Wg. książki Dzieje Gąbina pierwszy kościół w Gąbinie powstać miał już przełomie XI i XIIw, a jego fundatorem mógł być Bolesław Krzywousty. W dokumencie wystawionym w 1222r wymieniany jest pleban gąbiński Gismar. Gdzie stał dokładnie najstarszy gąbiński kościół - nie wiadomo. Natomiast w pierwszej połowie XVw powstał murowany kościół w miejscu, gdzie stoi obecna świątynia. Kościół ten, po kilkukrotnych pożarach i odbudowach przetrwał do 1913r, kiedy to po kolejnym pożarze podjęto decyzję o budowie w jego miejscu nowej świątyni. Budowa trwała do 1934r, w tym samym roku konsekracji dokonał abp. Juliusz Nowowiejski. W 1942 r. został rozebrany przez Niemców. Po wojnie na jego gruzach zbudowano tymczasową kaplicę, a w latach 1957-1966 obecny kościół.
Jakiś czas temu nabyłem wydany w Warszawie w 1888r "Przegląd Katolicki", zawierający relację z „Wizyty Arcypasterskiej w dekanacie Gostyńskim, w Gombinie” w październiku 1887r.
Poniżej obszerne fragmenty tego artykułu, zachowałem oryginalną, dziewiętnastowieczną pisownię.
Kościół parafialny w Gombinie wzniesiony jest w kierunku linji świętej, z cegły nieotynkowanej zewnątrz, z wyjątkiem późniejszej przybudówki od strony północnej, która mieści zakrystję, skarbczyk, oraz kruchtę północną. Przy znacznych rozmiarach miał on kiedyś odpowiednią wysokość, która dochodziła podobno do 24 łokci, wskutek jednak częstych pożarów, zmalały ściany o 6 łokci, tak, że dziś okna boczne sięgają prawie sufitu. …. Ogień zniszczył tu po wielokroć wszystkie pamiątki, któreby mogły dać świadectwo o początku tego domu Bożego; dziś historię jego możemy czytać jedynie w jego murach, wzniesionych z grubych cegieł, a posiadających dotąd jeszcze liczne ozdoby, właściwe epoce budowy. Do tych przedewszystkiem należą rozmaite wzory, ułożone w ścianach z cegły na ciemno polewanej, … , takie polewane cegły tworzą pas dolny, dość wysoki, złożony z podwójnego rzędu połączonych krzyżów w kształcie X, W południowej ścianie prezbyterjum układają się znów te cegiełki w szereg powiązanych V, … , bliżej ściany szczytowej wschodniej, mamy tu piękny krzyż, ułożony z takich samych cegieł ciemno polewanych, …, Najciekawszą jednak rzeczą w ścianach tego kościoła, są słynne kolorowo polewane dęte cegły z wypukłemi rysunkami. Należą one do osobliwości rzadziej napotykanych po kościołach, a sięgających bardzo odległych czasów. , … , piękne kafle, z których dwie pierwsze koloru brunatnego, mają jednakowe ozdoby: tarcze o dziewięciu gwiazdach, misternie przeplatanych ozdobami krzyżowanemi; trzecia zaś zielonkawego koloru przedstawia przecudnie wykonany znak herbowy: szyszak uwieńczony koroną o trzech trójliściach, a unoszony przez dwie pary bujnych skrzydeł orlich, … , Znaczenia tego herbu trudno dociec, co się zaś tyczy dwóch pierwszych, przypominają one pół tarczy z herbu ziemi sandomierskiej, … , wysoko pod sufitem umieszczona jest ciemna kafla z herbem „Podkowa”. , … , tu pod niszą od strony północnej mamy w czworobok ułożone kafle, rysunki których tak są ułożone: Gryf, Pelikan, Jeleń, Orzeł Piastowski. , …, Lud okoliczny powiada o tych kaflach, że są to różne potwory, jakie latały w powietrzu podczas budowy kościoła, przeszkadzając w pracy budującym. Większość ich zda się przedstawiać znaki herbowe, z pomiędzy których najwięcej zasługują na piękne orły piastowskie i często powtarzające się gryfy – one to bowiem mogą dać niektóre wskazówki historyczne. , …, Gryf był herbem ziemi Bełzkiej, która za Jagiełły została przyłączona do Korony. Otrzymał ją następnie w posagu za Aleksandrą Olgierdówną Ziemowit młodszy, książe Mazowiecki. , … , Słusznie przeto można przypuszczać, że przed wcieleniem ziemi bełzkjej „Gryf” mógł być oddzielnie używany przez Ziemowita, a w takim razie kafle nasze sięgały by pierwszej ćwierci XV w. i do tej właśnie epoki należałoby odnieść budowę kościoła gombińskiego. , … , . Oprócz tych wszystkich starożytnych zabytków, które Najd. Arcyp. z zajęciem oglądał w tutejszym kościele, zasługują na uwagę: naprzód resztka dawnego pomnika, … , Jest to głowa odkryta rycerza z brodą i łańcuchem runa złotego na szyi. Resztka to widocznie nagrobka z XVI wieku. Piękniejszą i może nieco starszą pozostałością tego rodzaju jest kwadratowa płaskorzeźba z kamienia, … , przedstawia ona dwóch małych rycerzy o siebie opartych w pełnem uzbrojeniu. Delikatność wykonania nie ustępuje najpiękniejszym zabytkom tego rodzaju. , …., Znalazł tu obecnie Najd. Arcyp. 7 ołtarzy. , … , Zasługują za to na wspomnienie tutejsze dzwony. Nadzwyczaj pięknym głosem odznacza się największy pomiędzy niemi, który ma swoją legendę. Mówi lud bowiem o nim, że ulano go bardzo dawno ze złota i srebra, jakie kobiety ofiarowały na podziękowanie Panu Bogu za szczęśliwe zakończenie jakiejś wojny. Francuzi w r. 1812 podobno zamierzali zabrać go na działa, ale się oparli temu ojcowie parafjan gombińskich. Tradycja ludowa o wojnie nie jest pozbawioną pewnej podstawy, jak wnosić należy z samego napisu na tym dzwonie, który brzmi tak: „DA PACEM DOMINE IN DIEBVS NOSTRIS QUIA NON EST ALVIS QVI PVGNET PRO NOBIS NISI TV DEVS NOSTER. I. N. R. J. 1578” In Vigilia s. Laurenti die nona Augusti. “ Po bokach tarczy z “Bończą”, czytamy cyfry: P, M, R, A, K, I. mniejszy dzwon ma napis „PER SINGVLOS DIES BENEDICIM TE ET LA VDAMVS NOMEN TVVM IN SAECVLVM ET IN SAECVLVM SAECULI A.D. 1578”. Obok kilku lilji, mamy tu cyfry L,.S. Trzeci wreszcie dzwon średni, pęknięty, nosi napis: „SONET VOX MEA IN AVRIBVS TVIS DOMINE A. D. 1588” Obok zaś „Radwana” mamy cyfry: S, C, P, S, P, T” . , …. , Z Gombina we wtorek d. 3 października w godzinach popołudniowych podążył Najd. Arcyp. do Czermna.
Zdjęcie przedstawia dawny, opisywany powyżej kościół parafialny, który spłonął 8 marca 1913r, (zdjecie z książki ks. Andrzeja Rojewskiego "Gąbin - Rok, osiem miesięcy i dwa dni z dziejów parafii i miasta").
- kościół sprzed 1913r.jpg (194.35 KiB) Przejrzano 4122 razy
