Mauzoleum Legionów - Żytkowice (I WŚ) (pow. kozienicki)

[trobal]

Tak samo jak w Brzustowie pochowano tu poległych w dniach 22-26 X 1914 r. w bitwie pod Laskami i Anielinem. Do mauzoleum przeniesiono też legionistów pochowanych w mogile polowej w Brzustowie. Na 3 z 4 tablic umieszczonych na cokole pomnika wymieniono poległych legionistów z podziałem na bataliony w których służyli. Mauzoleum znajduje się przy trasie kolejowej Radom - Dęblin i stoi frontem do torów. Przy szosie przebiegającej za lasem umieszczono drogowskaz wskazujący dojazd leśną, gruntową drogą.

[krzymen]

Witam,
Pomnik-mauzoleum znajduje się kilkaset metrów na zachód od stacji kolejowej Żytkowice w gm. Garbatka-Letnisko, po południowej stronie torów kolejowych. Od czasu wizyty Trobala niewiele się zmieniło - rzadko koszą tu trawę i robią porządek …

W dniach 22-26 października 1914 r. walczył tu 1 pułk piechoty Legionów Polskich, przydzielony do 46 Landwehr Infanterietruppen Division, czyli po naszemu 46 Dywizji Piechoty Obrony Krajowej. Szacuje się, że podczas walk w rejonie miejscowości Laski i Anielin poległo ok. 250 legionistów. Poległych chowano w prowizorycznych mogiłach a nawet w okopach. W 1915 r., po wyparciu Rosjan z Królestwa Kongresowego, tereny te weszły w skład okupacji austriackiej (Generalne Gubernatorstwo Wojskowe w Lublinie / Militär General Gouvernement in Polen). Rozpoczęła się wtedy akcja poszukiwania grobów, identyfikacji poległych i grzebanie ich na specjalnie zakładanych cmentarzach wojennych. Nie wszystkie groby zostały odnalezione i ekshumowane.

W 1930 r. radomski oddział Związek Legionistów Polskich rozpoczął działania zmierzające do godnego upamiętnienia poległych towarzyszy broni. Postanowiono utworzyć cmentarz legionistów poległych pod Laskami i Anielinem. Wybrano miejsce koło torów kolejowych, gdzie w 1914 r. toczyły się walki. Chciano także, aby cmentarz był dobrze widoczny z przejeżdżających pociągów. Może kiedyś wyglądało to dobrze ale teraz widok wielu bocznic kolejowych, torowisk, słupów elektrycznych i zakładów przemysłowych nie dodaje temu miejscu urody. Nie wygląda to dobrze … i dlatego wszyscy starają się robić zdjęcia stojąc plecami do torów kolejowych.

zytkowice.tr1.jpg (55.88 KiB) Przejrzano 2221 razy

Samo dojście lub dojazd od szosy, to kilkaset metrów bardzo kiepską drogą leśną. Oznakowanie dojścia/dojazdu b. kiepskie. Otoczenie tego obiektu jest zaniedbane … Dobrze, że przynajmniej ustawiono tę tablicę informacyjną …

zytkowice.tr4.jpg (64.99 KiB) Przejrzano 2221 razy

Samo mauzoleum poddano renowacji i tablice nie są już zardzewiałe

zytkowice.tr2.jpg (73.82 KiB) Przejrzano 2221 razy

zytkowice.tr3.jpg (78.45 KiB) Przejrzano 2221 razy

Mauzoleum, w którym spoczęło ok. 150 legionistów, odsłonięto 19 listopada 1933 r. Jednak przedtem przez sześć miesięcy przebadano ok. 4 tyś. m2 na dawnym pobojowisku poszukując mogił legionistów. Rozkopano także mogiły zbiorowe na istniejących cmentarzach wojennych w Brzustowie, Zagożdżonie (cmentarz Januszno-Zagożdżon), Janusznie-Bóbku (obecnie cmentarz w Krasnej Dąbrowie) i Policznie.

Pozdrawiam
Krzysztof