Tradytor | forum

Witam Wszystkich użytkowników . Poszukuje informacji na temat bitwy z początków stycznia 1915 roku w okolicach Radzanowa nad Wkra . Potrzeba wynika z tego że planujemy w stowarzyszeniu zorganizowanie uroczystości 100 lecia wybuchu Wielkiej Wojny, dzięki czemu będzie można rewitalizować te wojenna nekropolię.

Witam!

stefan204a pisze:uroczystości 100 lecia wybuchu Wielkiej Wojny, dzięki czemu będzie można rewitalizować te wojenna nekropolię.

Pierwsze informacje nt. tego cmentarza znalazłem w starej publikacji PTTK z 1975 r. Jest tam krótka notatka:
RADZANÓWEK – Cmentarz żołnierzy niemieckich i rosyjskich poległych w czasie I wojny światowej; w lesie.
Jest zaznaczony na przedwojennej mapie WIG, ale kiedy tam dotarłem w 2007 r., miałem trudności ze znalezieniem cmentarza. Okoliczni mieszkańcy nie wiedzieli nawet, że coś takiego istnieje Dopiero pewien stary człowiek pokazał mi drogę, ale powiedział, że tam już niczego nie ma. Wszystko było porośnięte lasem oraz pokryte ziemią i mchem, zarys mogił ledwo widoczny. Kilka tablic odkopałem saperką, żeby zrobić zdjęcia. Niestety górna powierzchnia betonowych tabliczek jest już tak zwietrzała, że niczego się nie odczyta …
http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/miejs ... radzanowek
Napisałem do Urzędu Gminy. Nie wiem, czy akurat mój list coś pomógł, ale w następnym roku (2008) odkopano resztę tabliczek i wykarczowano część drzew i krzewów … Teraz cmentarz jest ogrodzony.
W pracy Maxa Dehnen’a "Die Kriegsgräber in Ostpreussen von 1914/15", cmentarz występuje pod nazwą Kriegerfriedhof Ratowo-Radzanow. Spoczywa tu 50 żołnierzy armii niemieckiej i 112 żołnierzy armii rosyjskiej. Nasz kolega fuchsi zweryfikował listę i ustalił, że żołnierze niemieccy pochodzili głównie z Landwehr Infanterie Regiment 5, Landwehr Infanterie Regiment 61, Jäger Bataillon 4 oraz z różnych batalionów Landsturmu (głównie Landsturm Bataillon Briesen). Jest tam również kilku kawalerzystów. Polegli pomiędzy 10 a 22 stycznia 1915.
Nie mam pojęcia, jak pierwotnie wyglądał ten cmentarz. Prawdopodobnie był tam jakiś pomnik, możliwe też, że cmentarz zajmował większą powierzchnię niż teraz. O samych walkach nie wiem nic. Z listy poległych wynika, że walczyli tu żołnierze Landwehry i Landsturmu, czyli z jednostek drugorzutowych, utworzonych z różnych oddziałów zapasowych (Erzatz)
W niemieckim Internecie znalazłem coś takiego:
Wolfram Küster : * Berlin 26.03.1893 , Radzanowo 17.01.1915, gefallen auf dem „Feld der Ehre” als Offizier-Stellvertreter im Landwehr-Infanterie-Regiment Nr. 61 bei einem Sturmangriff auf der Höhe von Radzanowo-Ratowo (Polen) infolge Herzschuß.
Küster był berlińczykiem i „poległ na polu chwały” 17.01.1915 podczas ataku w okolicy (na wysokości?/pomiędzy?) Radzanowo-Ratowo, trafiony kulą w serce. Nie wiem czy Höhe tłumaczyć jako wzniesienie/wzgórze czy jako okolica. Jest tam płasko, jak stół.
To wszystko, co wiem. Trzeba by poszperać, gdzie te oddziały były formowane (część prawdopodobnie w Wielkopolsce) i do jakich dywizji je przydzielono.
Pozdrawiam
Krzysztof

Przestrzegam przed nadużywaniem pojęcia "rewitalizacja". Słowo ostatnio bardzo popularne i często stosowane niezgodnie ze swoim znaczeniem. W kontekście cmentarza dodatkową niezręczność stanowi dosłowne tłumaczenie - łac. "re-vita" znaczy "ożywienie". To tak na marginesie, a wracając do meritum - gratuluję inicjatywy i życzę powodzenia w realizacji.

Pierwotnie był to cmentarz z drewnianymi krzyżami czy były tabliczki to nie wiem. W czasie II wojny światowej Niemcy porządkowali takie miejsca przy pomocy miejscowej ludności i wtedy najprawdopodobniej powstały betonowe obeliski. Były one ogrodzone płotem. Stał tam także duży obelisk z kamienia. Czy na nim były jakieś inskrypcje tego jeszcze nie wiem. Kamień został zrabowany i obecnie jest obeliskiem przed Domem Rzemiosła w Mławie.

Z relacji wiem także ,że po starciach w okolicy Grobelki , Bud Ratowskich , przedpolach Radzanowa i Ratowa wyparto Rosjan . Miejscowa ludność została przymuszona do uporządkowania zabitych. Ich zamarznięte zwłoki wozami zwożono w miejsce pochówku. Dowództwo niemieckie stacjonowało w Ratowie najprawdopodobniej klasztor pobernardyński. Gdy Radzanów stał się bezpieczny na Rynku wystawiono obelisk - popiersie Hindenburga. Cokół przetrwał do dziś. Jest przy kościele parafialnym. zapraszam na bloga o okolicy



http://ratowoklasztor.blog.pl/

skowron1980 pisze:Przestrzegam przed nadużywaniem pojęcia "rewitalizacja". Słowo ostatnio bardzo popularne i często stosowane niezgodnie ze swoim znaczeniem. W kontekście cmentarza dodatkową niezręczność stanowi dosłowne tłumaczenie - łac. "re-vita" znaczy "ożywienie"

skowron1980 - Słuszna uwaga
Lepiej nie „ożywiać” cmentarza, szczególnie wojennego Jeszcze by z tego wyszły jakieś zombie albo nasze poczciwe wąpierze Brrr! Aż strach się bać! Niech w Radzanowie poprzestaną na odbudowie tego cmentarza, to i tak bardzo dużo! Popieram!

Sądzę, że jeszcze przed końcem 1918 r. Niemcy uporządkowali ten cmentarz i wystawili pomnik. Tabliczki betonowe są takie same, jak na cmentarzu w Stupsku i tak samo zwietrzałe … Mogły być zrobione jeszcze przez Niemców lub później przez Polaków, przy okazji wymiany drewnianych krzyży.
http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/miejs ... kie/stupsk
W czasie II w.ś. Niemcy remontowali niektóre cmentarze. Na przykład pod Strzegowem, w miejscowości Kuskowo-Glinki, zmusili Żydów do pracy na cmentarzu wojennym. Jeszcze w 1945 r. cmentarz wyglądał dobrze …
http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/miejs ... owo-glinki
Kwatera wojenna była także w Szreńsku. Pozostał tylko głaz z wyrytym krzyżem maltańskim lub Krzyżem Żelaznym i napisem „1915 / PRO PATRIA”.
http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/miejs ... ie/szrensk

stefan204a! W Radzanowie szukałem nie tylko cmentarza z 1915 roku. W materiałach inwentaryzacyjnych PTTK, o których pisałem, był jeszcze wpis:
RADZANÓW, cmentarz grzebalny: GRÓB żołnierzy polskich poległych 1920.
Niczego takiego nie znalazłem. Rozmawiałem z ks. kan. Henrykiem Mazurowskim, który nic nie wiedział o takiej mogile i skierował mnie do dawnego kościelnego. Ten też twierdził, że takiego grobu nie było. Dopiero kilka lat później dowiedziałem się o grobie Przybojewskich z Gołuszyna ...
Prawdopodobnie w 1975 r. nie można było napisać, że spoczywający tam Michał Przybojewski i Kazimierz Feczko zostali bestialsko zamordowani przez bolszewików, więc napisano, że to grób żołnierzy.

Czy znasz historię młynarza z Radzanowa, który zabił kilku bolszewików i dołączył do któregoś z ochotniczych pułków ułanów? Walczył do końca wojny i otrzymał podobno Virtuti Militari.

Mój dziadek był młynarzem w latach 30tych ale o tej historii nic nikt tu nie wie napisz jak możesz cos więcej a ja resztę ustale w archiwach.
Na cmentarzu jest grobowiec Przybojewskiego i Feciko . Brat Przybojewskiego był przyjacielem Sienkiewicza , który często tu bywał na polowaniach. Jeśli jesteś zainteresowany to po okolicy mogę poprowadzić i opowiedzieć co wiem .
Pozdrawiam

Ps. Cmentarz w Józefowie postaram się uporządkować w tym roku

Witam,
19.-21.02.1915 walki przy Radzanowo-Bromierz

Korps Dickhuth (21. Landwehr Brigade, 75 Infanterie Brigade, Brigade Griepenkerl, Detachment Plantier)
1. Garde Reserve Division
kuk (koniglich und kaiserliche) 3. Kavallerie Division (Armeegruppe Gallwitz)

srodlo: Die Schlachten und Gefechte des Grossen Krieges, strona 87, Berlin 1919

Brigada Griepenkerl zmieniony 13.09.1915 w 173. Infanterie Brigade
Detachment Plantier zmieniony 13.09.1915 w Infanterie Regiment 347

troche orientacje:
Landwehr = drugorzedowe jednostki, sformowany z reserwistow i swiezych powolanych, po krotkiem szkolenie (maks. 4 tygodniu) skierowane do frontu
Infanterie Brigade = brigada piechoty, sklad: 2 pulki piechoty (Infanterie Regiment) i jedna jednostke artylerejska
Brigada i Detachment prawie to samo z ta roznice ze Detachment troche lepiej byl wypasazony konmi
pozdrawiam

PS: "Miejscowa ludność została przymuszona do uporządkowania zabitych."
Czy byla inna mozliwosc pobiegania epidemie? Mieszkancy dostali za to jakis wynagrodzenia (wiem to moja okolice) co spodobowalo kunkurencje, bylo to w tych czasow jednym srodlem zarobkow).

Jeszcze jedno Radzanów nad Wkrą czy Radzanowo pod Płockiem czasem są pomyłki.

Cześć fuchsi

fuchsi pisze:19.-21.02.1915 walki przy Radzanowo-Bromierz

To chyba nie ten rejon! Jest RADZANOWO i … RADZANÓW. Sam się na to nabrałem i po niepowodzeniu w Radzanowie (Radzanów, powiat mławski) właśnie w Radzanowie (Radzanowo, powiat płocki) szukałem grobu żołnierzy z 1920 r. Oczywiście nie znalazłem ... Dopiero później znalazłem nekrologi Przybojewskiego i Feczki, a tam informacje, że pogrzeb był w Radzanowie w powiecie mławskim tzn. w Radzanowie nad Wkrą = RADZANÓW

fuchsi pisze:kuk (koniglich und kaiserliche) 3. Kavallerie Division (Armeegruppe Gallwitz)

"Nasi" tu byli! Mój dziadek i jego bracia byli w K.u.K Armee!

Znalazłem w necie ,,DRAGONER RICKMANN 11.1.1915 RATOWO -RADZANOW. 1 ESKADRON", a nie widzę go na liście na stronie OSR.

stefan204a pisze:Znalazłem w necie ,,DRAGONER RICKMANN 11.1.1915 RATOWO -RADZANOW. 1 ESKADRON", a nie widzę go na liście na stronie OSR.

No Stefan, brawo Twoje akcje wzrosły To dane z denkmalprojekt?
Verlustliste: 1. Brandenburgisches Dragoner-Regiment Nr. 2.:
http://denkmalprojekt.org/Verlustlisten ... _2_wk1.htm
Coś mi sie wydaje, że jednak jest na OSR, ale Dehnen przerobił go na ułana i pomylił się w dwóch pierwszych literach:
Beckmann, Ulan, UlanR3
Mamy za to tego wojaka, ale jeszcze jako frajtra:
Duphorn Ernst, Gefreiter?/Unteroffizier, DragR 2 – pochodził z Eisenach. Fuchsi – czy to tam produkowano Wartburga?
W denkmalprojekt wymienione są takie miejscowości: Czernice-Borowe, Bemnowo?, Witowy?, Kraikowo = Krajkowo? Biezum, Pol. = Bieżuń, Polska? Pruchinatka = Próchniatka?
Stefan – gdybyś miał czas i ochotę, to możesz próbować listę z OSR zweryfikować z bazą denkmalprojekt … Trzeba na piechotę – po nazwisku, bo nie wiem, jak robić, aby znajdować w tej bazie listy wg. jednostek wojskowych (co by było oczywiście najlepsze!)
Taki przykład: wybrałem SUCHE, wkleiłem KÜSTER, kliknąłem SUCHEN i proszę:
Weimar (Hauptfriedhof – Kriegsgräberstätte 1914-18), Thüringen - Kriegergrab- und –gedenksteine (1. Weltkrieg)
http://www.denkmalprojekt.org/2013/weim ... thuer.html
Offz-Stellv. KÜSTER Wolfram, *26.03.1893 +17.01.1915 Radzanowo (oczywiście chodzi o RADZANÓW!)
Jest tam napis z nagrobka lub tablicy: Zum Gedächtnis meines einzigen geliebten Sohnes, unseres treuen Bruders, des (Name) geb. in Berlin, an der Spitze seines Zuges erlitt er beim Sturmangriff auf die Höhen von Radzanowo in Russisch-Polen durch Herzschuss den Heldentod. Dort ist er zur letzten Ruhe gebettet.
Fuchsi – nie bardzo rozumiem, przetłumacz proszę - Dort ist er zur letzten Ruhe gebettet????
Czy Offz-Stellv. KÜSTER jest pochowany na Hauptfriedhof-Weimar, czy spoczywa w Radzanówku/Radzanowie?
Pozdrawiam
Krzysztof

czy chodzi o to żeby wymienione miejscowości sprawdzić?

Bemnowo w okolicy jest wieś Bębnowo? Witowy jest także Zgliczyn Witowy?

krzymen pisze:Jest tam napis z nagrobka lub tablicy: Zum Gedächtnis meines einzigen geliebten Sohnes, unseres treuen Bruders, des (Name) geb. in Berlin, an der Spitze seines Zuges erlitt er beim Sturmangriff auf die Höhen von Radzanowo in Russisch-Polen durch Herzschuss den Heldentod. Dort ist er zur letzten Ruhe gebettet.
Fuchsi – nie bardzo rozumiem, przetłumacz proszę - Dort ist er zur letzten Ruhe gebettet????
Czy Offz-Stellv. KÜSTER jest pochowany na Hauptfriedhof-Weimar, czy spoczywa w Radzanówku/Radzanowie?
Pozdrawiam
Krzysztof

Ja to rozumiem, że on jest TAM pochowany, czyli w Radzanówku. Dokładne tłumaczenie może poda fuchsi, ale to wygląda, że on "zginął bohatersko pod Radzanowem i tam jest miejsce jego spoczynku". "seine letzte Ruhestätten" to taka poetycka wersja "miejsca wiecznego spoczynku". Tak myślę

Witam wszystkich zainteresowanych,
bardzo milo mi ten tresc przeczytac..... dajcie sobie rady bez mnie, bardzo dobrze.
W podanym przez mnie ksiazce jest tylko jeden Radzanowo z dodatkiem "Bromierz".
Skad, cholera, ja wiem, gdzie to jest? Prusacy podali nazwisk jak im pasowalo, raz z mapy, raz ze sluchu, raz z notatek przesylane z pola walki do centrali w Berlinie. Dodatkowo jesze, ze w Polsce znajdziesz zawsze kilka miejscowosci pod samym nazwiskiem - skad ma wiedzic, gdzie to zawsze jest?
Jeszcze lepiej kiedy wystapi "Nowa Wies".................

Dziekuje Thomasowi za pomoc w tlumaczeniem. Wszystko jak powinno byc nic mnie nie zostalo do poprawenia.

milego wieczoru

fuchsi pisze:Dodatkowo jesze, ze w Polsce znajdziesz zawsze kilka miejscowosci pod samym nazwiskiem - skad ma wiedzic, gdzie to zawsze jest? Jeszcze lepiej kiedy wystapi "Nowa Wies".................

Nie przejmuj się fuchsi Radzanowów ci u nas też dostatek! Jest kilka takich miejscowości

Dzięki Stefan! Coś mi świtało, że mignęła mi kiedyś tablica z napisem "WITOWY". Zgliczyn Witowy to przecież dwa kroki od Radzanowa. Jest tam przeprawa przez Wkrę i wieś Drzazga.
Teraz korzystując z część informacji, które fuchsi znalazł w Verlustlisten, popatrzymy skąd pochodziła duża część poległych żołnierzy:
Schmolsin – Smołdzino?, pow. Słupsk?, Osterwein – Ostrowin, pow. Olsztyn; Dombken, Kreis Hohensalza – Dąbki, Inowrocław; Rüdigsheim, Kreis Thorn - Słomowo, Toruń; Skemsk, Kreis Briesen – Skępsk, Wąbrzeźno; Briesen – Wąbrzeźno; Mieltschin, Kreis Gnesen - Mielżyn, Gniezno; Blotto, Kreis Culm - Błoto, Chełmno n/Wisłą; Schein, Kreis Briesen - Sicinek? Wąbrzeźno.
Te miejscowości, to oczywiście obecnie w Niemczech: Versmol, Westfalen; Ortishausen, Weimar; Münster i.W.; Schwiesau, Salzwedel; Weißenfels; Seelow, Lebus; Eisenach.
Landsturm Bataillon Briesen był organizowany w Wąbrzeźnie.
My tu sobie piszemy, a większość kolegów nie wie, jak ten cmentarz wyglądał lub wygląda teraz … Gdzie może być ta Pruchinatka = Próchniatka?
Pozdrawiam
Krzysztof

krzymen pisze:Gdzie może być ta Pruchinatka = Próchniatka?

jedyna która mi przychodzi do głowy znajduje się w powiecie sierpeckim, niedaleko drogi do Bieżunia, w epoce będąca częścią wsi Jaworowo (przysiółek Jaworowo Próchniatka). Innych Próchniatek Słownik Geograficzny KP nie znajduje

w spoilerze fragment mapki Messtischblatt

Thomas pisze:Pruchinatka = Próchniatka? ... jedyna która mi przychodzi do głowy znajduje się w powiecie sierpeckim, niedaleko drogi do Bieżunia, w epoce będąca częścią wsi Jaworowo (przysiółek Jaworowo Próchniatka).

Dzięki! Pasuje!

Witam wszystkich zainteresowanych,

- "pochodził z Eisenach. Fuchsi – czy to tam produkowano Wartburga?"

Tak dokladnie. Ale nie tylko miejsce produksji slynnego pojazdu NDRu, tez miejsce waznych zdarzeniach w historii Niemcow. W srednym wieku spiewal tam Walther von der Vogelweide, toczyl sie "wojna spiewakow". Martin/Marcin Luther przykryl sie tam i przetlumaczyl biblie w jezyku niemieckim - poczatek evangelizmu. Zamek Wartburg stal sie miejscem zebrania zwiazkow studentow - poczatek procesu demokratizacji w niemieckim rzeszu.

Hitem Waszych postannan dla mnie bylbylo, kiedy znajdujecie jeszcze potomkowie tych zolnierzow. W tedy zamyka sie kolo wspolnej historii i bylbym dowodem, ze wydarzeniach Wielkiej Wojny nie bylo tylko walka pomiedzy mocarstwach, na ktora Polacy patrzyli bezintersowany - wrecz przeciwnie brali udzial i uzyskanie niepodleglosc tech byl wynikiem ofiarnosc tych polakow w pruskich mundurach. Nawet kiedy o tym wtedy nie mysleli........

pozdrawiam serdecznie, milego weekendu

Przeglądałem dziś ,,Kawaleria niemiecka w Polsce 1914-15" sporo informacji o tej bitwie tez tam jest o tej i innych potyczkach w regionie.