Tradytor | forum

Witam. Parę słów o mogile w Borkowie Kościelnym. Znajduje się ok. 4 km na płd.-wsch. od Sierpca, przy drodze krajowej nr 10 (niedaleko wiaduktu kolejowego). Jest to zbiorowa mogiła żołnierzy niemieckich i rosyjskich poległych 10-13.02.1915 r. Od początku lutego 1915 r. 1. Garde Reserve Division (1 Rezerwowa Dywizja Gwardii) rozpoczęła natarcie od Szczutowa, a jej lewe skrzydło przekroczyło drogę Rypin-Sierpc. W dniu 10 lutego 1915 rozpoczął się atak na Sierpc, a w nocy z 12 lutego 1915 Sierpc został wzięty szturmem. W ciągu najbliższych kilku dni dywizja osiągnęła linię Drobin-Raciąż.
Na środku mogiły znajduje się postument z żeliwną tablicą zawierającą napis:
"1915 / IM KAMPF FÜR DEUTSCHLAND GEFALLEN / RUHEN HIER TAPFERE / VOM / GARDE RES SCHÜTZEN / BATAILLON„ (na górze) „R.I.P. • MIT JHNEN JM TODE VEREINT • DECKT DER HÜGEL • 59 UNBEK RUSSEN" (na dole tablicy) Wolny przekład: "Tu spoczywają bohaterowie z Rezerwowego Batalionu Strzelców Gwardii polegli w walce za Niemcy (...) Ten kurhan kryje 59 nieznanych Rosjan połączonych z nimi śmiercią"

Nad tablicą na postumencie znajduje się kamienna stela poświęcona artylerzyście ppor. Ernstowi Dernbachowi, który jest także wymieniony na tablicy. Napis jest prawie nieczytelny.

W kilku miejscach w Internecie można znaleźć informacje o tej mogile. Niektórzy podają, że pochowano tam 37, a nawet 38 żołnierzy niemieckich! Te błędy wynikają z niewłaściwego odczytania listy nazwisk. W mogile spoczywa 34 żołnierzy niemieckich z Garde Reserve Schützen Bataillon, szeregowy pułku huzarów i podporucznik artylerii.

Tablica żeliwna jest w dobrym stanie i jest pewnego rodzaju unikatem na Mazowszu, gdzie najczęściej na niemieckich pomnikach z I w.ś. można tylko znaleźć puste miejsca po takich tablicach, bo dawno zostały rozbite i ukradzione przez złomiarzy Ta miała szczęście!

Zdziwiłem się w momencie, kiedy spostrzegłem, że nic w tym temacie nie dodałem od siebie. Nadrabiam kolekcją zdjęć z kwietnia 2011. Jak wspominałem na OSR w czasie przebudowy DK10 słupki wejściowe zburzono i odbudowano na nowo, zniwelowano teren i wydaje mi się przesuwano sam pomnik. Dziś wokół pomnika leży sterta granitowych kostek z rozbiórki słupków, ale jest ich zbyt dużo. Czyżby pod warstwą ziemi były jakieś pola grobowe, które podczas przebudowy usunięto?

Mnie zainteresowały karabiny wz. 1888 uwidocznione na tablicach, mam taki w kolekcji, piękna broń. Ciekawy jestem, czy ustawienie ich, na tablicy, w kozły z otwartymi zamkami to jakiś niemiecki symbol związany z symboliką pogrzebową, jak np. amerykański zwyczaj wbijania karabinu w ziemię z bagnetem i zakładanie na niego hełmu?

Witam,
patrzac na te zdejcie, i szczegolne z karabinami mysle przy sobie:

Tamte zolnierze stawiali swoj bron na wiecznego spokoju.
Juz nigdy nie beda ich brac w rekach i isc na wojne.

Ja sie nie znam w sybolikach tamtych czasach, tez nie zawazylem tego jako ogolny znak na zachodzie.
Dla mnie piekny obraz, piekny pomysl.

pozdrawiam serdecznie

Załączam projekt uporządkowania cmentarza żołnierzy poległych w IWŚ w Borkowie Kościelnym.
Rysunki opublikowano w 1918 r.
Projektantem był architekt ogrodowy z Sierpca Wilhelm Heilig.

Ciekawe, dlaczego Wilhelm Heilig napisał, że w tej zbiorowej mogile spoczywa 30 Niemców i jeden Rosjanin ? Źle go poinformowano, czy też pierwotnie rzeczywiście tylu żołnierzy tu pochowano?
Jak widać obecny pomnik, to „składanka” – płyta z dawnego pomnika i nagrobek z mogiły indywidualnej oficera niemieckiego. Na płycie jest napisane, że spoczywa tu 36 Niemców i 59 Rosjan. Wygląda na to, że 64 poległych „dokwaterowano” już po wykonaniu projektu.

Napis na granitowym nagrobku jest prawie nieczytelny, ale jak się go przeciągnie kredą, to staje się wyraźny:
„Lt. u. Adjt. / II/1 G.R.Felda.Rgt / Ernst Dornbach / verw. 13.2. gest. 14.2.15 / Jm Tode noch unser Stolz” Leutnant Ernst Dornbach jest także wymieniony w prawym dolnym rogu tablicy, ale jako Dernbach.

Faktycznie, nadzwyczaj to ciekawe, Krzysztofie. Może faktycznie była jakaś "akcja" dokwaterowywania poległych na cmentarz w Borkowie (stąd osobna stela Dornbacha? przeniesiona skądinąd?). I dopiero wtedy odlano żeliwną płytę ze wszystkimi napisami? Sugerować by to mogło, że stało się to przynajmniej w 1918 roku.

Zdaje mi się, że w którejś z książek ks. S. Prusińskiego (borkowskiego proboszcza - pasjonata historii, wielce zasłużonego dla badania dziejów parafii) była opisana historia tego cmentarza.
Jak odkopię tę książkę to uzupełnię wątek.

Jeszcze jedno - czy mi się zdaje, czy w górnej partii steli Dornbacha jest (dopisane?) polskie "Ś. + P." ?

Tomku – S _ † P _
Nie pamiętam już, czy było tam jakieś wgłębienie w kamieniu, ale to wygląda na przeróbkę. Ernst Dornbach znalazł się na liście strat w dość licznym towarzystwie oficerów i żołnierzy z 4, 5 i 6 baterii. Lista dotyczy walk w dniach 10, 11, 13, 17 i 19 lutego 1915 r. Obejmuje więc także ciężkie walki pod Drobinem.
http://des.genealogy.net/search/show/1543401
Większość z poległych chyba spoczywa na tamtejszym cmentarzu.
Pozdrawiam, Krzysztof