Tradytor | forum

Kilkanaście metrów od mogiły żołnierzy AK i WiN w Żyrzynie znajduje się od niedawna pomnik poświęcony żołnierzom Wojska Polskiego z 1939 roku, partyzantom Batalionów Chłopskich i powstańcom 1863 roku. Prawdopodobnie spoczywają tu też żołnierze o których z Oddziału Wojskowego PTTK w Chełmie otrzymałem następujące informacje:

Kwatera wojenna.
Żyrzyn, gm. Żyrzyn, pow. Puławy,
Częściowo zachowana. Usytuowana była w północno-zachodniej części cmentarza parafialnego. Pierwotnie otoczona była drewnianym płotem. Składała się z 45 mogił, na których stały drewniane krzyże z daszkami. Po kwaterze zachowały się 3 kamienne stele. Pozostała powierzchnia zajęta przez pochówki cywilne. Pochowano tu 137 lub 187 żołnierzy niemieckich ( z 218 i 220 rezerwowych pułków piechoty)poległych 7 sierpnia 1915 r.
Źródła: APL CKKPP 1915-1918, SYG 14(S.6-6V,16-17),

Nie mam potwierdzenia tej informacji. I już się jej właściwie nie spodziewam. Dość, że nie ma już śladu po kwaterze z I wojny światowej.

Przeglądając wydaną w 1997 roku książkę Mieczysława Rybaka Żyrzyn i okolice. Zarys dziejów. znalazłem na stronie 91 następujący ustęp:

W majątku Żyrzyn, gdzie znajdowała się gorzelnia, żołnierze rosyjscy rozbili beczki ze spirytusem i raczyli się do woli. Działając pod wpływem alkoholu stawili silny opór, w wyniku którego nacierający Austriacy ponieśli duże straty w ludziach, o czym świadczyły liczne nagrobki na miejscowym cmentarzu, gdzie ich pochowano.Obecnie pozostały już tylko 3 nagrobki cementowe lejtnantów.

Autor opisując I wojnę światową korzystał z relacji mieszkańców gminy Żyrzyn. Ale czy widział te "cementowe nagrobki lejtnantów"?

Dzięki jednemu z mieszkańców Żyrzyna udało mi się dotrzeć do resztek kwatery wojennej. Znajduje się ona w części północno-wschodniej cmentarza parafialnego, a nie północno-zachodniej.







Tak przy okazji dowiedziałem się o miejscu w którym polegli żołnierze spoczywali zanim przeniesiono ich na teren cmentarza parafialnego. Po zakończeniu walk w Żyrzynie pochowano ich tymczasowo w pobliżu miejsca w którym polegli, w parku przy dawnym dworku Ignacego Wessla. Po ekshumacji w mogile podobno pozostało jedno ciało. Poległego żołnierza upamiętniono cementowym pomnikiem nagrobnym z napisem: "Nieznany żołnierz który poległ w wojnie europejskiej 1915 roku"