Groby ofiar walk majowych 1926 r.

Cmentarze, mogiły, kwatery
Awatar użytkownika
krzymen
Posty: 376
Rejestracja: pn sie 29, 2011 11:30 pm
Lokalizacja: Warszawa

Groby ofiar walk majowych 1926 r.

Postautor: krzymen » wt maja 12, 2015 2:30 pm

Mija właśnie 89-ma rocznica wydarzeń, które są określane mianem "zamachu majowego", „przewrotu majowego", "wypadków majowych" itd.… Nie będę opisywał genezy i dokładnego przebiegu tego smutnego epizodu w naszej historii, ani silił się na jego ocenę. Oceny historyków i polityków są bardzo różne, nawet po tylu latach. Postaram się przedstawić informacje o grobach żołnierzy Wojska Polskiego, którzy wtedy polegli w walkach i o grobach osób cywilnych, które zginęły od przypadkowych kul …

Przez trzy dni, od 12 do 14 maja 1926 r., trwały w Warszawie zacięte bratobójcze walki, w których straciło życie 379 żołnierzy i cywilów, a 920 zostało rannych. Tak podano w oficjalnym raporcie. Prawdopodobnie ofiar było więcej, bo nie wszystkich ujęto w spisach zabitych, a część rannych zmarła w następnych tygodniach. Większość poległych żołnierzy i kilku cywilów zostało pochowanych na Cmentarzu Wojskowym w Warszawie. Ciał żołnierzy z reguły nie wydawano rodzinom. Wyjątek zrobiono chyba tylko dla żołnierzy pochodzących z Warszawy i okolic. Wiele ofiar cywilnych spoczęło na Cmentarzu Bródnowskim a kilka na cmentarzu żydowskim. Pogrzeby kilku oficerów i żołnierzy odbyły się poza Warszawą w następujących miastach i miejscowościach: Lublin, Kraków, Okuniew, Wilno, Rypin i Rawa Ruska. Listy ofiar były publikowane w ówczesnej prasie. Nie były kompletne …

Dn. 12 maja 1926 cały most Kierbedzia zajęły pododdziały 36 pp Legii Akademickiej, a most Poniatowskiego obsadzili żołnierze 1 pułku szwoleżerów. Naprzeciwko nich zajęły stanowiska oddziały wierne rządowi, do których dołączyła Szkoła Podchorążych Piechoty. Przeszła przez most Poniatowskiego, przepuszczona przez "piłsudczyków". Około godz. 16-tej doszło na tym moście do spotkania Prezydenta Wojciechowskiego z Marszałkiem Piłsudskim, które zakończyło się fiaskiem.
Próba sforsowania mostu, podjęta następnie przez Oficerską Szkołę Piechoty została powstrzymana przez szwoleżerów ostrzegawczą serią z cekaemu, wystrzeloną w powietrze …
W rejonie mostu Kierbedzia, kpt. Szyc, dowodzący oddziałem asystencyjnym 30 pułku strzelców kaniowskich otrzymał rozkaz zaatakowania wojsk Marszałka Piłsudskiego. Został wzmocniony przez kompanię 30 psk, działon 1 Dywizjonu Artylerii Konnej (por. Szczepan Olchowicz) i dwa samochody pancerne (rtm. Antoni Szymański). Ok. 18.30 ogień otworzyły samochody pancerne i działo. Padli pierwsi zabici i ranni … Żołnierze 36 pp LA odparli atak i przeszli do natarcia.

Pogrzeb rotmistrza Szymańskiego odbył się 17 maja 1926 r. na Starych Powązkach.
rtm.szymanski.jpg
rtm.szymanski.jpg (89.24 KiB) Przejrzano 6158 razy
Na tym samym cmentarzu następnego dnia pochowano por. Olchowicza …
nekr.olchowicz.jpg
"Kurier Warszawski"
nekr.olchowicz.jpg (33.21 KiB) Przejrzano 6158 razy
por.olchowicz.jpg
por.olchowicz.jpg (79.54 KiB) Przejrzano 6158 razy
Lance do boju, szable w dłoń!
Awatar użytkownika
ekologEKO
Posty: 294
Rejestracja: pt gru 16, 2011 5:31 pm
Lokalizacja: Płock-Suserz-Kamieniec

Re: Groby ofiar walk majowych 1926 r.

Postautor: ekologEKO » wt maja 12, 2015 3:45 pm

Uzupełniam o zdjęcia jednej z nielicznych jak wynikałoby z Twojego tekstu mogił ofiar walk majowych znajdujących się poza Warszawą.Ten pomnik kaprala Wacława Żółtowskiego poległego 14 maja 1926 roku położony jest na cmentarzu parafialnym w Kutnie między kwaterą żołnierzy 1920 roku, a mogiłami z 1939 roku, nieco odosobniony wśród identycznych białych krzyży.
Załączniki
CIMG4076.JPG
CIMG4076.JPG (110.77 KiB) Przejrzano 6153 razy
CIMG4077.JPG
CIMG4077.JPG (89.84 KiB) Przejrzano 6153 razy
,,Aby zło zatriumfowało wystarczy, aby dobry człowiek nic nie robił"
Awatar użytkownika
krzymen
Posty: 376
Rejestracja: pn sie 29, 2011 11:30 pm
Lokalizacja: Warszawa

Re: Groby ofiar walk majowych 1926 r.

Postautor: krzymen » wt maja 12, 2015 8:25 pm

ekologEKO pisze:Uzupełniam o zdjęcia jednej z nielicznych jak wynikałoby z Twojego tekstu mogił ofiar walk majowych znajdujących się poza Warszawą.
Cześć kol. ekologEKO!
Bardzo dziękuję za Twój post, tym bardziej, że nic nie wiedziałem o tym grobie!
Pierwotnie planowano urządzić pogrzeb w stolicy już 15 maja, ale było to niewykonalne. Bardzo dużo zwłok było nierozpoznanych. Wysokie temperatury i szybki rozkład ciał utrudniały dodatkowo identyfikację. Wspólny pogrzeb na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach miał miejsce 17 maja 1926 r.
Wydaje się, że nowym władzom, tzn. stronie, która zwyciężyła, zależało na szybkim i wspólnym pogrzebie oraz na tym, aby odbył się w Warszawie, gdzie miano kontrolę nad sytuacją. Chodziło o to, żeby uspokoić nastroje, szybko zatuszować sprawę i nie dopuścić do jakiś manifestacji. Dlatego pogrzebów poza Warszawą było bardzo mało. W stolicy zapewniano pogrzeb całkowicie na koszt państwa, co na pewno miało pewne znaczenie dla rodzin szeregowców. Inaczej było z rodzinami oficerów, które stać było na poniesienie większych kosztów. Część z nich pochowano w grobach rodzinnych na Starych Powązkach lub na Bródnie.
37 pułk piechoty (garnizon Kutno) opowiedział się po stronie Marszałka Piłsudskiego. Jego dowódcą był legionista, pułkownik Władysław Bortnowski. Pułk 14 maja atakował lotnisko na Mokotowie. Poległo 9 szeregowców, a 3 oficerów i 30 szeregowców odniosło rany. Dwóch żołnierzy 37 pp pochowano na cmentarzu żydowskim a 6 lub 7 na Cmentarzu Wojskowym. Na liście, którą znam, jest st. szer. Wacław Złotowski, a nie ma Wacława Żółtowskiego. Może Żółtowskiemu przekręcono nazwisko, bo imię się zgadza. Mógł być pośmiertnie awansowany na kaprala a rodzina w późniejszym okresie jakoś załatwiła przeniesienie zwłok do Kutna?
Czytając napis na nagrobku od razu widać, po której stronie walczył …
Rodziny poległych po stronie rządowej umieszczały takie napisy:
„POLEGŁ WIERNY PRZYSIĘDZE”, „POLEGŁ ŚMIERCIĄ PRAWEGO ŻOŁNIERZA”, „POLEGŁ W OBRONIE KONSTYTUCJI”. Była to pewnego rodzaju manifestacja.

W Okuniewie (woj. mazowieckie, pow. miński, gm. Halinów), za kaplicą cmentarną, znajduje się grób poległego szwoleżera.
kudlinski1.jpg
kudlinski1.jpg (89.7 KiB) Przejrzano 6145 razy
"Ś. † P. / KAZIMIERZ / KUDLIŃSKI / ŻYŁ LAT 23 / ŻOŁNIERZ 1 PUŁKU SZWOLEŻERÓW / ZGINĄŁ ŚMIERCIĄ BOCHATERSKĄ / PODCZAS WALK ULICZNYCH / W WARSZAWIE DNIA 14 / MAJA 1926 R."
kudlinski2.jpg
kudlinski2.jpg (68.05 KiB) Przejrzano 6145 razy
Dość nietypowy napis – zazwyczaj na grobach „piłsudczyków” umieszczano napis „POLEGŁ ŚMIERCIĄ ŻOŁNIERZA” lub po prostu „ZGINĄŁ”. Tu dodatkowo zrobiono błąd ortograficzny.
Lance do boju, szable w dłoń!
Awatar użytkownika
ekologEKO
Posty: 294
Rejestracja: pt gru 16, 2011 5:31 pm
Lokalizacja: Płock-Suserz-Kamieniec

Re: Groby ofiar walk majowych 1926 r.

Postautor: ekologEKO » wt maja 12, 2015 9:58 pm

Cześć!
Dziękuje Ci wielce za uzupełnienie tematu o okolicznościach pochówku, gdyż ja w tym temacie byłem ,,ciemny" do tej pory.Prawdopodobnie na płockim cmentarzu garnizonowym znajduje się mogiła poległego w walkach majowych, ale mogę się mylić.To temat do sprawdzenia.
Niewiadoma jest sprawa wygląda kwatery kutnowskiej, a więc i tej mogiły dziś, bo podczas mojej ostatniej wizyty około pół roku temu informowało się o większej przebudowanie kwatery żołnierskiej.Może prace objęły też nieliczne mogiły poległych między wojną bolszewicką, a 1939 rokiem.
Te sporadyczne błędy na przedwojennych pomnikach nie powinny raczej dziwić, gdy choćby na cmentarzu w Płocku- Podolszycach zdarzają się takie perełki jak na tablicy sprzed zaledwie kilku lat ,,żołnierz półku" czy na trochę starszej z lat 50-tych ,,ofiara skrytobujczego zamachu".
,,Aby zło zatriumfowało wystarczy, aby dobry człowiek nic nie robił"
Awatar użytkownika
krzymen
Posty: 376
Rejestracja: pn sie 29, 2011 11:30 pm
Lokalizacja: Warszawa

Re: Groby ofiar walk majowych 1926 r.

Postautor: krzymen » śr maja 13, 2015 9:22 am

Witam,
ekologEKO pisze:Prawdopodobnie na płockim cmentarzu garnizonowym znajduje się mogiła poległego w walkach majowych, ale mogę się mylić.
Chyba jednak się mylisz. Cmentarz przy ul. Norbertańskiej przeczesałem dość dokładnie. Jest tam grób podchorążego Ryszarda Borowskiego ze szkoły oficerskiej artylerii, który co prawda zmarł w 1926 r. ale na początku stycznia.

W chwili przerwania walk w kostnicach warszawskich były 302 ciała, w tym aż 97 nierozpoznanych lub co gorsza błędnie rozpoznanych. Często żołnierze i cywile byli bez dokumentów. Zwłoki fotografowano, a nawet ekshumowano w kilka dni po pogrzebie w celu identyfikacji …

Jak już pisałem, wspólny pogrzeb większości ofiar walk w Warszawie odbył się 17 maja 1926 r. na Cmentarzu Wojskowym. Pochowano tu 192 osoby poległe i zmarłe w wyniku walk. Z rozkazu Marszałka Piłsudskiego obecne były delegacje obu walczących stron, duchowieństwo trzech wyznań chrześcijańskich, marszałkowie sejmu i senatu itd. Ograniczono dostęp publiczności do członków najbliższej rodziny poległych.
Trochę fotografii z pogrzebu znajduje się w zbiorach NAC
http://www.audiovis.nac.gov.pl/obraz/130482:1/h:456/
http://www.audiovis.nac.gov.pl/obraz/130484:1/h:456/
http://www.audiovis.nac.gov.pl/obraz/130496:1/h:456/
http://www.audiovis.nac.gov.pl/obraz/130497:1/h:456/
Wspólne mogiły utworzono w kwaterach A16 i B18 ale są także groby w innych miejscach na terenie tego cmentarza.
Po pogrzebie groby odarniowano i ustawiono na nich drewniane krzyże. Na części z nich rodziny wzniosły trwałe pomniki i te groby zachowały się do chwili obecnej (56 grobów indywidualnych). W 1961 r., w wyniku arbitralnej decyzji ówczesnych władz wojskowych (Ludowe Wojsko Polskie), zlikwidowano większość grobów w obu kwaterach, przeznaczając je na powtórne pochówki … Nie ma już 124 grobów (91 wojskowych i 33 osób cywilnych). Nie wiadomo, co stało się ze szczątkami. Trzeba także dodać, że w 1926 r., już po pogrzebie, ekshumowano kilkanaście ciał w celu ich pochowania na innych cmentarzach. Może wśród nich był właśnie kpr. Wacław Żółtowski z Kutna.
Obecnie groby wojskowych, poległych w maju 1926 r., są uznawane za groby wojenne, a więc teoretycznie są pod ochroną na Cmentarzu Wojskowym. Dopiero po przejęciu od Ludowego Wojska Polskiego zarządu nad cmentarzem, można było chociaż częściowo upamiętnić pochowanych tu poległych z tragicznych walk z 1926 r. W rogu kwatery B18 umieszczono płytę z napisem:
"ŻOŁNIERZOM / WOJSKA POLSKIEGO / POLEGŁYM W WALKACH / W DNIACH 12-14 MAJA 1926 R. // W JEDNĄ ZIEMIĘ WSIĄKŁA KREW NASZA / ZIEMIĘ JEDNYM I DRUGIM JEDNAKOWO DROGĄ / PRZEZ OBIE STRONY JEDNAKOWO UMIŁOWANĄ".
V1926.cwoj01.jpg
V1926.cwoj01.jpg (89.81 KiB) Przejrzano 6130 razy
W kwaterze B20 znajduje się mogiła zbiorowa żołnierzy 10 pułku piechoty.
V1926.cwoj02.jpg
V1926.cwoj02.jpg (101.94 KiB) Przejrzano 6130 razy
Na pomniku wyryto napis:
"PIERWSZYM OBOWIĄZKIEM ŻOŁNIERZA / JEST NIEZŁOMNE DOCHOWANIE WIERNOŚCI / ŚLUBOWANEJ PRZYSIĘDZE WOJSKOWEJ".
V1926.cwoj03.jpg
V1926.cwoj03.jpg (64.07 KiB) Przejrzano 6130 razy
Lance do boju, szable w dłoń!
Awatar użytkownika
Wiktor Kobylinski
Posty: 2
Rejestracja: ndz lis 18, 2018 7:48 pm

Re: Groby ofiar walk majowych 1926 r.

Postautor: Wiktor Kobylinski » ndz lis 18, 2018 8:07 pm

Jestem rocznik 1941. Kiedy miałem około 20 lat byłem z Mamą (rocznik 1916) na Cmentarzu Wojskowym. Mama mi opowiedziała że jej Tata, Teofil Sadkowski (rocznik ok. 1872 właściciel Matematyczno - Fizycznego 8-klasowego (maturalnego!) gimnazjum Sadkowskiego przy ul Żelaznej na Woli) oprowadzając ją jako nastolatkę po Cmentarzu Wojskowym pokazał jej kwaterę poległych w Zamachu Majowym.
Spacerując z Mamą tam ok 1960 śladu po tej kwaterze nie znaleźliśmy. Czy to może jest miejsce zajęte przez obecne kwatery Zośki, AL lub mieszczącą się pomiędzy nimi kwaterą Dowborczyków ?
Awatar użytkownika
krzymen
Posty: 376
Rejestracja: pn sie 29, 2011 11:30 pm
Lokalizacja: Warszawa

Re: Groby ofiar walk majowych 1926 r.

Postautor: krzymen » pn lis 19, 2018 10:35 pm

Witam Wiktorze,
Tak, jak pisałem w poprzednich postach, część grobów nadal istnieje. Ja też tam chodziłem na początku lat 60-tych, ale nie bardzo pamiętam. Matka prowadziła mnie wtedy za rękę :lol:
Obecne kwatery Zośki, AL i Dowborczyków są obok. Ta ostatnia istniała już przed 1939 r. Trzeba szukać w kwaterze B 18 pomiędzy nowymi grobami. Tam ocalały groby tych wojskowych, które przekształcono w groby rodzinne.
maj26.cwoj.km1.jpg
maj26.cwoj.km1.jpg (63.33 KiB) Przejrzano 5996 razy
Na tej samej zasadzie zachowało się także kilka grobów ofiar cywilnych.
maj26.cwoj.km2.jpg
maj26.cwoj.km2.jpg (55.85 KiB) Przejrzano 5996 razy
Z pojedynczych grobów żołnierzy WP zostały tylko te, na których rodziny postawiły kamienne pomniki lub położyły płyty.
„Ś.P. / BOLESŁAW / KAWAŁEK / ST.SZER. 22 P.P. / ŻYŁ LAT 23 / POLEGŁ ŚMIERCIĄ BOHATERA / W D. 13/V 1926 R. / CZEŚĆ JEGO PAMIĘCI / KOCHANEMU BRATU / RODZINA”
maj26.cwoj.km3.jpg
maj26.cwoj.km3.jpg (79.14 KiB) Przejrzano 5996 razy
Kilka mogił, zamienionych na groby rodzinne, znajduje się w innych kwaterach. Mogiłę żołnierzy 10 p.p. znajdziesz bez trudu.
Pozdrawiam
Krzysztof
Lance do boju, szable w dłoń!

Wróć do „Cmentarze wojenne i wojskowe”

Kto jest online

Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 5 gości