Jezioro Soczewka

[UBOOT]

Jezioro Soczewka jest zbiornikiem zaporowym (46 ha). Jan Epstein (bankier i filantrop) w 1846(48?) roku, na potrzeby zakupionej papierni, nakazał wybudować zaporę na rzece Skrwa Lewa w celu spiętrzenia wody. Od kilku lat, na miejscu starej zapory powstała nowa, która oprócz podtrzymywania odpowiedniego stanu lustra wody, posiada również śluzę umożliwiającą swobodną migrację ryb. Jezioro w większości znajduje się w lesie (oprócz północnej części). Na skraju jeziora znajduje się stanica wodna a na przeciwległym brzegu tereny wojskowe. Na uwagę zasługuje ciekawa budowla wystająca z wody(ostatnie zdjęcie). Może ktoś wie jakie miała przeznaczenie?

Ps. w pobliskich lasach znajduje się sieć okopów oraz schronów Ringstand z okresu II WŚ.

[HETMAN]

Witam
Jezioro w Soczewce i łabątki

Łabątki w Soczewce

Soczewka.jpg (80.3 KiB) Przejrzano 4775 razy

W okolicy jeziora w Soczewce ,ok.150 m. od wody stoi kapliczka

Kapliczka w Soczewce, na polu

Soczewka1.jpg (179.04 KiB) Przejrzano 4775 razy

Data mówi sama za siebie

Soczewka2.jpg (87.06 KiB) Przejrzano 4775 razy

Pozdrawiam

[UBOOT]

Znalazłem ciekawy materiał na temat jeziora w Soczewce.

Największym sztucznym zbiornikiem wodnym w dorzeczu Skrwy Lewej jest zbiornik Soczewka. W literaturze można znaleźć sprzeczne informacje na jego temat. Częste włączanie tego zbiornika do charakterystyki jezior Pojezierza Kujawskiego przyczyniło się do błędnego postrzegania go jako obiektu naturalnego. Stąd obecność tego akwenu w Atlasie jezior Polski (1997) jako jezioro naturalne pod nazw Jezioro Soczewka . Również w spisie obiektów hydrograficznych Polski
Soczewka jest wymieniona jako jezioro – zbiornik naturalny .

Parametry zbiornika Soczewka

Rzędna normalnego poziomu piętrzenia (m n.p.m.) 65,75
Maksymalny poziom piętrzenia (m n.p.m.) 65,85
Wysokość piętrzenia 4,40 m
Pojemność całkowita 1,222 hm
Głębokość maksymalna 7,0 m
Głębokość średnia 2,6 m
Długość maksymalna 2,22 km
Szerokość maksymalna 0,35 km

Zaczęło się od młyna ...

Pierwsze udokumentowane budowle hydrotechniczne na tym terenie były związane piętrzeniami młyńskimi. Na ujściowym odcinku Skrwy Lewej funkcjonowały młyny wodne : Moździerz, Sapa, Soczewka i Socha . Ich urządzenia piętrzyły wodę na wysokość ok. 3 m, tworząc stawy niedużej wielkości. Łączna powierzchnia tych zbiorników wynosiła prawie 13 ha . Wyżej wymienione młyny wodne w zasadzie funkcjonowały nieprzerwanie przez niemal 500 lat .

Sztuczny zbiornik

W 1842 roku Jan Epstein – warszawski bankier zakupi owe cztery młyny wodne i stworzy na ich bazie duży zakład papierniczy. Wykorzystanie turbiny wodnej konstrukcji Jamesa B. Francisa pozwalało na osiągnięcie dużego potencjału produkcyjnego. Jednak małe stawy młyńskie nie zapewniały odpowiedniej ilości wody do pełnego wykorzystania turbin. Konieczne okazało się stworzenie dużego sztucznego zbiornika wodnego. Wykorzystując istniejące wcześniej piętrzenia młyńskie, skoncentrowano spadek rzeki w jednym miejscu, co nastąpiło między
1848 a 1853 rokiem. Wodę odprowadzano z niego dwoma kanałami: jałowym (wschodnim) i roboczym (zachodnim). Oba kanały łączyły się ok. 750 m poniżej zbiornika i tak Skrwa Lewa uchodziła do Wisy. Po spiętrzeniu Królowej Rzek Polski we Włocławku, w 1970 roku uległ zalaniu fragment równiny oraz ujściowy odcinek Skrwy na długości 1,93 km (Kanał Zachodni) i 1,72 km (Kanał Wschodni). Obecnie Skrwa Lewa uchodzi do zbiornika włocławskiego dwoma odnogami długości 540 m (Kanał Zachodni) i 1460 m (Kanał Wschodni). W latach 1982 i 1990 została uregulowana wschodnia odnoga Skrwy Lewej na łącznej długości 750 m. Skorygowano wtedy spadek rzeki przez budowę dwóch stopni piętrzących o wysokości 0,4 m .

Brykała D., 2007. Wybrane problemy hydrograficzne wywołane powstaniem i funkcjonowaniem zbiornika Soczewka na Skrwie Lewej. Nauka Przyr. Technol. 1, 2, #14.


Elektrownia wodna
Za najstarsze czynne do dzisiaj elektrownie wodne uważa się powstałe w 1898 roku Kamienną na Drawie i Strugę na Słupi . Powstała 50 lat wcześniej papiernia „Soczewka” zakupiła i wykorzystywała do produkcji energii najnowsze wówczas turbiny Francisa. Spad, który uzyskano przez spiętrzenie wód Skrwy Lewej, wynosi 7 m. W 1872 roku w Soczewce pracowały trzy turbiny o łącznej mocy 116 KM oraz młyn wodny w miejscowości Socha, który funkcjonował dzięki kołu wodnemu o średnicy 5 m. Na początku XX wieku na rzecz papierni pracowały już cztery turbiny wodne . Elektrownia wodna funkcjonowała na rzecz papierni w Soczewce do momentu zamknicia fabryki w 1932 roku. Ponownie elektrownię uruchomiono w 1961 roku, lecz pracowała z komplikacjami tylko przez rok ze względu na wadliwe urządzenia. W 1973 roku, po spiętrzeniu Wisły we Włocławku, zapada decyzja o likwidacji tego obiektu . W 1993 roku nastąpiło ponowne uruchomienie elektrowni wodnej na Kanale Zachodnim. Roczna produkcja energii w MEW Soczewka wynosi około 385 000 kWh.

Katastrofalne spłynięcie zbiornika
Na podstawie materiałów archiwalnych określono okresy, w których przynajmniej częściowo woda ze zbiornika była spuszczana w celu konserwacji śluz i grobli. Były to lata: 1886, 1888 i 1900. W sprawozdaniach z przeprowadzonych prac remontowych podkreślano zły stan podwodnych części wału zapory czołowej zbiornika . Po zamknięciu fabryki papieru w 1932 roku nie było już właściciela, który dbałby o urządzenia hydrotechniczne zbiornika. Ulegały one postępującej dewastacji. W 1975 roku podczas wezbrania zimowego poważnie został uszkodzony jaz zbiornika Soczewka. W 1978 roku odbudowano go w odległości ok. 30 m na północ od wcześniejszej lokalizacji. Nie zapobiegło to jednak katastrofie budowlanej w marcu 1979 roku. Wtedy bowiem jaz uległ całkowitemu zniszczeniu podczas gwałtownego wezbrania roztopowego. Skutkiem było częściowe spłynięcie zbiornika. Fala powodziowa przeszła po trasie głęboko wciętego Kanału Wschodniego (ponad 2 m), co doprowadziło do zniszczenia trzech mostów. Na szczęcie obyło się bez ofiar śmiertelnych. Jedyne informacje na temat tej katastrofy budowlanej mona znaleźć w lokalnej prasie (Tygodnik Płocki 1979). Wynika z nich, że poziom wody w zbiorniku obniżył się o ok. 2,5-3,0 m. Na podstawie zdjęć lotniczych 1980 oszacowano, e spłynęło wówczas ze zbiornika ok. 300 000 tys. m \2 wody, a powierzchnia zbiornika zmniejszyła się o prawie 40% . Jaz odbudowano w 1982 roku z zachowaniem parametrów sprzed katastrofy.

źródło: www.wladislavia.pl

[Majsterek]

Ze zbiorów Archiwum Głównego Akt Dawnych fragment ciekawej mapki, przedstawiającej okolice Soczewki w 1823. Mapa podpisana jako Plany leśnictw w Brwilnie i Lubochni. Widzimy na niej ciekawie wijącą się rzekę, a przy niej aż 5 młynów na krótkim odcinku.

1823 Plany leśnictw w Brwilnie i Lubochnii Soczewka_Młyny.jpg (180.55 KiB) Przejrzano 757 razy

Kolejna mapa, Plan zbiorowy Dóbr Brwilno z 1837, pokazuje teren dokładniej. Okazuje się, że obiektami uznanymi za papiernie, były trzy spośród wcześniej zaznaczonych młynów. produkcja papieru wiązała się z wykorzystaniem pras, a napęd dla nich stanowił moment obrotowy uzyskiwany na kole młyńskim. Podobnie jak w przypadku dawnych, nadrzecznych tartaków, gdzie obrotowy wał napędzał piły.

Screenshot_1.jpg (232.31 KiB) Przejrzano 757 razy

Zaciekawiły mnie nazwy tych leśnych przysiółków: Sapa, Socha, Łysa góra, Moździerz. Ta ostania nazwa odnosi się zapewne do procesu produkcyjnego w papierni. Krzywokołek pojawia się na współczesnych mapach jako Krzywy Kołek - przez wiele lat harcerze mieli tam swoją dziuple.