Tradytor | forum

Na mapie Archidiecezji Poznańskiej ilustrującej lokalizacje parafii w X, XI, XII i XIII wieku, parafia Suserz*, znajduje się w granicach Archidiakonatu Czerskiego. Zdaniem ks. profesora dr Józefa Nowackiego fundacja koscioła parafialnego w Suserzu pod wezwaniem Wniebowzięcia N.M.P nastąpiła do XIII wieku. W tym czasie z fundacji szlacheckiej powstały parafie: Jamno, Kiernozia, Luszyn i Pacyna. Nieco później w XV wieku Czermno, Osmolin, Piotrkówek i Sanniki. Suserz z kościołem Wniebowzięcia N.M.P był ośrodkiem dużej parafii, wyjętej w XIII w z pierwotnej (parafii) gąbińskiej, a obejmującej po wydzieleniu trębskiej (rok 1303) jeszcze 10 miejscowości. Wzmianka o Suserzu pojawia się w związku z przemarszem potężnej armii krzyżackiej w kierunku Kalisza. We wrześniu 1331 roku armia krzyżacka, wykorzystując postawę ówczesnego władcy dzielnicy płockiej - księcia Wańka Bolesławowica - przeprawiała się przez Wisłę pod Płockiem i podążała przez Gąbin, Szczawin Borowy, Suserz, i Modłę, tu przekraczając górny bieg Przysowy. Stąd zmierzała przez Żychlin, Łęczyce pod Kalisz. Długa rejza zakończyła się krwawym i bolesnym dla obu stron a nie rozstrzygniętym jednoznacznie starciem pod Płowcami na Kujawach 27 września 1331 roku. Źródła archiwalne Acta Episcopalia i Acta Visitationum Ecclesiarum Dioecesis Posnaniensis (pierwsze z lat 1439 - 1824, drugie 1598-1818) wymieniają następujących plebanów suserskich: 1. pleban Jan - rok 1441 2. pleban Tomasz - miał on w roku 1445 proces przed biskupem z Michałem Słupskim o dziesięcinę kmiecą z Modły 3. pleban Jakub - rok 1497-99 miał sprawę w konsystorzu z plebanem gąbińskim o dziesięciny 4. pleban Stanisław Kijewski, kanonik gnieźnieński - rok 1533- proces o dziesięciny z plebanem szczawińskim. Zagęszczenie parafii miało wielorakie skutki dla rozwoju kultury. Przy niektórych kościołach, zwłaszcza zamożniejszych o większych tradycjach i możliwościach działania tworzą się w tym czasie szkoły parafialne. Kształcą się w nich niezbyt liczne co prawda grupy młodzieży, ale i tak jest to osiągnięcie epokowe, powodujące szybki wzrost wykształconej elity umysłowej kraju. Szkoły te kształcą przy tym nie tylko młodzież szlachecką, ale czasem i synów chłopskich zwłaszcza z zamożniejszych rodzin. Po ukończeniu tych szkół, o różnym poziomie nauczania, część wykształconej młodzieży rusza na studia uniwersyteckie. W drugiej połowie XIV wieku liczy się przede wszystkim nie nazbyt odległy uniwersytet w Pradze czeskiej, od początku XV wieku liczy się już polski uniwersytet krakowski, na który zapisywało się nie mało Mazowszan. Byli wśród nich i młodzi przybysze z ziemi gostynińskiej. Chyba stąd pochodzili: w 1407 r. Sasin z Trebek, w 1409 r. Czambor z Iłowa, w 1411 r Jan, syn Wojciecha z Suserza. W czasach Reformacji, Krzysztof Lasocki, właściciel wsi Suserz przeszedł na protestantyzm a drewniany kościół parafialny istniejący od dawien dawna, przekazał w roku 1545 w ręce protestantów. Wszystkie jego ozdoby, obrazy, szaty liturgiczne i dokumenty kościelne kazał zniszczyć i spalić. Z ogólnej zagłady ocalał jednak wówczas, nie bez widocznej Opatrzności Bożej, wizerunek N.M Dziewicy z Dzieciątkiem Jezus. Akta Grodzkie Gostynina z roku 1619 zawierają o tym wizerunku ciekawą notatkę: " gdy w roku 1553 palono wszystkie ozdoby i dokumenty kościelne na grobli koło kościoła, ten wizerunek N.M Dziewicy z Dzieciątkiem Jezus od ognia nie niszczał. Jeden z obecnych, nazwiskiem Polek, szydząc sobie bezbożnie, popychał go nogą do ognia, gdy nagle sam do ognia na twarz upadł. Wyciągnięto go silnie poparzonego i na marach do domu odniesiono. Od owej chwili nieszczęsny ten człowiek, drżąc na całym ciele, na brzuchu tylko w boleściach przez osiem lat leżał. Później zawieziono go do Częstochowy i tam modląc się do Matki Bożej odzyskał zdrowie, ale niezupełnie". [Albo relacja jest niedokładna albo czas zatarł szczegóły. Wpadając do ognia na twarz należy się spodziewać poparzeń przednich części ciała i rzeczywiście trudno wtedy bez bólu leżeć na brzuchu. Komentarz: tete] W roku 1595 kościół odebrano z rąk protestantów i poświęcono go na nowo a wizerunek Matki Bożej z Dzieciątkiem zasłynął z łask i cudów jakich doznawali wierni, którzy przed tym wizerunkiem Bogu swoje trudne sprawy polecali. Przy kościele była księga, w której zapisywano łaski doznawane. Księga zginęła w czasie wojny, tylko nieliczne wota, które przetrwały do naszych czasów, są świadectwem ludzkiej wdzięczności. Nowego plebana Jakuba Zleszyńskiego, po odzyskaniu kościoła z rak innowierców, instytuowano w 1603 roku po długim wakansie. Plebania posiadała wówczas rolę, łąki, ogród, meszne, dziesięciny folwarczne, a kmiece z części ról w Suserzu, z Modły, potrójnego Szczawina, Waliszewa i Słupia. W roku 1660 podczas pożaru drewniana świątynia spłonęła. W późniejszych czasach Suserz przeszedł na własność rodziny Skarżyńskich; Józef Skarżyński nie mając potomstwa zapisał wieś [...]tu kilka linijek umknęło mojemu aparatowi[...] W roku 1890 podwyższono wieże kościoła, a w 1894 artysta-malarz L. Zdziarski wykonał polichromię wnętrza. Kościół ma 25 m. długości, 15 m. szerokości i 35 m. wysokości, mierząc od wierzchołka wieży do ziemi. W drugiej połowie XIX wieku ziemię gostynińską nawiedzały kilkakrotnie groźne epidemie. W roku 1852 pojawiła sie w maju epidemia cholery. Spowodowała śmierć wielu osób. Szczególnie okazała się okrutna dla mieszkańców Żychlina. Ponieważ ówcześni lekarze wobec tej epidemii byli bezsilni, mieszkańcy Żychlina w pielgrzymce przyszli do Suserza, stanęli przed wizerunkiem N.M.P. Dziewicy z Dzieciątkiem Jezus i tu z wiarą, ze łzami w oczach po stracie najbliższych błagali o ratunek, pomoc, odwrócenie nieszczęścia. Odchodząc złożyli przysięgę: "Jeżeli Matka Boża wyprosi im u Boga ocalenie, przez 100 lat będą tu nieprzerwanie przychodzić w pielgrzymce pieszej 15 sierpnia, by dziękować, sławić dobroć Boga i dawać świadectwo prawdzie". Po tym ślubowaniu powrócili ufni do swoich rodzinnych domów. Stała się rzecz niezwykła. Choroba nagle wygasła. Akta grodzkie Gostynina podają: "epidemia utrzymywała się od maja do sierpnia". Od tych niepojętych wydarzeń zegar wieku mieszkańcom Żychlina odmierzał czas pielgrzymki. Nawet okupacja hitlerowska nie zdołała go zatrzymać. Pod zamkniętym przez Niemców kościołem, kryjąc się w zaroślach, stawali pielgrzymi i może wtedy, mimo drzwi zamkniętych, ich serca i myśli były szczególnie blisko Matki Boga - Człowieka. Po wypełnieniu ślubów w roku 1952 pielgrzymki z Żychlina, kierując się wrodzoną szlachetnością serca, które umie być wdzięczne, złożyli ślubowanie pielgrzymowania następne 100 lat [...] W roku 1918 władze niemieckie zarekwirowały 2 duże dzwony kościelne, 27 piszczałek z organów firmy Dominika Biernackiego. W czasie okupacji niemieckiej, okupanci wywieźli i zniszczyli wszystkie szaty liturgiczne, chorągwie, proporce - wszystko, co stanowiło dorobek wielu pokoleń i starań księży. Proboszcz parafii - ks. Józef Chyczewski - został przez Niemców aresztowany, umieszczony w obozie koncentracyjnym w Dachau i zamordowany. Kościół parafialny służył czasie okupacji Niemcom jako magazyn.
* Suserz, w XVI w. Schuscherz, wieś i folwark w pobliżu rzeki Przysowy, powiat gostyniński, gmina Szczawin, parafia Suserz, odległość 14 wiorst od Gostynina. Posiada kościół parafialny, murowany, wiatrak, 23 dymy, 194 mieszkańców. W 1827 było 40 dumów, 404 mieszkańców. W 1870 r. folwark Suserz rozległy na 1630 mórg: gruntów ornych o ogrodowych 764, łąk 46, pastisk 21 spornych 659, w osadach 7, nieużytków 33, budynkół murowanych 11, z drzewa 11. [...] W 1870 roku na folwarku istniałą gorzelnia, browar i cegielnia. W 1660 spłonął kościół i dokument erekcyjny. Ovecny murowany w 1810 r fundacji Skarżyńskiego. Wg lustracji z czasów króla Zygmunta Augusta pobierano tu groblowe (zapewne na błotach doliny Przysowy), po 6 denarów od konia. Skarżyli się na to płocczanie. Wieś należała do Ewy Szczawińskiej, małżonki Krzysztowa Lasockiego.
Źródło: tablica informacyjna przy kościele. [wtrącenia czysto religijne a nie mające w moim mniemaniu wartości historycznej usunąłem - tete]