Pomnik 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK. Warszawa

[Nieostatni]

Właściwie nazwa powinna brzmieć Pomnik 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK i Rzezi Wołyńskiej
Pomnik jako jedna całość, wkomponowany jest w przestrzeń, składa się z kilku elementów wzajemnie się zazębiających i uzupełniających. Ustawiono je na symbolicznym placu agorze, mitycznej dla nas potomnych krainy geograficznej o nazwie Wołyń, będącej jednym z kresowych województw na terytorium II Rzeczpospolitej. Skrawek warszawskiej ziemi leżący na łagodnym zboczu Skarpy Wiślanej, w rejonie Kępy Potockiej i wąwozu arterii komunikacyjnej - Alei Armii Krajowej, nazwano Skwerem Wołyńskim.
Pomnik w obecnej formie powstał w dwóch etapach. W dniu 12 września 1993 roku odsłonięto monument w kształcie miecza dedykowany 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK, jej bohaterskim żołnierzom i dowódcom, będącej największym związkiem taktycznym, nielegalnej Armii Krajowej działającej w tym rejonie.
Dziesięć lat później 13 lipca 2003 roku odsłonięto pomnik dedykowany ofiarom Rzezi Wołyńskiej(w latach 1943 - 44 zamordowano około 60000 Polaków, szczyt morderstw miał miejsce w dniu 11.07.43r.) w formie jedenastu kamiennych świec zebranych przy symbolicznym katafalku zamordowanych. Autorem obu pomników jest znany artysta rzeźbiarz Kazimierz Danilewicz, były żołnierz 27 WDP AK.
Wydarzenia, bohaterowie, cele, miejsce i czas związał uczestników tych historycznych dokonań w jedną całość. Tak więc i pomniki budowane etapami stały się nierozerwalnym tandemem na Skwerze Wołyńskim.
Plac pod nazwą Skwer Wołyński uroczyście otwarto w trzecim etapie, w 61 rocznicę Rzezi Wołyńskiej 11 lipca 2004 roku.

IMGP8064.JPG (137.69 KiB) Przejrzano 2036 razy

IMGP8078.JPG (88.38 KiB) Przejrzano 2036 razy

IMGP8104.JPG (118.5 KiB) Przejrzano 2036 razy

Przy alejce z nazwą skweru płyta objaśniająca i powitalna, z inskrypcją o treści:
Żołnierze kresowych formacji zbrojnych Polskiego Państwa Podziemnego, którzy zginęli w latach 1940 – 1945.
Tu na Skwerze Wołyńskim zapisano nazwiska żołnierzy 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej, partyzantów konspiracji i samoobrony poległych w walkach z Niemcami i UPA, zamęczonych w niemieckich i sowieckich obozach, pomordowanych w komunistycznych więzieniach.
Niech Ci niezłomni obrońcy wiary i polskości Ziemi Wołyńskiej, których często bezimienne mogiły pozostały daleko stąd, przypominają pokoleniom, że "wolność krzyżami się mierzy"
W 62 rocznicę zakończenia II Wojny Światowej tablicę ufundowali Koledzy i Rodacy

IMGP8022.JPG (129.3 KiB) Przejrzano 2036 razy

IMGP8023.JPG (147.41 KiB) Przejrzano 2036 razy

Skwer to plac apelowy wysypany drobnymi otoczakami, chrzęszczącymi pod stopami, namiastka szutrowych dróg, północno - zachodnich powiatów Wołynia, którymi poruszali się bandyci OUN - UPA, a za nimi miejscowi nacjonaliści ukraińscy paląc, grabiąc wsie, kościoły i mordując wszystkich napotkanych Polaków.
W centralnym miejscu na bruku z kostki umieszczono duże płyty z czerwonego wołyńskiego granitu, a nich inskrypcje:
Biegliśmy lecz śmierć miewała bliżej, gdy szła od współziomków z Wołynia - Wojciech Klejne
Dziesiątkom tysięcy Polaków z Wołynia których ocalić z rzezi w 1943 roku nie było nam dane, oraz tym którzy opuścili swe rodzinne strony i poszli na poniewierkę uciekając przed terrorem i zagładą z rąk OUN - UPA.
W 60 rocznicę wielkiej tragedii Rodacy, Żołnierze samoobrony i Oddziałów Armii Krajowej 2003

IMGP8026.JPG (126.72 KiB) Przejrzano 2036 razy

IMGP8032.JPG (149.03 KiB) Przejrzano 2036 razy

IMGP8033.JPG (142.24 KiB) Przejrzano 2036 razy

Wokół symbolicznego stołu - ołtarza - katafalku trwa nieustanny apel poległych, gromadzący tłum przedstawicieli wymordowanych mieszkańców z jedenastu, powiatów przez które przeszła śmierć w dniu największego mordu Polaków 11 lipca 1943r. nazwanego Rzezią Wołynia. Ich symbolem są kamienne kolumny z herbami powiatów i różnego kształtu wyrytymi krzyżami. Obrazują świece gromniczne, zwyczajowo wkładane do ręki umierającemu w chwili jego śmierci.

IMGP8027.JPG (121.61 KiB) Przejrzano 2036 razy

IMGP8029.JPG (88.79 KiB) Przejrzano 2036 razy

IMGP8031.JPG (84.08 KiB) Przejrzano 2036 razy

IMGP8090.JPG (107.81 KiB) Przejrzano 2036 razy

IMGP8097.JPG (98.77 KiB) Przejrzano 2036 razy

IMGP8088.JPG (95.58 KiB) Przejrzano 2036 razy

W pewnej odległości na wznoszącym się stoku ustawiono główny akcent pomnika, monumentalnych rozmiarów miecz. Materiał żelbet. Na schodkowej, półkolistej piramidzie z dużej, czarnej, bazaltowej kostki, mieszczącą w swym wnętrzu urny z ziemią pobraną na wszystkich polach bitewnych 27 Dywizji Wołyńskiej AK, wyprowadzono bazę - podstawę miecza, ustawionego na jego głowicy w pozycji pionowej.

IMGP8036.JPG (92.15 KiB) Przejrzano 2036 razy

IMGP8057.JPG (106.1 KiB) Przejrzano 2036 razy

IMGP8061.JPG (192.57 KiB) Przejrzano 2036 razy

Front stanowią spiżowe, złączone w jedną całość tablice o powierzchni około 3m2 gdzie zaznaczono nazwy miejscowości w których 27 Wołyńska Dywizja AK toczyła walki z trzema wrogami: Niemcy - Sowieci - bandy UPA, obszar między Kraśnikiem i Lublinem a Równem i Krzemieńcem.

IMGP8060.JPG (138.3 KiB) Przejrzano 2036 razy

Na trzonie miecza cztery spiżowe odlewy z tekstem memoratywnym;
1.Żołnierzom - ochotnikom 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK, walczącym w II Wojnie Światowej z siłami wrogów na Wołyniu, Polesiu i Lubelszczyźnie.
2.Jednej z najliczniejszych i najdłużej walczącej w latach 1943 - 1944 wielkiej jednostce Armii Krajowej.
3. Poległym, zesłanym, więzionym i bestialsko pomordowanym w walce o przetrwanie polskości i wiary na Wołyniu.
4. w 50 rocznicę - Rodacy.

IMGP8082.JPG (99.9 KiB) Przejrzano 2036 razy

Jelec - napis Obrońcom Ojczyzny, z lewej odznaka pułkowa, medalion, z motywem herbu Wołynia. Po prawej medalion z wizerunkiem orła, na tarczy amazonek inicjały AK.

IMGP8084.JPG (132.73 KiB) Przejrzano 2036 razy

Nieostatni cdn.

[Nieostatni]

Ciąg dalszy

IMGP8087.JPG (137.58 KiB) Przejrzano 2031 razy

IMGP8086.JPG (134.25 KiB) Przejrzano 2031 razy

Na płazie głowni miecza, odznaka na tarczy herbowej, z przekazem: 27 Wołyńska Dywizja Piechoty AK.

IMGP8083.JPG (135.8 KiB) Przejrzano 2031 razy

Wzdłuż ekranu ekranu dźwiękochłonnego oddzielającego pomnik od ruchliwej arterii umieszczono następujące elementy spinające przestrzeń wokół pomnika:
Popiersie ostatniego legendarnego dowódcy, pseudonim "Oliwa" majora Jana Wojciecha Kiwerskiego. Poległegł w okolicznościach ciągle nie wyjaśnionych w wieku 34 lat 18.04..44r. w pojedyńczej zagrodzie stanicy kozackiej Dobry Kraj. Awansowany pośmiertnie na generała brygady przez prezydenta RP w dniu 20.04.1990r.

IMGP8055.JPG (101.81 KiB) Przejrzano 2031 razy

Na granitowym postumencie, piękna twarz o zdecydowanym spojrzeniu i ostrych rysach, w baranicy i rogatywce polowej. Biały, o głębokim macie - marmur.
Napis na postumencie:
Generał Jan Wojciech Kiwerski 1910 - 1944
"Rudzki" "Dyrektor" "Lipiński" "Oliwa"
Dwukrotny kawaler Orderu Virtuti Militari
Żołnierz września i konspiracji ZWZ AK. W Warszawie inicjował akcje"Wieniec" "Arsenał" "Celestynów" "Góral".
Na Wołyniu w akcji Burza dowodził największym zgrupowaniem AK 27 Wołyńską Dywizją Piechoty.
Poległ w bitwie Kowelskiej 18 kwietnia 1944r.
Bohaterskiemu dowódcy jego żołnierze i społeczeństwo Warszawy

IMGP8055 a.jpg (93.19 KiB) Przejrzano 2031 razy

IMGP8053 a.jpg (97.66 KiB) Przejrzano 2031 razy

Dalej w równym szeregu, niczym kompania oddająca salwę honorową, dziewiętnaście poziomo ułożonych tablic z wyrytymi nazwiskami, pseudonimami, stopniami, funkcjami, nazwami jednostek, oddziałów, bitew, miejscowości - pro memoria 27 WDP AK.

IMGP8042.JPG (85.24 KiB) Przejrzano 2031 razy

IMGP8054.JPG (227.99 KiB) Przejrzano 2031 razy

Świetnie zaaranżowana natura powoli opanowująca falisty ekran, imitująca głębie lasu i partyzanckich brzóz, zwarta ściana bluszczu położy kres bezmózgowiu sprejowców, graficiarzy, wandali.
Nie można nie zauważyć wymownej tablicy kojarzącej się z niezdarnym malunkiem dziecka na kartce papieru - zarys krzyża objętego morzem płomieni, na którego poziomej belce napisano Jezu ratuj nas

IMGP8038.JPG (155.57 KiB) Przejrzano 2031 razy

Niżej rachunek krzywd i prośba:
Stąd w nas gniewna zapiekłość więc uprośmy Boga by łaskę przebaczenia zesłał nam na ziemię Wołyniacy

IMGP8051.JPG (185.51 KiB) Przejrzano 2031 razy

Obok zaś w płomieniach znak, czyżby stylizowana wersja herbu Wołynia?

IMGP8049.JPG (183.86 KiB) Przejrzano 2031 razy

ScreenShot218 Wołyń herb II RP.jpg (45.51 KiB) Przejrzano 2031 razy

Wreszcie ostatnia granitowa tablica z nazwą skweru. Pod nią niewielka ale istotna dla warszawiaków tablica o treści:
Pamięci członków grupy dywersyjnej żołnierzy Warszawskiej Kompanii Saperów uczestniczących w szeregach 27 Wołyńskiej Armii Krajowej w walkach operacji "Burza" na Wołyniu, Polesiu i Lubelszczyźnie w roku 1944.
Towarzysze broni i Rodacy 2004

IMGP8047.JPG (127.37 KiB) Przejrzano 2031 razy

Umieszczona pod nią nieczytelna częściowo tablica została skopiowana i położona na granicy skweru, patrz początek załącznik 8022 i 8023, została położona w trzecim etapie, kiedy oficjalnie przyjęto nazwę Skwer Wołyński
Przykro mi, przepraszam za zdjęcia sprofanowanego popiersia generała, niestety zarejestrowałem stan faktyczny.

Nieostatni