Młyn wodny Golonka (pow. płocki)

Moderatorzy: UBOOT, zbyszekg9

Awatar użytkownika
zbibal76
Posty: 163
Rejestracja: sob cze 25, 2011 6:28 pm
Lokalizacja: Gąbin

Młyn wodny Golonka (pow. płocki)

Postautor: zbibal76 » pn lut 08, 2016 11:28 pm

Natrafiłem na ruiny, które mogą być pozostałością po młynie. Na razie nie wiem za dużo o tym miejscu, dlatego coś więcej napiszę jak się po prostu więcej dowiem :). Na starych mapach było zaznaczonych jeszcze kilka młynów na Wielkiej Strudze, ale podczas wycieczki nie natrafilem na najmniejsze nawet ślady. Dołączam zdjęcia ruin w zimowej scenerii.
PICT0354.JPG
PICT0354.JPG (543.64 KiB) Przejrzano 5344 razy
PICT0359.JPG
PICT0359.JPG (491.99 KiB) Przejrzano 5344 razy
Ostatnio zmieniony sob mar 05, 2016 8:40 pm przez zbibal76, łącznie zmieniany 1 raz.
Awatar użytkownika
Majsterek
Administrator - Stowarzyszenie
Posty: 945
Rejestracja: pn lis 15, 2010 11:20 pm

Re: Młyn wodny Golonka (pow. płocki)

Postautor: Majsterek » czw lut 25, 2016 5:21 pm

Ów młyn wraz z pięcioma innymi widoczny jest dobrze na mapie Raymana z lat 30 XIX w. Faktycznie, musiała być to "wielka struga", a na pewno wielce gospodarni byli ówcześni mieszkańcy, że pochwalić się mogli tak porządnym wykorzystaniem sporego spadku na tym odcinku cieku.
(Pod Annopolem lustro strugi pomierzono na 101,1 m n.p.m, a po niecałych 4 km biegu, przed mostem pod Golonką mamy 85,7 m n.p.m co daje prawie 15 m przewyższenia (5 pięter). W zupełności wystarcza to do zlokalizowania nie jednego młyna.)
wlk struga.jpg
wlk struga.jpg (343.57 KiB) Przejrzano 5319 razy
Awatar użytkownika
zbibal76
Posty: 163
Rejestracja: sob cze 25, 2011 6:28 pm
Lokalizacja: Gąbin

Re: Młyn wodny Golonka (pow. płocki)

Postautor: zbibal76 » sob mar 05, 2016 7:16 pm

Na niemieckiej mapie wydanej w 1914r widnieje wciąż 5 młynów. Obok młyna w Golonce są dwa znaczki - kółeczko z flagą - czy oznaczają ruiny? - nie jestem ekspertem od map, nie wiem czy dobrze je odczytałem.
mapa 1914r.jpg
mapa 1914r.jpg (360.6 KiB) Przejrzano 5297 razy
Na polskiej z 1938r młyny są już tylko dwa, Golonka z opisem młyn motorowy i młyn Kordos. W Golonce widać równoległy do Wielkiej Strugi kanał i na jego końcu zbiornik wodny przy młynie, są tam do dziś.
mapa 1938r.jpg
mapa 1938r.jpg (364.12 KiB) Przejrzano 5297 razy
W trakcie mojej wędrówki wzdłuż Wielkiej Strugi viewtopic.php?f=39&t=5597 poza Golonką nie natrafiłem na żadne pozostałości młynów. Niewiadomą jest drugi od prawej młyn z mapy Reymanna, obecnie jest tam teren prywatny, zamieszkały, prowadzone jest tam (było ?) wydobycie torfu, od bliższego obejrzenia terenu skutecznie odstraszają psy. Co do młynu Kordos gdzieś w jego okolicy zawróciłem, generalnie też nic tam nie wypatrzyłem, ale może coś było kawałek dalej? - jak będzie trochę czasu, przejadę się tam rowerem popatrzę. Prawdopodobnie jak były jakieś pozostałości młynów, mogły zostać usunięte podczas prac melioracyjnych. Brzegi są wyczyszczone, zbudowano szereg stopni wodnych spiętrzających wodę. Więcej szczegółów można znaleźć tutaj
http://www.rceeplock.pl/wisla/files/kon ... ez_zdw.pdf

Pozostałości młyna Golonka również znajdują się na terenie prywatnym. Jakkolwiek teren jest nieogrodzony, to wjazd od ulicy jest zamknięty szlabanem, bezpośrednio przy ruinach jest domek letniskowy i warzywniak.
Awatar użytkownika
zbibal76
Posty: 163
Rejestracja: sob cze 25, 2011 6:28 pm
Lokalizacja: Gąbin

Re: Młyn wodny Golonka (pow. płocki)

Postautor: zbibal76 » sob mar 05, 2016 8:37 pm

Trochę informacji o historii młyna w Golonce dostarcza m.in. lektura "Dziejów Gąbina i okolic" Janusza Szczepańskiego.

Pierwsze wzmianki o młynie Golonka pochodzą z początków XVw - "W 1429r. książęta mazowieccy potwierdzili uposażenie młynarza w młynie Golonka na rzece Śmielnicy, nieopodal Gąbina." (Śmielnica - dawna nazwa Wielkiej Strugi?). Kolejna wzmianka pojawia się w "lustracji miasta" z 1564r - ""Szlachta i chłopi wozili często własne zboże na przemiał do czterech młynów, znajdujących się na terenie Gąbina. Pierwszy z młynów był przy kościele. Drugi - Golonka - na rzeczce Śmielnicy. Pozostałe na rzeczce Strzemesznie.". W czasie "potopu" szwedzkiego Gąbin został całkowicie zniszczony. Lustracja z 1661r podaje - "W Gąbinie pozostało tylko 6 rzemieślników, a z 61,5 włók tylko 10 było osiadłych. Młyny były spalone i zdewastowane." Pod koniec XVIII wieku największym zakładem w Gąbinie była garbarnia Mikorskiego nad rzeczką Nida przy ul. Kutnowskiej - "niezbędna w toku produkcji była kora dębowa, którą się tłukło w foluszu w Golonce". "Własnością Mikorskiego był również tartak, znajdujący się w Golonce w odległości 3 km od Gąbina. Produkował on rocznie 11 kop tarcic. Obok tartaku był folusz, w którym gąbińscy sukiennicy folowali sukno". W czasie powstania styczniowego okolice Gąbina były zamieszkane przez kolonistów niemieckich, którzy przyczynili się do klęski klęski powstańców w bitwach pod Kunkami i Zdworzem w maju 1863r - "Lotna żandarmeria powstańcza powiesiła m.in Krzysztofa Milajzera, właściciela młyna Golonka koło Gąbina".

Na przełomie listopada/grudnia 1914r miała tu prawdopodobnie miejsce potyczka-bitwa (?) między wojskami rosyjskimi i niemieckimi. Ciotka mojej żony, starsza już mocna kobitka, opowiadała mi, że ilekroć przejeżdża przez Golonkę, modli się w tym miejscu za dusze rosyjskich żołnierzy potopionych w tamtejszych bagnach. Młyn leży w dolince, teren podmokły, bagna w większości powysychały, jednak ich ślady są wciąż dobrze widoczne.

15 września 1939r została zbombardowana zajmująca pozycję w pobliżu młyna 9 bateria 15 pułku artylerii lekkiej. 15 PAL wspierał działania 15 DP walczącej pod Dobrzykowem. Zginęło 9 żołnierzy, kilkunastu odniosło rany, zniszczone zostały dwa działa, zabitych zostało 20 koni. Na gąbińskim cmentarzu na tablicy w kwaterze wojennej nie ma wzmianki o artylerzystach, być może 9 poległych żołnierzy do dziś spoczywa gdzieś w lesie Golonka.

W okresie październik - grudzień w lesie Golonka byli rozstrzeliwani za ukrywanie broni i i żołnierzy rolnicy z Czermna i Strzemeszna.

1 grudnia 1946r na szosie w pobliżu młyna miała miejsce potyczka pomiędzy UB a oddziałem Henryka Jóźwiaka pseudonim "Groźny". Oddział Jóźwiaka jechał do Gostynina na akcję odbicia aresztowanych partyzantów. Na szosie w Golonce spotkali UB, wywiązała się strzelanina w której "Groźny" zginął.
Ostatnio zmieniony ndz mar 06, 2016 3:19 pm przez zbibal76, łącznie zmieniany 1 raz.
Awatar użytkownika
zbibal76
Posty: 163
Rejestracja: sob cze 25, 2011 6:28 pm
Lokalizacja: Gąbin

Re: Młyn wodny Golonka (pow. płocki)

Postautor: zbibal76 » sob mar 05, 2016 10:08 pm

Jeszcze kilka zdjęć pozostałości młyna i zabudowań przy młynie ze stycznia tego roku. Uwaga na zdjęciach jest ewenement - śnieg w środku zimy :)
PICT0366.JPG
PICT0366.JPG (343.21 KiB) Przejrzano 5279 razy
PICT0345.JPG
PICT0345.JPG (345.3 KiB) Przejrzano 5279 razy
PICT0346.JPG
PICT0346.JPG (550.22 KiB) Przejrzano 5279 razy
PICT0351.JPG
PICT0351.JPG (401.79 KiB) Przejrzano 5279 razy
PICT0358.JPG
PICT0358.JPG (503.74 KiB) Przejrzano 5279 razy
PICT0341.JPG
PICT0341.JPG (384.74 KiB) Przejrzano 5279 razy
PICT0360.JPG
PICT0360.JPG (520.75 KiB) Przejrzano 5279 razy
Awatar użytkownika
zbibal76
Posty: 163
Rejestracja: sob cze 25, 2011 6:28 pm
Lokalizacja: Gąbin

Re: Młyn wodny Golonka (pow. płocki)

Postautor: zbibal76 » ndz kwie 03, 2016 4:19 pm

Kilka zdjęć już bez śniegowej pokrywy. Teraz chyba jest najlepsza pora roku na obejrzenie tych ruin, są w większości zarośnięte, żeby tam trafić trzeba praktycznie na nie wejść, już z kilkunastu metrów niewiele widać, a jeszcze się nie zazieleniło i nie ma liści.

Tak się młyn maskuje przed ciekawskimi :)
PICT0079.JPG
PICT0079.JPG (496.89 KiB) Przejrzano 5259 razy
PICT0057.JPG
PICT0057.JPG (605.21 KiB) Przejrzano 5259 razy
tędy woda wpływała do młyna... Ta część wygląda na bardziej współczesną, przed młynem jest dosyć mocno rozbudowany system wodny, poza samą Wielką Strugą są sztuczne zbiorniki - stawy, kanały (widoczne jużna przedwojennych mapach), połączone ze sobą przepustami i urządzeniami do spiętrzania wody
PICT0099.JPG
PICT0099.JPG (650.85 KiB) Przejrzano 5259 razy
PICT0101.JPG
PICT0101.JPG (578.9 KiB) Przejrzano 5259 razy
...a tędy woda wypływała :)
PICT0063.JPG
PICT0063.JPG (509.88 KiB) Przejrzano 5259 razy
PICT0042.JPG
PICT0042.JPG (612.18 KiB) Przejrzano 5259 razy
PICT0043.JPG
PICT0043.JPG (516.91 KiB) Przejrzano 5253 razy
PICT0085.JPG
PICT0085.JPG (565.1 KiB) Przejrzano 5259 razy
PICT0062.JPG
PICT0062.JPG (603.63 KiB) Przejrzano 5259 razy

Wróć do „Młyny”

Kto jest online

Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 4 gości