Kościół Aniołów Stróżów - Staroźreby (pow. płocki)

[Thomas]

Staroźreby to znana mazowiecka miejscowość. Pośrodku wsi znajduje się kościół. Ciekawe są pociski i wybite cegły w ścianach kościoła. Pamiętam z rodzinnych opowieści ostrzał Staroźreb ze stanowisk w miejscowości Sędek. Niestety nic więcej nie pamiętam, literatury na ten temat nie znalazłem.
O samym kościele ze strony diecezji płockiej:

Właścicielem Staroźreb był w 1398 r. Stanisław Grad ze Szreńska. Z jego fundacji wybudowano świątynię. Parafię erygował prawdopodobnie ok. 1402 r. bp Jakub z Korzkwi. Drugi kościół, drewniany, został wzniesiony w 1547 r. przez Wojciecha Staroźrebskiego, biskupa chełmskiego i przemyskiego. Po jego zniszczeniu, kolejny kościół został wystawiony w 1784 r. przez Onufrego Bromirskiego, starostę płockiego i płońskiego wraz z proboszczem ks. Jakubem Lissowskim.

W latach 30-tych XIX wieku kościół znajdował się w złym stanie, dlatego w latach 1855-1858 wybudowano nowy, murowany, staraniem Anieli z Porczyńskich Bromirskiej, oraz plebanię według projektu Józefa Górskiego. Świątynię´ konsekrował w 1888 r. bp Henryk Kossowski. Była ona restaurowana w latach 1915-1916 i odnawiana w 1924 r. oraz po II wojnie światowej. Spośród zabytków sztuki sakralnej na uwagę zasługują:
*chrzcielnica z piaskowca z połowy XVII w.,
*monstrancja z połowy XIX w.,
*relikwiarz z pierwszej po ł owy XIX w.
*ołtarz główny z lat 60-tych XIX w.

No i kilka fotek:

100_1062.jpg (147.19 KiB) Przejrzano 6408 razy

Zdjęcia:

100_1068.jpg (112.74 KiB) Przejrzano 6408 razy

100_1069.jpg (113.01 KiB) Przejrzano 6408 razy

100_1070.jpg (135.19 KiB) Przejrzano 6408 razy

Ściana z pociskami #1

100_1063.jpg (153.13 KiB) Przejrzano 6408 razy

Ściana z pociskami #2

100_1064.jpg (173.5 KiB) Przejrzano 6408 razy

[bobola]

Dodaję dwa uzupełniające zdjęcia - widok ogólny i interesujący detal, piękny choć niszczejący kartusz herbowy dobroczyńców kościoła.
Herb Bromirskich Jastrzębiec. W polu błękitnym podkowa złota ocelami do góry, w niej krzyż kawalerski złoty. W klejnocie nad herbem w koronie jastrząb ze złotymi dzwonkami u nóg, w prawej łapie taka sama podkowa z krzyżem jak na tarczy.
Herb małżonki, Porczyńskich Pobóg. W polu błękitnym podkowa srebrna z zaćwieczonym krzyżem kawalerskim złotym na barku. W klejnocie nad herbem w koronie pół charta srebrnego.
I całkiem przypadkowo powstały naturalny klejnot nad kartuszem w koronie czarna kawka.

[stankiem1]

Thomas, to bardzo ciekawe bo moja rodzina tez z tamtad pochodzi i moj dziadek i pradziadek sa pochowani na cmentarzu starozrebskim.
W zwiazku z tym mam pytanie(moderator: to pewnie przynalezy do watku cmentarze) czy w parafiach zachowaly sie zapisy gdzie kto jest na cmentarzu pochowany.Zwlaszcza w przypadku cmentarza w Zagrobie gdzie zachowaly sie tylko pojedyncze nagrobki:czy jest mozliwe odtworzenie pierwotnego ukladu cmentarza. Wiem ze np na cmentarzu starozrebskim byla osobna kwatera gdzie chowane byly dzieci ktore czesto nie mialy murowanych nagrobkow:moich paru "wujkow" lezy tak w Starozrebach.

[Thomas]

Niestety wątpię, że prowadzone były księgi cmentarne. Proboszczom i tak często bywało nie na rękę prowadzenie ksiąg umarłych, a co dopiero mówić o zapisywaniu kto gdzie leży. Taki proceder znany jest dopiero współcześnie, na wielkich, miejskich nekropoliach.

[stankiem1]

No wlasnie ksiegi cmentarne i numery kwater to jest to czego szukam(Y) ciekaw jestem czy proboszczowie w jakis sposob musieli sie rozliczc do diecezji z " co laska" za miejsce i wydaje mi sie ze musial istniec podzial na lepsze i gorsze kwatery.
Jesli chdzi o zywych to wiem ze w kosciele Starozrebskim mozna bylo sobie wykupic miejsce w lawce na stale: miala takie mija Babcia. Ciekaw jestem czy to zwyczaj lokalny czy tez spodkaliscie sie z nim w innych kosciolach.

[Thomas]

Nowe ciekawostki:

- Dlaczego kościół jest pod wezwaniem Aniołów Stróżów, parafia św. Onufrego, a poprzednie kościoły nosiły wezwanie św. Wawrzyńca? to proste - Bromirscy. Na cześć Onufrego - parafia zyskała wezwanie jego patrona, a na cześć Anieli - kościół.

- Poprzedni kościół tu nie stał. Pierwsza lokalizacja staroźrebskiej świątyni to teren koło parku z pałacem. Według informacji dziś zdobytych drewniany kościół stał jeszcze przez jakiś czas, w tym czasie Staroźreby miały dwa kościoły, po jakimś czasie drewnianą ruinę - rozebrano. Mam obiecane zdjęcie drewnianej świątyni.

- Przez istniejące otwory piwniczne widać trumny leżące pod prezbiterium. Spoczywają tu: Aniela i Onufry Bromirscy, oraz hrabia Stadnicki. Jest możliwość zwiedzenia krypty. Niestety, kościelnego nie było na miejscu. Wybiorę się niebawem jeszcze raz.

Dodaję zdjęcia z dnia dzisiejszego. Trwa remont (renowacja polichromii) więc wszystko jest otwarte:

[Thomas]

W zasobach MWKZ del. w Płocku, znajduje się Karta Ewidencyjna kościoła staroźrebskiego, w której znajdujemy rzut poziomy świątyni, oraz zdjęcia krypt:
1. Krypty środkowej
2. Krypty wschodniej z trzema trumnami:

[Majsterek]

Co do kościołów w Staroźrebach, pojawiają się dziwne rozbieżności w lokalizacji:
Wg starszych materiałów "jakiś" nieopisany kościół znajdował się po środku ul. Kościelnej, na przedłużeniu osi rynku, znacząco obok dzisiejszego miejsca usytuowania. (Dzisiaj jest to teren na działce z plebanią, między parkanem otaczającym kościół, a cmentarzem. )

mapa_2_1.jpg (329.21 KiB) Przejrzano 6280 razy

Nasuwa się pytanie:
Jaki kościół jest zaznaczony na lewej mapie (archiwalna niemiecka; lata wydania: 40, na materiałach z przełomu XIX/XXw, bądź nawet sporo starszych, co w przypadku map "niemieckich" nie dziwi, już o tym wspominałem)
Jeżeli obecnie istniejący był konsekrowany już w 1888, to jakim prawem na tej mapie jest tam gdzie go nigdy nie było? (A może był jakiś inny, w tzw. międzyczasie?)
Zgodnie ze starszą mapą, kościół miał stać na przedłużeniu osi pałac-rynek. Z pałacowego parku, miał się roztaczać widok na starannie uprojektowany plac w centrum miejscowości, z dobrą wizurą na kościół. Mapa potwierdza to, ponieważ zabudowa nie przecina w znacznym stopniu tej osi widokowej. (A wcześniej możliwe, że nie zakłócał jej żaden budynek). Czy przypadkiem nie mamy jakiegoś zaginionego odcinka pisanej historii Staroźreb? Wszak budowę obecnego kościoła prowadzono dość długo (od 1856), konsekrowany został dopiero w 1888. Tego rodzaju błąd na mapie? - jakoś mi się nie wydaje.
Prawa mapa pokazuje stan aktualny.

Przy okazji, fragment "mapy Kwatermistrzostwa", z około 1835/40, na potwierdzenie informacji Thomasa, o lokalizacji dawnej świątyni w pobliżu zabudowań dworskich:

Kwatermistszostwo.jpg (404.6 KiB) Przejrzano 6280 razy

[stkkecaj]

Na mapce po lewej zaznaczony jest według mnie budynek tzw. "organistówki", który został wyburzony w czasie prac przy budowie nowej plebanii. Było to miejsce, gdzie do końca lat siedemdziesiątych prowadzone były lekcje religii. Mieszkał tam wtedy też kościelny.

Co do lokalizacji kościoła w parku przy pałacu, to najprawdopodobniej stary kościół był umiejscowiony na południe od pałacu. Jest tam (a przynajmniej był w latach osiemdziesiątych) mały zbiornik wodny w kształcie prostokąta - podejrzewam, że jego zarys zgadzał się z położeniem starego kościoła. Taką przynajmniej słyszałem opinię.

Ciekawą informacją jest, że rzekomo obecny kościół miał być w pierwotnych planach zlokalizowany po przeciwnej stronie ulicy Płockiej w stosunku do parku przypałacowego. Podobno nawet wbijano tam jakieś słupy umacniające grunt (tzw. "ćfele" ??? - ale nie jestem w stanie tego potwierdzić).

[Majsterek]

Ciekawa sprawa z tą organistówką, przydałoby się jakieś zdjęcie. Być może była to jakaś pozostałość po "tymczasowej" świątyni z przed lat?