LEWEK

Moderatorzy: UBOOT, zbyszekg9

Awatar użytkownika
UBOOT
Moderator globalny - Stowarzyszenie
Posty: 1374
Rejestracja: wt sie 25, 2009 9:09 pm
Lokalizacja: Płock-Mańkowo
Kontakt:

LEWEK

Postautor: UBOOT » śr gru 07, 2011 8:59 pm

Witam, dzisiaj moi koledzy z pracy wysłali mi ciekawy materiał na temat studni (zwłaszcza jednej LEWEK). Czy znacie ten temat? Sprawa bardzo ciekawa i warta zajęcia się nią!

Ps Serdeczne podziękowania dla Tomasza i Roberta Maliszewskiego, Marka Woźnickiego , Jerzego Udałowa oraz członka naszego stowarzyszenia Marka Sulkowskiego (Sulo73) za przekazanie materiałów.
Na początku były studnie

Zanim zostały wybudowane wodociągi, wodę czerpano bezpośrednio z Wisły lub studni. Jeszcze nie tak dawno można je było odnaleźć na płockich podwórkach i ulicach. Obecnie zapomniane i zasypane, pozostały tylko we wspomnieniach i na starych obrazach. A przecież odegrały olbrzymią rolę w życiu naszego miasta.
Miasto na skale

Historyczny Płock położony jest na płaskowyżu zbudowanym z nieprzepuszczalnej gliny - osadowej skały okruchowej koloru żółtego, która w połączeniu z wodą puchnie i staje się plastyczna. Jest ona widoczna w miejscach, gdzie zbocze skarpy nie jest porośnięte roślinnością. Warstwa tego podłoża sięga kilku metrów poniżej poziomu Wisły. Sama powierzchnia ukształtowana jest w ten sposób, że pod zewnętrzną warstwą humusu - ziemi uprawnej, jest gliniane podłoże, które ma spadek do wnętrza miasta, w kierunku Nowego Rynku. Tworzy ono swoisty zbiornik.

Takie geologiczne ukształtowanie terenu, rozpoznane już w XIX wieku, przysparzało miastu zawsze wiele trudności i problemów. Nadmiar wody deszczowej nie przepuszczany w głąb ziemi, musiał ulec wyparowaniu i do centrum spływały wszystkie brudy. Prawdziwą zmorą były powodzie. Do dziś po większym deszczu studzienki deszczowe nie są w stanie odprowadzić szybko całej wody, a ulice oraz piwnice wielu domów są zatapiane.

Jednak zasadniczym problemem pozostawał zawsze pobór wody pitnej.

"Lewek"

Podstawowym miejscem uzyskania wody pitnej przez mieszkańców Płocka była zawsze Wisła. Kiedyś z rzeki czerpano ją bezpośrednio, obecnie za pomocą wodociągów. Problem zaopatrzenia w wodę w XVII-wiecznym Płocku został opisany w 1634 roku przez podróżnika Jędrzeja Święcickiego: Do pełni wygód brakuje tylko tego, że miasto cierpi na brak wody, którą ludność miejska musi brać z tej samej rzeki do mycia, picia i innego użytku, a czerpiąc dzbanami musi nosić ciężar pod górę. W całym bowiem mieście nie ma nigdzie wodociągu, a studnie, choć wykopane głęboko ze względu na wysokość położenia, skąpo zaopatrują w wodę wyschłymi kanałami prowadzącymi od źródeł.

Oprócz Wisły, wodę czerpano z naturalnych źródeł, których pięć znajdowało się na terenie Płocka. Dwa największe były usytuowane w rejonie Wzgórza Tumskiego: jedno w pobliżu katedry, drugie u jego podnóża, naprzeciw schodów prowadzących z przystani do miasta. W roku 1877 i następnym zostały zagospodarowane: Obecnie źródła ujęte zostały za pośrednictwem rur cementowych, przy nich wymurowano ścianę parapetową i otworem zrobionym w niej, wypływa bezprzestannie silny strumień wody. Przy ścianie urządzono rezerwoar z którego zbywające wody, odpływają podziemnymi rurami do Wisły. ...w roku przyszłym źródło św. Zygmunta znajdujące się koło Katedry, w podobny sposób urządzone zostanie, ale w miejscu dogodniejszem, gdyż w blizkości ulicy Mostowej ("Korespondent Płocki).

Źródło nad Wisłą zakończone było głową lwa, z którego pyska wypływała woda, tak jak źródło oraz studnia przy Katedrze. Jej patronem był również św. Zygmunt, ale powszechnie przyjęła się nazwa "lewek". Ponieważ w tym ujęciu woda była zimna i klarowna, używano ją jako napoju lub na herbatę. Wraz z przebudową bulwaru w latach sześćdziesiątych zostało zlikwidowane.

Na terenie miasta znajdowały się również liczne stawy. W jaki sposób były wykorzystywane, nie wiadomo - można jedynie przypuszczać, że w celach gospodarczych. Częściowo używano ich jako zbiorniki na ścieki. Zostały zasypane w ciągu XIX stulecia.



W cieniu świątyni

Drugim po rzece, z czasem najważniejszym miejscem poboru wody były studnie. O ich znaczeniu dla Płocka najlepiej świadczy fakt, że w dokumencie lokacyjnym z 1237 roku stanowią, tak jak świątynie, ważne punkty odniesienia jako znaki topograficzne: Granice miasta są te: Od cmentarza znajdującego się przy drodze do Czerwińska aż do studzien, jednej przy kościele Wisława, a drugiej żydowskiej ...(przekład wg arcybiskup A. J. Nowowiejski Płock. Monografia historyczna). Identyfikacja tych studzien przez historyków nie została dokonana. Za studnię przy kościele Wisława, w świetle innych dokumentów i opisów samego obiektu, można uznać znajdującą się przy katedrze zasypaną studnię św. Zygmunta. Jest to monumentalna, ocembrowana ciosowymi kamieniami studnia o średnicy 7 metrów i głęboka na kilkadziesiąt. Obecnie jest zakryta, a na jej wierzchu znajduje się pompa ustawiona w czasie okupacji niemieckiej - ok. 1918 roku, która z trudem pompowała wodę. Wybudowanie tak wielkiej studni wskazuje, że już w okresie średniowiecza mieszkańcy grodu mieli olbrzymie problemy z uzyskaniem wody.

Drewnianą studnię średniowieczną o wymiarach 2 x 2 metry, z której zachowało się 6 poziomów, odkryto w 1966 roku na dziedzińcu zamku, w pobliżu Wieży Zegarowej. Na podstawie odnalezionych tam przedmiotów, m.in. 5 dzbanów i 2 kluczy, datuje się ją na wiek XIV, z czasów budowy zamku przez Kazimierza Wielkiego. Inną studnię uznaną za średniowieczną odkryto w 1937 roku na Placu Kanonicznym naprzeciw Odwachu (ob. Plac Narutowicza). Zbudowana była z bali dębowych, a w jej wnętrzu odnaleziono liczne przedmioty historyczne.

Również w innych miejscach miasta odkrywano niewielkie studnie z drewnianą cembrowiną. Wiadomo jednak, że na terenie Płocka w końcu XVIII wieku było ich zaledwie 18 i z tego powodu mieszkańcy odczuwali wielki brak wody. Według spisu przeprowadzonego w latach 1793-1794 w mieście znajdowało się 15 studni - tylko 2 studnie publiczne i 13 prywatnych.
źródło: internet- wyszukał w sieci sulo73
Załączniki
L1.JPG
L1.JPG (61.29 KiB) Przejrzano 2868 razy
L2.JPG
L2.JPG (60.71 KiB) Przejrzano 2868 razy
L3.JPG
L3.JPG (49.82 KiB) Przejrzano 2868 razy
L4.JPG
L4.JPG (52.84 KiB) Przejrzano 2868 razy
Awatar użytkownika
UBOOT
Moderator globalny - Stowarzyszenie
Posty: 1374
Rejestracja: wt sie 25, 2009 9:09 pm
Lokalizacja: Płock-Mańkowo
Kontakt:

Re: LEWEK

Postautor: UBOOT » wt gru 13, 2011 9:52 pm

Temat ruszył, ciekawe jaki będzie finał. Mnie bardzo interesuje.

http://plock.gazeta.pl/plock/1,35681,10 ... akach.html

Wróć do „Budowle wodne”

Kto jest online

Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 4 gości