Pulk 4-ty Piechoty Księstwa Warszawskiego
: ndz sty 10, 2010 12:34 am
Pułk 4-ty Piechoty Księstwa Warszawskiego należał do jednostek epoki napoleońskiej, które przebyły całą niemal drogę zmagań i nadziei, jaką podążali Polacy nie dla radości bicia przeciwnika, lecz zabiegania o niepodległość. Wśród jednostek epoki napoleońskiej pułk 4-ty piechoty przebył drogę ciekawą i zaslużył na miano jakie Cesarz Francuzów Napoleon Bonaparte wypowiedział o Polakach "Les derniers fideles" - ostatni wierni. Zanim spojrzymy na współczesne odtwarzanie tradycji i życia żołnierskiego, jakim zajmuje się Grupa Rekonstrukcji Historycznej Pułk 4-ty Piechoty Księstwa Warszawskiego, prześledźmy historię jaka stała się przyczynkiem dla tej aktywności.
Obrazki z historii
Pułk 4-ty formował się w Płocku, tuż po wycofaniu się Prusaków przed Swiętami Bożego Narodzenia 1806 roku. Było to nieco ponad dwa miesiące po świetnym zwycięstwie Wielkiej Armii w dwóch równoległych bitwach pod Jena i Auersztadt, w których niemal cała potęga militarna Prus została utrącona. Dalszy bieg wypadków jesienią 1806 roku wiódł przez łatwe poddanie twierdz w Magdeburgu, Szczecinie, Kostrzyniu i triumfalny wjazd Napoleona do Berlina, skąd przybył poprzedzony przez Józefa Wybickiego i Henryka Dąbrowskiego, do Poznania w listopadzie 1806. Prusacy wycofali się do twierdz za linią Wisły opuszczając Płock. Tamże to formowany był pułk piechoty, który już wiosną 1807 ruszył do pełnienia służby garnizonowej w rejonie Modlina i Serocka. 3 maja 1807 roku otrzymuje orła, czyli drzewce do sztandaru, który własnoręcznie haftowała Zofia żona pierwszego pułkownika Feliksa Potockiego. Tuż po tej uroczystości pułk maszeruje w sile jednego batalionu pod Grudziądz, gdzie bierze udział w jego oblężeniu, a drugi batalion toczy walki w rejonie wideł Bugo-Narwi (potyczki pod Popowem i Zatorami). Napoleon kończy kampanię wiosenną znacznie korzystniej niż zimową (krwawe, nie rozstrzygnięte bitwy pod Pułtuskiem,Gołyminem i Iławą Pruską) bijąc Rosjan i Prusaków pod Frydlandem i zawierając pokój w Tylży, na mocy którego zostaje utworzone Księstwo Warszawskie. Na leża zimowe pułk 4-ty wraca do Płocka. Jest tutaj po raz ostatni. W lutym 1808 roku w Płocku wręczane są pierwsze Krzyże Virtuti Militari.
Latem 1808 roku pułk 4-ty na mocy układu pomiędzy rządem Księstwa Warszawskiego a rządem Francji, zawartego w Bajonne, zostaje przekazany na żołd francuski i wyznaczony wskład Dywizji Księstwa Warszawskiego, mającej wziąć udział w wojnie na półwyspie hiszpańskim. W sierpniu 1808 roku opuszcza ziemie polskie i maszeruje przez Niemcy i Francję do Hiszpanii, by już 26 grudnia 1808 roku bić się z hiszpanami pod Puente del Almaraz. Na półwyspie pozostanie do roku 1811, bijąc się pod Ciudad Real(1809), broniąc Toledo(1809), Talavera de la Reina(1809), Almonacid(1809), Fuengirolą (1810) i Albuhera (1811). Wsród tych walk na szczególną uwagę zasługuje obrona zamku Fuengirola, gdzie półtorej kompanii czwartaków zwycięsko bije dwa pułki brytyjskie i oddział hiszpanów, biorąc do niewoli sir gen. lorda Blayney. Za to zwycięstwo Napoleon odznaczył Eustachego Chełmickiego i Ignacego Bronisza krzyżami Legii Honorowej.
W grudniu 1811 Dywizja Księstwa Warszawskiego otrzymuje rozkaz powrotu do Polski. Od maja 1812 formowany jest nowy trzeci batalion w Poznaniu. Dotrze on do pułku w październiku 1812 w Smoleńsku, gdzie pełniona była służba ochrony szlaków komunikacyjnych dla Wielkiej Armii maszerującej w kierunku na Moskwę. Z tego powodu pułk 4-ty nie bił się ani pod Możajskiem (ros.Borodino), ani pod Krasnem. Wszedł do walki jako świeży i nie zniszczony odwrotem bijąc się pod Czaśnikami i Smolańcami, a nade wszystko osłaniając odwrót Wielkiej Armii nad Berezyną, gdzie siła Rosjan była pięciokrotnie większa. Z tej bitwy, uważanej za jeden z najwięszkych przejawów geniuszu militarnego Napoleona, wychodzą szczątki pułku 4-go, które zbierane będą od początku lutego w Malborku. Stąd pułk 4-ty bedzie wycofywał się w kierunku na Poznań i dalej do Berlina.
W Kampanii 1813 pulk 4-ty brał udział w obronie Wittembergi, walkachpod Belzig i Jutteborgiem, a najwięszy wysiłek i utratę poniósł w bitwie Narodów pod Lipskiem (16-18.10.1813). Dowodem zasług może być 18 krzyży Legii Honorowej, jakie z 63 nadanych Polakom otrzymali żołnierze pułku 4-go.
Dalej w kampanii 1814 pozostali czwartacy bili się w tzw. pulku nadwiślańskim złożonym z pozostałości polskiej piechoty, chroniąc w czworoboku Cesarza Napoleona w bitwie pod Arcis-sur-Aube. Do kraju powróciło kilkuset czwartaków oraz dwa sztandary i dwa orły pułkowe. Jeden sztandar można dziś oglądać w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, a drugi w Muzeum Czartoryskich w Krakowie. Tamże również znajduje się szabla pojmanego pod Fuengirolą sir gen lorda Blayney.
Dowódcy pułku:
* Feliks Potocki (1 stycznia 1807, wziął dymisję latem 11 sierpnia 1809)
* Maciej Wierzbiński, (11 sierpnia 1809 - 6 lutego 1810)
* Cyprian Zdzitowiecki, (6 lutego 1810 - maj 1810
* Tadeusz Woliński (maj 1810) - (18 stycznia 1813),
* Michał Cichocki (18 stycznia 1813) - (16 października 1813),
* Ignacy Dobrogoyski (16 października 1813) - do włączenia do pułku piechoty polskiej,
200 lat później -Grupa Rekonstrukcji Historycznej Pułk 4-ty Piechoty Księstwa Warszawskiego
Począwszy od 3 maja 2005 roku staraniem Fundacji 4 Pułku Piechoty Księstwa Warszawskiego z siedzibą w Rogowie pułk 4-ty piechoty jest rekonstruowany przez Grupę Rekonstrukcji Historycznej, skupiającą pasjonatów z całej Polski, początkowo z Łodzi i Warszawy a następnie od 2006 roku z Polic (Towarzystwo Miłośników Broni Czarnoprochowej,której niektórzy członkowie przystąpili do p4p XW) i od 2007 roku z Ostrołęki. Grupa należy do CENS (Centralno Europejskiego Stowarzyszenia Napoleońskigo) z siedzibą w Brnie w Czechach.
W 2007 roku święciliśmy w Płockiej Katedrze Sztandar (replikę), pozostawiając w darze patenę od żołnierzy pułku. Obecnie staramy się o wykonanie repliki drugiego sztandaru z Muzeum Czartoryskich w Krajkowie.
Wszelka rekonstrukcja jest dokonywana na podstawie prywatnych dociekań i badań, zgłębiania ówczesnych regulaminów i dostępnej wiedzy. Wśród nas są ludzie różnych zawodów i stanów, są studenci i weterani. Pasjonaci historii i uzbrojenia, mundurolodzy i społecznicy. Posiadamy własny sprzęt umożliwiający wystawienie obozowiska na przeszło 50 żołnierzy.
"Nie czekay w potrzebie, bracie, będziem Polakami. Każdego, kto wstąpi w zaszczytne szeregi czeka chwała dobyta dla sprawy narodowey".
Zapraszamy w szeregi. Nie czekaj, nie zwlekaj - zapytaj. Mamy wielką nadzieję na osadzenie naszej grupy w rodzimym dla nas Płocku, gdzie wienien powstać pododdział, rozwijając tradycje płocczan.
Kontakt: k_obrebski[-na-]poczta.onet.pl
Wybrana bibliografia:
* Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: 1925.
* Bronisław Gembarzewski, "Wojsko Polskie Księstwa Warszawskiego 1807-1814", Gebethner i Wolf, Warszawa 1905.
* Stanisław Kirkor, "Pod sztandarami Napoleona", Londyn.
* Pamiętniki kpt. Józefa Rudnickiego ogłoszone w Pimie Zbiorowym Wileńskiem
* relacja gen. Lorda Blayneya o bitwie pod Fuengirolą
* komentarz kpt. Franciszka Młokosiewicza do relacji gen. Lorda Blayneya o bitwie pod Fuengirolą
* Robert Bielecki - "Listy do żony z wojen Napoleońskich Antoniego Pawła Sułkowskiego"
Szlak bojowy w roku 1810-2010
20-21 marca - Jonkowo
17-18 kwietnia - Raszyn
kolejne informacje będą zamieszczane sukcesywnie
uwaga: robocza wersja - będzie uzupełniona
- Biwak w Budach 2007 rok
- Budy2007_1.jpg (59.78 KiB) Przejrzano 13396 razy
Pułk 4-ty formował się w Płocku, tuż po wycofaniu się Prusaków przed Swiętami Bożego Narodzenia 1806 roku. Było to nieco ponad dwa miesiące po świetnym zwycięstwie Wielkiej Armii w dwóch równoległych bitwach pod Jena i Auersztadt, w których niemal cała potęga militarna Prus została utrącona. Dalszy bieg wypadków jesienią 1806 roku wiódł przez łatwe poddanie twierdz w Magdeburgu, Szczecinie, Kostrzyniu i triumfalny wjazd Napoleona do Berlina, skąd przybył poprzedzony przez Józefa Wybickiego i Henryka Dąbrowskiego, do Poznania w listopadzie 1806. Prusacy wycofali się do twierdz za linią Wisły opuszczając Płock. Tamże to formowany był pułk piechoty, który już wiosną 1807 ruszył do pełnienia służby garnizonowej w rejonie Modlina i Serocka. 3 maja 1807 roku otrzymuje orła, czyli drzewce do sztandaru, który własnoręcznie haftowała Zofia żona pierwszego pułkownika Feliksa Potockiego. Tuż po tej uroczystości pułk maszeruje w sile jednego batalionu pod Grudziądz, gdzie bierze udział w jego oblężeniu, a drugi batalion toczy walki w rejonie wideł Bugo-Narwi (potyczki pod Popowem i Zatorami). Napoleon kończy kampanię wiosenną znacznie korzystniej niż zimową (krwawe, nie rozstrzygnięte bitwy pod Pułtuskiem,Gołyminem i Iławą Pruską) bijąc Rosjan i Prusaków pod Frydlandem i zawierając pokój w Tylży, na mocy którego zostaje utworzone Księstwo Warszawskie. Na leża zimowe pułk 4-ty wraca do Płocka. Jest tutaj po raz ostatni. W lutym 1808 roku w Płocku wręczane są pierwsze Krzyże Virtuti Militari.
Latem 1808 roku pułk 4-ty na mocy układu pomiędzy rządem Księstwa Warszawskiego a rządem Francji, zawartego w Bajonne, zostaje przekazany na żołd francuski i wyznaczony wskład Dywizji Księstwa Warszawskiego, mającej wziąć udział w wojnie na półwyspie hiszpańskim. W sierpniu 1808 roku opuszcza ziemie polskie i maszeruje przez Niemcy i Francję do Hiszpanii, by już 26 grudnia 1808 roku bić się z hiszpanami pod Puente del Almaraz. Na półwyspie pozostanie do roku 1811, bijąc się pod Ciudad Real(1809), broniąc Toledo(1809), Talavera de la Reina(1809), Almonacid(1809), Fuengirolą (1810) i Albuhera (1811). Wsród tych walk na szczególną uwagę zasługuje obrona zamku Fuengirola, gdzie półtorej kompanii czwartaków zwycięsko bije dwa pułki brytyjskie i oddział hiszpanów, biorąc do niewoli sir gen. lorda Blayney. Za to zwycięstwo Napoleon odznaczył Eustachego Chełmickiego i Ignacego Bronisza krzyżami Legii Honorowej.
W grudniu 1811 Dywizja Księstwa Warszawskiego otrzymuje rozkaz powrotu do Polski. Od maja 1812 formowany jest nowy trzeci batalion w Poznaniu. Dotrze on do pułku w październiku 1812 w Smoleńsku, gdzie pełniona była służba ochrony szlaków komunikacyjnych dla Wielkiej Armii maszerującej w kierunku na Moskwę. Z tego powodu pułk 4-ty nie bił się ani pod Możajskiem (ros.Borodino), ani pod Krasnem. Wszedł do walki jako świeży i nie zniszczony odwrotem bijąc się pod Czaśnikami i Smolańcami, a nade wszystko osłaniając odwrót Wielkiej Armii nad Berezyną, gdzie siła Rosjan była pięciokrotnie większa. Z tej bitwy, uważanej za jeden z najwięszkych przejawów geniuszu militarnego Napoleona, wychodzą szczątki pułku 4-go, które zbierane będą od początku lutego w Malborku. Stąd pułk 4-ty bedzie wycofywał się w kierunku na Poznań i dalej do Berlina.
W Kampanii 1813 pulk 4-ty brał udział w obronie Wittembergi, walkachpod Belzig i Jutteborgiem, a najwięszy wysiłek i utratę poniósł w bitwie Narodów pod Lipskiem (16-18.10.1813). Dowodem zasług może być 18 krzyży Legii Honorowej, jakie z 63 nadanych Polakom otrzymali żołnierze pułku 4-go.
Dalej w kampanii 1814 pozostali czwartacy bili się w tzw. pulku nadwiślańskim złożonym z pozostałości polskiej piechoty, chroniąc w czworoboku Cesarza Napoleona w bitwie pod Arcis-sur-Aube. Do kraju powróciło kilkuset czwartaków oraz dwa sztandary i dwa orły pułkowe. Jeden sztandar można dziś oglądać w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, a drugi w Muzeum Czartoryskich w Krakowie. Tamże również znajduje się szabla pojmanego pod Fuengirolą sir gen lorda Blayney.
Dowódcy pułku:
* Feliks Potocki (1 stycznia 1807, wziął dymisję latem 11 sierpnia 1809)
* Maciej Wierzbiński, (11 sierpnia 1809 - 6 lutego 1810)
* Cyprian Zdzitowiecki, (6 lutego 1810 - maj 1810
* Tadeusz Woliński (maj 1810) - (18 stycznia 1813),
* Michał Cichocki (18 stycznia 1813) - (16 października 1813),
* Ignacy Dobrogoyski (16 października 1813) - do włączenia do pułku piechoty polskiej,
200 lat później -Grupa Rekonstrukcji Historycznej Pułk 4-ty Piechoty Księstwa Warszawskiego
Począwszy od 3 maja 2005 roku staraniem Fundacji 4 Pułku Piechoty Księstwa Warszawskiego z siedzibą w Rogowie pułk 4-ty piechoty jest rekonstruowany przez Grupę Rekonstrukcji Historycznej, skupiającą pasjonatów z całej Polski, początkowo z Łodzi i Warszawy a następnie od 2006 roku z Polic (Towarzystwo Miłośników Broni Czarnoprochowej,której niektórzy członkowie przystąpili do p4p XW) i od 2007 roku z Ostrołęki. Grupa należy do CENS (Centralno Europejskiego Stowarzyszenia Napoleońskigo) z siedzibą w Brnie w Czechach.
W 2007 roku święciliśmy w Płockiej Katedrze Sztandar (replikę), pozostawiając w darze patenę od żołnierzy pułku. Obecnie staramy się o wykonanie repliki drugiego sztandaru z Muzeum Czartoryskich w Krajkowie.
Wszelka rekonstrukcja jest dokonywana na podstawie prywatnych dociekań i badań, zgłębiania ówczesnych regulaminów i dostępnej wiedzy. Wśród nas są ludzie różnych zawodów i stanów, są studenci i weterani. Pasjonaci historii i uzbrojenia, mundurolodzy i społecznicy. Posiadamy własny sprzęt umożliwiający wystawienie obozowiska na przeszło 50 żołnierzy.
"Nie czekay w potrzebie, bracie, będziem Polakami. Każdego, kto wstąpi w zaszczytne szeregi czeka chwała dobyta dla sprawy narodowey".
Zapraszamy w szeregi. Nie czekaj, nie zwlekaj - zapytaj. Mamy wielką nadzieję na osadzenie naszej grupy w rodzimym dla nas Płocku, gdzie wienien powstać pododdział, rozwijając tradycje płocczan.
Kontakt: k_obrebski[-na-]poczta.onet.pl
Wybrana bibliografia:
* Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: 1925.
* Bronisław Gembarzewski, "Wojsko Polskie Księstwa Warszawskiego 1807-1814", Gebethner i Wolf, Warszawa 1905.
* Stanisław Kirkor, "Pod sztandarami Napoleona", Londyn.
* Pamiętniki kpt. Józefa Rudnickiego ogłoszone w Pimie Zbiorowym Wileńskiem
* relacja gen. Lorda Blayneya o bitwie pod Fuengirolą
* komentarz kpt. Franciszka Młokosiewicza do relacji gen. Lorda Blayneya o bitwie pod Fuengirolą
* Robert Bielecki - "Listy do żony z wojen Napoleońskich Antoniego Pawła Sułkowskiego"
Szlak bojowy w roku 1810-2010
20-21 marca - Jonkowo
17-18 kwietnia - Raszyn
kolejne informacje będą zamieszczane sukcesywnie
uwaga: robocza wersja - będzie uzupełniona
.