jako młyna z Radotek.
Przy okazji dowiadujemy się o dawnym podziale na Radotki Duże i Małe - zapewne od dużego i małego młyna w nich zlokalizowanych.