Bratnia mogiła 1863. Rozniszew - Zapilicze (pow. kozienicki)

[Nieostatni]

Po uzyskaniu niepodległości, w czasie II Rzeczypospolitej społeczeństwo mogło zmaterializować dowody pamięci i wdzięczności poległym w obronie Ojczyzny i ojcowizny, bo stąd trafili do powstańczej partii Kononowicza.
Na szczycie trzymetrowego obelisku, postawionego u wezgłowia bratniej mogiły, umieszczono symbol męstwa i wolności - orła białego, pilnującego spokoju tu spoczywających. Treść tablicy memoratywnej:
Poległym Powstańcom na polach gminy Rozniszew w 1863r. Cześć ich pamięci.
W księgach parafialnych zachował się lakoniczny wpis potwierdzający wydarzenie, miejsce i czas - bitwa powstańcza pod Rozniszewem 14.05.1863r. - W 1863 roku w uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego była bójka pod Rozniszewem, w której było 15 zabitych. Pochowano ich obok cmentarza. W plebani i kościele ugrzęzło moc kul. Czas płynie. W miejscu drewnianych budynków kościoła i plebani, powstały budowle murowane. Cmentarz wyraźnie zwiększył swą powierzchnię - powstańczy pomnik znalazł się prawie w jego centrum. W 1944 - znowu w kościelnych murach ugrzęzły kule - mury zostały odbudowane. Orzeł z cmentarnego pomnika w pewnym czasie zniknął, ale tkwił w społecznej pamięci i to spowodowało jego powrót na cokół. Pamięć "małych ojczyzn jest najwierniejsza", mogiła, pomnik i otoczenie są zawsze zadbane. Obowiązuje motto wyryte na tablicy "Cześć ich pamięci"