Cmentarz rzymskokatolicki - Brwinów (pow. pruszkowski)

[zbyszekg9]

Z uwagi na to, iż władze carskie wydały dla obwodu warszawskiego rozporządzenie mówiące o likwidacji cmentarzy przykościelnych i lokowaniu ich z dala od zabudowań, na początku XIX wieku brwinowski cmentarz usytuowano w północnej części Brwinowa w pobliżu dawnego traktu pocztowego z Warszawy przez Mosznę, Brwinów, w stronę Grodziska. Obecnie zajmuje on obszar ok. 4 ha. Stara część cmentarza jest wpisana do rejestru zabytków. Jej głównym punktem orientacyjnym jest drewniana kaplica grobowa rodziny Marylskich. Wybudowana została obok dworu w Książenicach w połowie XVIII w. i pełniła początkowo funkcję kaplicy dworskiej rodziny Marylskich w ich majątku. W 1857 r., z inicjatywy ówczesnego dziedzica Książenic Eustachego Marylskiego, została przeniesiona na teren cmentarza parafialnego w Brwinowie jako kaplica grobowa rodziny Marylskich. Budynek postawiono na grobie ojca Eustachego – Piotra Marylskiego, oficera Wojska Polskiego z okresu insurekcji kościuszkowskiej i radcy Stanu Księstwa Warszawskiego, zmarłego w 1829 r. Fakt ten upamiętniono tablicą fundacyjną wykonaną z piaskowca, zawieszoną w szczycie frontowym nad podcieniem. Ponadto fundator Eustachy Anastazy Marylski zwraca się do potomnych z przestrzegającym apelem:
"Nędzny przechodniu, ziemi prochu! za tym progiem
Tu wspomnij na swój koniec i kórz się przed Bogiem
Nie mijaj bez westchnienia, wspomóż nas modłami
A i za tobą westchną, jak się złączysz z nami".
Budynek w niezmienionej formie przetrwał do czasów współczesnych i nadal pełni rolę mauzoleum rodziny Marylskich.
Na cmentarzu w Brwinowie odnaleźć można ślady powstań i dwóch wojen światowych - tu spoczywają m.in. uczestnicy powstań, żołnierze walczących ze sobą w I wojnie światowej armii niemieckiej i rosyjskiej, uczestnicy wojny 1920 roku, żołnierze polegli w bitwie pod Brwinowem 12 września 1939 r., powstańcy warszawscy i dowódcy Armii Krajowej: płk Franciszek Niepokólczycki (zastępca komendanta Kedywu) oraz płk Antoni Żurowski) (dowódca Powstania Warszawskiego na praskim odcinku).
Na brwinowskim cmentarzu znajdują się m.in. groby dawnych brwinowskich proboszczów (m.in. ks. Franciszka Kawieckiego - budowniczego kościoła brwinowskiego) i nauczycieli, honorowych obywateli Brwinowa: Zuzanny Tomasik, Adama Krupkowskiego i Stanisława Zymmera. Spoczywają tu ponadto słynne postacie, jak pisarz Jarosław Iwaszkiewicz wraz z żoną Anną, aktor Wacław Kowalski i profesor Kazimierz Michałowski - słynny archeolog, odkrywca ważnych stanowisk kultur antycznych w Egipcie i Sudanie (m.in. sławetnego Faras), ale też wielu zasłużonych lokalnych działaczy i społeczników brwinowskich, m.in. Zygmunt Bartkiewicz - pierwszy właściciel Zagrody, w której mieści się siedziba Towarzystwa Przyjaciół Brwinowa, oraz Julian Faszczewski - współzałożyciel Towarzystwa.
Niestety nie wszystkie wymienione wyżej udało mi się znaleźć, co oznacza, że w Brwinowie zawitam jeszcze co najmniej raz. Powyższe spisane na podstawie tablicy informacyjnej "Cmentarz w Brwinowie".