Klukowo – zaginione mogiły z 1920 r.

[krzymen]

Na początku 2009 r. przypadkowo dowiedziałem się o mogile kilku żołnierzy we wsi Klukowo w gminie Świercze, a w lecie miałem okazję tamtędy przejeżdżać. Spotkany starszy mężczyzna wskazał mi to miejsce. Wg. niego mogiła miała znajdować się na terenie dawnego cmentarza, na skrzyżowaniu dróg we wsi Klukowo. Opowiedział mi, że w czasie okupacji obok był posterunek żandarmerii niemieckiej, której komendant kazał zniszczyć cmentarz. Chodziło zapewne o uzyskanie dogodnego pola ostrzału i usunięcia obiektów (mur, nagrobki), za którymi mógłby się kryć ewentualny napastnik. Po II wojnie światowej nie odtworzono zniszczonych nagrobków, jedynie w miejscu mogiły dziewięciu żołnierzy WP postawiono krzyż ze stosowną tabliczką. Zrobiłem zdjęcia i opublikowałem je w Internecie.

klukowo1.jpg (76.44 KiB) Przejrzano 1815 razy

klukowo2.jpg (49.49 KiB) Przejrzano 1815 razy

W 2012 r. skontaktował się z nami pewien mieszkaniec gm. Świercze, który poinformował, że z cmentarza zniknął krzyż wraz z tabliczką. Przysłał także link do artykułu pt. Zbezczeszczona mogiła.
http://www.pultusk24.pl/content/view/4708/1/
Pisał, że będzie się starał o upamiętnienie tego miejsca.
Postanowiłem znowu tam pojechać. Najpierw jednak sprawdziłem czy coś jest w Ogólnopolskiej Komputerowej Bazie Cmentarzy Wojennych prowadzonej przez Radę Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Nie było tego Klukowa, ale mogiła była zapisana jako Klukówek – czyli sąsiednia miejscowość. Miała znajdować się ... w lesie!
Wpadłem do Klukowa przy okazji. W lesie znalazłem upamiętnione miejsce egzekucji z 1944 r., ale ani śladu krzyża opisanego w bazie ROPWiM! W samym Klukowie z dawnej nekropolii pozostały jedynie murowane słupy bramy wejściowej, słupki ogrodzeniowe i zaniedbane otoczenie.

klukowo3.jpg (92.97 KiB) Przejrzano 1815 razy

Obok jest sklep. Powiedziano mi, że „owszem krzyż sobie tu stał, ale ktoś tak sobie go tu kiedyś postawił …”

Kilka dni temu otrzymałem kopię artykułu Parafia Klukowo pod okupacją bolszewicką 1920 r. W 1924 r., a więc 4 lata po tych wydarzeniach, napisał go proboszcz parafii Klukowo ks. Marceli Przedpełski i opublikował w Miesięczniku Pasterskim Płockim nr. 4.

Lista poległych naszych żołnierzy w walkach z bolszewikami.
W Klukowie: 5-ciu niewiadomego nazwiska z bitwy dn. 16/VII(I), tutaj pochowani na starym cmentarzu, należeli do 18 „żelaznej” dywizji jen. Krajowskiego, 144 p.p.
W Prusinowicach: 18 z bitwy dn. 17 VIII. (…) Nadto poległo w Prusinowicach jeszcze 3 żołnierzy, ale pochowani zostali na starym cmentarzu w Klukowie: 1) Henryk Buczyński, uczeń kl. 8, syn dyrektora Szkoły handlowej z Rzeszowa, 2) Satkowski z Ujścia dolnego, 3) Adam Handel, uczeń, syn architekta z Krakowa, wszyscy oni należeli do 2 syb. p.p. (…)
W Ostrzyniewie poległ 1 niewiadomego nazwiska, pochowany w Klukowie.
W Świerczach poległo 2: jeden nazw. Mołoniecki z Tarnowa, 9 komp. 2 syb. p.p., drugi niewiadomego nazwiska, obydwa pochowani w Klukowie. (…)
Nadto pochowani są w Klukowie na starym cmentarzu: Franciszek Wysmyk, z gminy Tomaszów Rawski, pow. Brzezińskiego, ranny w Czarnostowie, (pow. Makowski), przywieziony następnie do Koki – tutaj zmarł.

Czyli 12 żołnierzy WP. Ksiądz Przedpełski napisał, że na starym cmentarzu w Klukowie pochowano także 9 bolszewików.
W Klukowie pochowano również Jana Gościckiego poległego nad Bugiem. Wg. ks. Przedpełskiego pochowano go na nowym cmentarzu. Grób ten odnalazłem na cmentarzu parafialnym w Klukowie.

Dziwne to wszystko – krzyża i tabliczki nigdzie nie ma, grobów nie ma i … wpisu w bazie ROPWiM też już nie ma!

klukowek20.jpg (45.43 KiB) Przejrzano 1815 razy

Dobrze, że na klawiaturze jest taki klawisz Print Screen SysRq i sobie to kiedyś zapisałem. Przynajmniej wiem, że nie mam jeszcze zaawansowanej sklerozy ani halucynacji ...

P.S. Przypadkowo znalazłem (bo wyszukiwarka działa w tej bazie beznadziejnie ...) coś takiego:
http://groby.radaopwim.gov.pl/lokalizacja/7465/
Coś jest w lesie ... ale co? (dostęp 24.03.2014)