Instrukcja zakładania cmentarzy wojennych z 1918 roku

Cmentarze, mogiły, kwatery
Awatar użytkownika
tropiciel
Posty: 52
Rejestracja: ndz lip 12, 2009 9:06 pm
Kontakt:

Instrukcja zakładania cmentarzy wojennych z 1918 roku

Postautor: tropiciel » pt wrz 25, 2009 10:44 pm

Pouczenie dotyczące kształtowania cmentarzy wojennych na terenie Prus Wschodnich

Uczczenie poległych za ojczyznę i dbanie o ich groby jest świętym obowiązkiem. Pełne zaangażowania zakładanie cmentarzy wojennych i opieka nad nimi określają stopień naszej wdzięczności. Właśnie Prusy Wschodnie mają szczególny powód, żeby upamiętnić poległych, którzy przelali swoją krew za oswobodzenie prowincji. W licznych miejscach pochówków znajdują się dobrze zachowane groby, ich stan jest zadawalający dzięki właściwej opiece. Jednak brak jest zainteresowania, aby godnie kształtować cmentarze według określonych zasad. Poniższe wskazania nie powinny być odbierane jako schemat, według którego mają być zakładane groby i pomniki, a jedynie mają stanowić zachętę, jak za pomocą prostych środków, najlepiej podkreślić odrębność grobów wojennych, stworzyć ich oprawę i zabezpieczyć.

A. Ogrodzenie
1. Wokół grobów pojedynczych:

Większość pojedynczych grobów, których stan jest zagrożony, znajduje się w miejscach bitew i usytuowane są w pobliżu siebie. Niemniej jednak pozostają jeszcze liczne pojedyncze miejsca pochówków. Dla ich zabezpieczenia- szczególnie w wypadku grobów poza terenem osad zaleca się wykonanie ogrodzenia. Do tych celów w pierwszym rzędzie proponuje się trwałe, proste płoty drewniane. Nie zalecane jest stawianie płotów drewnianych na cokole betonowym, ponieważ trudno je praktycznie i estetycznie umocować. Odradza się także zastosowanie niezabezpieczonego drewna. Unikać należy ogrodzeń z drutu kolczastego i siatki drucianej. Można wybrać kute i odlewane kraty, ponieważ są mocne i skromne. W większości wypadków można zaoszczędzić kosztów na wykonanie bramki i tak na ogół są nie zamykane.
2. W wypadku większej liczby grobów:
Zgrupowane groby wojenne, otacza się wspólnym ogrodzeniem. Także tutaj zaleca się przede wszystkim płot drewniany. Bardziej skuteczny i trwalszy jest prosty mur z kamieni. W naszym klimacie koronę muru należy zabezpieczyć od wilgoci. Przykładowo na ogrodzenie mogą być wykorzystane proste zabezpieczenia, występujące na wielu naszych cmentarzach- z dużych obciosanych lub nie obciosanych kamieni polnych dobrze dopasowanych, uszczelnionych mchem. Kto nie chce użyć kamieni polnych, może zbudować mocny wał ziemny o wysokości około 1m. Ogrodzenie z drzew jest prostym i charakterystycznym sposobem wydzielenia założenia cmentarnego. Mury z kamieni polnych wymagają jednak szczególnego zwieńczenia. Nie należy jednak używać do tego celu darni. Stosowanie odlewanych i kutych ogrodzeń żelaznych (proste i mocne formy) zaleca się ograniczać do małych założeń.
3. Zastosowanie roślin w ogrodzeniach
Pożyteczne i praktyczne jest wykorzystanie roślin w ogrodzeniach, ponieważ są, nie mającą sobie równych, ochroną grobów i mogą być zastosowane razem z innymi rodzajami ogrodzeń. Wokół pojedynczych grobów i małych cmentarzy należy unikać żywopłotów, które w niedługim czasie mogą przysłonić miejsca pochówków. Można tutaj ewentualnie wybrać żywopłoty z głogu pospolitego, ligustru, tarniny, porzeczki alpejskiej. Dla większych założeń można jednak zalecić świerki, żywotniki, lipy i graby. Do obsadzenia ogrodzeń drewnianych szczególnie polecany jest powojnik pnący i wiciokrzew. Dla murów z kamieni polnych i wałów ziemnych zaleca się obsadzenia dziką różą i bukszpanem.
Jeśli groby wojenne położone są na czynnym cmentarzu, wtedy w niektórych wypadkach mogą być oddzielone, przestrzennie jako groby bohaterów, od pozostałych grobów przez niewysokie żywopłoty z ewentualnym szczególnym podkreśleniem wejścia. Chociaż przestrzennie pozostają w ramach całego cmentarza, to jednak podkreślone są jako miejsca szczególne.
B. Forma i obsadzenie roślinnością miejsc pochówków

1. Mogiły i ich obsadzenie

Obok ogrodzenia znaczenie ma forma mogiły oraz jej obsadzenie i otoczenie. Wysokość mogiły powinna wynosić około 30cm, przy grobach masowych można wysokość zwiększyć. Zastosowanie obudowy z cementu lub sztucznego kamienia jako oprawy grobów nie jest powszechnie zalecane. Może to zakłócić swoją formą i barwą napisów całość założenia, a nadto jest mało odporne na warunki atmosferyczne. Do obsadzenia można wybrać przede wszystkim rodzime rośliny. Powinny one być tak dobrane, żeby groby, bez większego wysiłku włożonego w ich pielęgnację, sprawiały wrażenie zadbanych.
W wypadku założeń leżących na uboczu, poza miejscowościami, gdzie nie można liczyć z pewnością na regularną pielęgnację, poleca się do obsadzenia mogił: barwinek drobnolistny, bluszcz, rozchodnik i wrzos. Jako zasadę należy przyjąć podobne obsadzenia, w obrębie założenia. Poprzez zastosowanie takich samych form, ukształtuje się typowy obraz cmentarza wojskowego.
O ile jest możliwa regularna pielęgnacja grobów jeśli w pobliżu są osiedla, podobnie na czynnych cmentarzach- można dodać jeszcze rośliny kwitnące. Szczególnie poleca się do obsadzenia grobów byliny: niskie dzwonki, przylaszczki, gęsiówkę alpejską, pierwiosnek, karłowaty floks, paproć.
Ważnym jest także, aby groby znajdujące się obok siebie, otrzymały jednakową dekorację. Dla grobów rosyjskich powinno przyjąć się podobne założenie, jednakże dekoracja z kwiatów powinna być bardziej oszczędna.
Leżący na jednym cmentarzu Niemcy i Rosjanie nie p5"winni być jednak przestrzennie rozdzieleni, aby zachować jednolity charakter grobów. Przecież Rosjanie także polegli jako żołnierze spełniający swoje powinności.
2. Obsadzenia założeń (cmentarnych)
Ważne dla ogólnego wyglądu założenia jest obsadzenie drzewami szczególnie na przyszłość. Pojedyncze drzewo lub grupa drzew w stosownym miejscu, w harmonii z otoczeniem może później wywierać głębokie wrażenie jako wspaniały pomnik. Przy regularnym układzie grobów zaleca się symetryczne ułożenie roślinności. Jako odpowiednie drzewa mogą być polecane: dąb. lipa, brzoza, klon zwyczajny, kasztanowiec, jarzębina, zaś z drzew iglastych: świerk, sosna górska, sosna czarna.
Duży wybór gatunków i regularne obsadzenie jest również możliwe przy zastosowaniu krzewów, z których szczególnie się poleca czarny bez, bez turecki, tarninę, czeremchę, wiciokrzew, leszczynę, dziką różę. Z dala od osiedli nie możemy spodziewać się przycinania drzew i krzewów, należy zatem unikać tych form dekoracji.
Liczba i rozmiary alei cmentarnych są ograniczone szczególnie przy małych założeniach.
C. Oznaczenia grobów
Wymaganie jednolitości przy grobach wojennych odnosi się szczególnie do ich oznaczeń. Przede wszystkim powinny mieć jednakowe oznaczenie groby leżące w kwaterach. Tworzywem może być kamień, wypalana glina, odlewane i kute żelazo, a także sztuczny kamień. Krzyż bez cokołu, osadzony bezpośrednio w ziemi, był właściwym oznaczeniem grobów wojennych, stosowanym przez armię polową.
Z każdego z wymienionych materiałów można uzyskać piękne swoiste efekty. Za wskazane uważa się zachowanie jednolitości tworzywa. Piękny i dobrze rozmieszczony napis jest ważną ozdobą.
Jako dekorację grobów szczególnie poleca się nagrobki z wapienia, płyty szklane, porcelanowe figury, fotografie pod szkłem, imitacje pnia drzewa, złamane kolumny i inne. Ciemny polerowany kamień zakłóca krajobraz, tak samo biały marmur. Złote liternictwo jest zbyt rażące jak również mało trwałe. Nie zaleca się żadnego z rażących napisów.
Jak możemy jeszcze osiągnąć właściwy kształt dekoracji grobów? Jeżeli cmentarz położony jest na wojskowych terenach, może się zdarzyć, że dekoracja grobów jest według tego samego projektu. Zapobiega to stawianiu pomników niezgodnych z projektem lub wyróżniających się. Na cmentarzach znajdujących się w posiadaniu gmin lub stowarzyszeń kościelnych, gdzie dekoracje grobów są podporządkowane ogólnym zasadom, można zezwalać krewnym na stawianie nagrobków według ich upodobań, należy jednak porozumiewać się w tej sprawie z Prowincjonalnym Urzędem Doradczym do Spraw Upamiętniania Wojen.
W wielu miejscach, gdzie krewni pragnęli postawić wystawny nagrobek według swojego gustu, były prowadzone z tego powodu uzgodnienia w Urzędzie Prowincjonalnym, aby oznaczenie grobów było jednakowe (płyta pamiątkowa, tablica na murze kościelnym albo cmentarnym lub inne formy). W wyniku tych uzgodnień powstały dobre i odpowiednie rozwiązania dla charakteru cmentarzy wojennych.
Obecnie jest czas nieodpowiedni dla zakładania większych założeń pomnikowych, które muszą być odłożone na później.
Koszty zabezpieczenia i godnego kształtu grobów wojennych leżących na terenach wojskowych, ponosi państwo. Także tam, gdzie żołnierze są pochowani na dobrze zachowanych cmentarzach, zarządzanych przez nieudolne gminy może być utrzymana pomoc państwa. Odpowiednie wnioski muszą być przygotowane przez właściwe Komendy Powiatowe.
Środki finansowe, które państwo przeznacza na utrzymanie grobów raczej są niewielkie. Gminom i stowarzyszeniom kościelnym oraz pojedynczym osobom pozostawia się wykazanie inicjatywą w opiece nad cmentarzami wojennymi w szerokim zakresie. Każdy powinien przyczynić się do tego, aby tam, gdzie wojna przeszła przez ziemię wschodniopruską, powstały i zachowały się godne i uroczyste miejsca.
Problem ogrodzenia rozległych miejsc pochówków powinien być rozważany jedynie w połączeniu z całościowym ukształtowaniem cmentarza. Tutaj powinny być opracowane szczególne zalecenia Urzędu Prowincjonalnego. To samo, dotyczy nasadzenia każdego rodzaju zieleni, która winna być uzgodniona z ogrodnikiem urzędu, a ten powinien udzielić rady i informacji także we wszystkich innych problemach dotyczących upamiętnienia wojen.
Prowincjonalny Urząd Doradczy do Spraw Upamiętnienia Wojen: Królewiec, Königstrasse 57.
Königsberg (Królewiec), sierpień 1918
Nadprezydent Prowincji Prusy Wschodnie
von Batocki
Ilość betonowych schronów stale wzrasta,
stają się większe i grubsze, znak zaostrzającego się klimatu.
Ostatecznie przejma one rolę przypisaną prestiżowym budowlom.
Przy czym swiadczą one nie tyle o potędze III Rzeszy,
ile o strachu przed zagładą.
Awatar użytkownika
trobal
Posty: 1197
Rejestracja: pt mar 13, 2009 9:32 am
Lokalizacja: Puławy
Kontakt:

Re: Instrukcja zakładania cmentarzy wojennych z 1918 roku

Postautor: trobal » sob wrz 26, 2009 4:38 am

Czy nie jest dziwne, że instrukcja ta powstała dopiero w 1918 roku? W tej chwili staram się ustalić co się stało z kwaterą z 1915 roku w Żyrzynie. Od tej instrukcji odbiegała nieco wyglądem ponieważ na ogrodzonym drewnianym płotem terenie miało znajdować się 45 krzyży nakrytych daszkami. Drewna jako materiału na krzyże instrukcja nie wymienia. Jest tu jednak pewien element wyrażający mentalność tej epoki. Wzmianka o grobach żołnierzy rosyjskich na terenie kwater cmentarnych. Odnosi się ona do równego traktowania nagrobków i nie wspomina nic o obowiązku chowania żołnierzy rosyjskich. To po prostu było dla ówczesnych żołnierzy naturalne, że należy zadbać o wszystkich poległych w ten sam sposób. 21 lat później w tym względzie wszystko się zmieniło.
zapuszczam wąsy, wyciągam szablę
pędzę na koniu po śmierć i chwałę
a żadna myśl nie mąci w głowie
bo tu emocje podsycają ogień
Dezerter "My Polacy"
Awatar użytkownika
tropiciel
Posty: 52
Rejestracja: ndz lip 12, 2009 9:06 pm
Kontakt:

Re: Instrukcja zakładania cmentarzy wojennych z 1918 roku

Postautor: tropiciel » sob wrz 26, 2009 10:39 am

Cmentarze na polach bitew i potyczek były zakładane natychmiast po skończonych walkach, były to na ogół pojedyncze lub zbiorowe mogiły ziemne oznaczone krzyżami. Prace mające na celu uporządkowanie tych miejsc, przeniesienie w jedno miejsce (zazwyczaj też w pobliże na sąsiedni cmentarz parafialny czy charakterystyczne wzgórze) zaczęte zostały w 1917 roku i w niektórych przypadkach trwały do lat 30- tych.
Również w 1917 roku powstała dokumentacja- wzorzec krzyży jakie należy ustawiać na terenie poszczególnych nekropolii (pojedyncze groby, groby masowe, cmentarze zołnierzy jednej armii czy także armii przeciwnej). Obecnie dysponuję niestety tylko częścią tych wzorców.
Jak to wygląda w praktyce- zamieszczam poniżej:
Załączniki
Rysunek111.jpg
Rysunek111.jpg (90.69 KiB) Przejrzano 6106 razy
Ilość betonowych schronów stale wzrasta,
stają się większe i grubsze, znak zaostrzającego się klimatu.
Ostatecznie przejma one rolę przypisaną prestiżowym budowlom.
Przy czym swiadczą one nie tyle o potędze III Rzeszy,
ile o strachu przed zagładą.
Awatar użytkownika
tropiciel
Posty: 52
Rejestracja: ndz lip 12, 2009 9:06 pm
Kontakt:

Re: Instrukcja zakładania cmentarzy wojennych z 1918 roku

Postautor: tropiciel » sob wrz 26, 2009 6:53 pm

jeszcze kilka wzorów krzyży "daszkowych"
Obrazek

Obrazek
Ilość betonowych schronów stale wzrasta,
stają się większe i grubsze, znak zaostrzającego się klimatu.
Ostatecznie przejma one rolę przypisaną prestiżowym budowlom.
Przy czym swiadczą one nie tyle o potędze III Rzeszy,
ile o strachu przed zagładą.
Awatar użytkownika
tropiciel
Posty: 52
Rejestracja: ndz lip 12, 2009 9:06 pm
Kontakt:

Re: Instrukcja zakładania cmentarzy wojennych z 1918 roku

Postautor: tropiciel » sob wrz 26, 2009 8:27 pm

i jeszcze kilka
Obrazek
Ilość betonowych schronów stale wzrasta,
stają się większe i grubsze, znak zaostrzającego się klimatu.
Ostatecznie przejma one rolę przypisaną prestiżowym budowlom.
Przy czym swiadczą one nie tyle o potędze III Rzeszy,
ile o strachu przed zagładą.
Awatar użytkownika
kwis
Posty: 489
Rejestracja: sob sty 23, 2010 12:49 am
Lokalizacja: Płock

Re: Instrukcja zakładania cmentarzy wojennych z 1918 roku

Postautor: kwis » śr wrz 01, 2010 12:00 pm


Wróć do „Cmentarze wojenne i wojskowe”

Kto jest online

Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 2 gości