Powstanie styczniowe 1863-1864. Mazowsze Płockie.
: ndz gru 12, 2010 12:03 pm
Cz. 1.
Po zakończeniu Powstania Listopadowego Królestwo Polskie zostało wcielone do cesarstwa rosyjskiego na mocy Statutu Organicznego z 26 lutego 1832 roku z woli cara Mikołaja I. Obowiązująca dotychczas Konstytucja z 1815 roku przestała obowiązywać.
Tekst Statutu:
Preambuła
Z Bożej dopomagajacej łaski, my Mikołaj I, cesarz i samowładca Wszech Rosji, król polski, etc., etc., etc. Przy ciągłym i usilnem staraniu naszem o dobro narodów, przez najwyższą opatrznoś berłu naszemu powierzonych, my ze szczególną uwagą roztrząsalismy zasady przyszłej organizacji Królestwa Polskiego i, mając na względzie prawdziwe korzyści i stan tego kraju, oraz miejscowe potrzeby i zwyczaje mieszkańców, przy niezbędnej potrzebie ustalenia ich spokojności i dobrego bytu przez ściślejsze połączenia z państwen rosyjskim, przepisaliśmy i najłaskawiej nadajemy Królestwu Polskiemu następne zasadnicze prawa.
I. Przepisy ogólne
Art.1. Królestwo Polskie przyłączone na zawsze do państwa rosyjskiego stanowi nierozdzielną część tego państwa. Ono będzie miało osobny, do potrzeb miejscowych zastosowany rząd, niemniej swoje własne kodeksa cywilny i kryminalny; i wszystkie dotychczas istniejące po miastach i w gminach wiejskich, nadane im miejscowe prawa i ustawy pozostają na dawniejszych swoich zasadach i dawnej mocy.
Art.2. Korona Królewska jest dziedziczoną w osobie naszej i naszych potomków, nastęców i sukcesorów, stosownie do porządku, dla następstwa tronu Cesarstwa Wszech Rosji przypisanego.
Art.3. Koronacja cesarzów Wszech Rosji, krolów polskich zawiera się w jednym i tymże samym obrzędzie świętym, który będzie się odbywać w mieście stołecznym Moskwie w obecności deputatów Królestwa Polskiego, wzywanych do uczestnictwa w takowej uroczystości razem z deputatami innych części Cesarstwa.
Art.4. W przypadkach, w których wedle istniejących dopiero lub na przyszłość wydać się mających przepisów będzie ustanowiona w Rosji regencja, wladza regenta lub regentki państwa rozcziąga się i na Krolestwo Polskie.
Art.5. Wolność wyznania religijnego gwarantuje się w zupelnej mocy, każdemu w szczególności, pod protekcją rządu zostawuje się wolność sprawowania religijnych obrządków publicznie i bez żadnej przeszkody, a różnica w nauczaniu rozmaitych wyznań chrześcijańskich nie może byc powodem do wyłączenia kogokolwiek od praw i przywilejow wszystkim mieszkańcom Krolestwa nadanych. Osoby duchowne wszelkich wyznań zostają w równym pod protekcją i dozorem władz przez prawa ustanowionych. Wreszcie religia rzymsko-katolicka, jako przez największą część poddanych naszych Krolestwa Polskiego wyznawana, będzie zawsze szczególnym przedmiotem opieki i protekcji rządu.
Art.6. Fundusze posiadane przez duchowieństwo rzymsko-katolickie i grecko-unickie, uznają się za własnośc ogólną, nietykalną hierarchii kościelnej każdego z tych wyznań.
Art.7. Opieka praw rozciąga się jednostajnie na wszystkich mieszkańców Królestwa, bez żadnej różnicy stanu lub znaczenia. Każdy przez osobiste zasługi i talenta może dostąpić w kraju porządkiem w prawie przepisanym wszystkich godności i urzędów.
Art.8. Wolność osobista każdego zapewnia się i ochrania się mocą istniejących praw. Nikt nie może być aresztowany lub oddany pod sąd, jak tylko w przypadkach prawem przypisanych, za ścisłem zachowaniem porządku w tym celu ustanowionogo. Każdy z aresztowanych będzie zawiadomiony przez pismo o powodach zatrzymania go.
Art.9. Każdy z aresztowanych nie dalej jak w przeciągu pierwszych trzech dni swojego zatrzymania powinien być stawiony przed władzą soądowniczą, końcem wybadania go lub osądzenia według porządku przepisanego. Jeśli po takowem pierwszym śledztwie uznany będzię za niewinnego, odzyskuje natychmiast wolność; rownie uwalnia sie spod straży i ten, kto w przypadkach prawem przepisanych złoży za siebie dostateczną rękojmię.
Art.10. Porządek postępowania śledczego i sądowniczego nad najwyższymi urzędnikami Królestwa, jako też osobami obwinionemi w wykroczeniach stanu, będzie przepisany osobnem prawem, na fundamentach zgodnych z istniejącemi w tym celu ustawami w innch częściach imperium naszego.
Art.11. Prawo wszelkiej własności osób pojedynczych i stowarzyszonych, tak na powierzchni, jak wewnątrz ziemi znajdującej się uznaje się za święte i nietykalne, a to stosownie do ustaw istniejących. Każdy poddany Królestwa Polskiego ma zupełną wolność przesiedlania się i przeniesienia swej własności dokądkolwiek zechce, z zachowaniem tylko właściwych w tym względzie przepisów.
Art.12. Kara konfiskaty majątku stanowi sie jedynie za wykroczenie stanu pierwszego rzędu, jak to będzie w szczególności oznaczono w osobnych przepisach.
Art.13. Ogłozenie myśli za pośrednictwem druku ulegnie tylko ograniczeniu, jakie uznanem będzie za nieodbicie potrzebne do zapewnienia winnego uszanowania dla religii, nietykalności władzy najwyższej, nieskazitelności obyczajów i osobistego honoru każdego. W tym celu będą przepisane osobne prawidła, oparte na zasadach, które służyły podstawą do przepisów istniejących dziś w tej mierze w innych częściach państwa naszego.
Dla powstańców zaczął się czas represji. Powstawały organizacje spiskowe głownie wśród studentów i inteligencji. Dochodzące informacje z Europy m.in. z Włoch na temat walki o zjednoczenie i przegrana wojna krymska Rosji z turcją zachęcały polskich patriotów do kolejnej próby walki o niepodległość. W rocznicę ważnych dla narodu wydarzeń organizowano manifestacje i wiece patriotyczne.
Pełniący obowiązki Naczelnika Wojennego Guberni Płockiej i Warszawskiej generał-major Rożnow pisze list w dniu 21 czerwca / 3 lipca/ 1861 roku do Dyrektora Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych w którym donosi (czym jest zaszczycony) iż w mieście Płocku przebywa syn obywatelski Ciółkowski odznaczający się wśród innych strojem = ubrany był po krakowsku a w ręku trzymał gruby kij = Policja wezwała Ciółkowskiego do swojego urzędu celem pouczenia o niestosownym zachowaniu. Tymczasem rozeszła się wieść wśród płocczan o jego aresztowaniu. Lud płocku zaczał manifestować przeciw inspektorowi policji, dopiero interwencja prezydenta i Ciółkowski uspokoili mieszkańców.
Częstym łamaniem prawa w tym czasie było śpiewanie zakazanych pieśni.
Generał- lejtnant Szepielew, sprawujący obowiązki naczelnika wojennego płockiej i części warszawskiej guberni nakazał Magistratowi by zawezwali znaczniejszych obywateli Plocka i starszych zgromadzeń rzemieślniczych by starali sie połozyć kres pieśniom zakazanym śpiewanych w kościołach. Zakaz ten spotkał się z odmową przez członków zgromadzeń rzemieslniczych.
29 sierpnia / 10 wrzesnia/ 1861 r polecono Prezydentowi aby na nabożeństwach była odpowiednia ilość dozorców policyjnych którzy notowaliby sekretnie lub w pamięci imiona i nazwiska osób które zaczynały spiewać zakazane czyli patriotyczne piesni, lub brali udział w ich spiewaniu. Niezastosowanie się do tego polecenia skutkować będzie wydaleniem ze służby - podpisał generał-major Rożnow.
W dniach 18 września i 25 października została odprawiona Msza w intencji wyboru członków do Rad powiatowej i miejskiej. Wśród choragwi kościelnych znajdowała sie też chorągiew z Orłem Białym i Pogonią. Zostało wszczętę śledztwo z powodu jak to określił Rożnow chorągwie z podobnymi godłami wpływaja na rozdrażnienie umysłów i w świątyni Pańskiej nie mogą być czepiane.
Nie tylko w kościołach katolickich mozna było zaobserwować incydenty przeciw władzy.
W kościele ewangelickim dnia 2 października w czasie nabożeństwa wystawiono antyrządowe emblematy. Jak informuje superintendent ksiadz Boener nabożeństwo odbyło się na żądanie parafian ewangelickoaugsburskich o przywrócenie spokoju i porządku oraz pomyślność dla całego kraju jak i pojedynczych osób.
Na wszystkie te opisane zachowania przeciw prawu zostały wszczęte śledztwa
Kościól Polski brał czynny udział w tych manifestacjach organizując Msze za ojczyznę. Przeciwstawiało się temu ówczesne władze które wysyłało na manifestujących wojsko. Żeby zapobiec tym "incydentom" z inicjatywy Wielopolskiego nastąpił pobór do wojska tzw. "branka"
"Branka" młodych polskich mężczyzn do wojska rosyjskiego w nocy z 14 na 15 stycznia 1863 w Warszawie odbyła się na podstawie imiennych list, nie jak zwykle poprzez losowanie. Uważa się, że akcja była pomysłem margrabiego Aleksandra Wielopolskiego, a autorami list byli Zygmunt Wielopolski (syn Aleksandra) i oberpolicmajster Siergiej Muchanow.
"Branka" stała się bezpośrednią przyczyną wybuchu wojny partyzanckiej z Rosją nazwaną później Powstaniem Styczniowym. Ok. 6 tys. polskich patriotów stawiło czoła 100 tys. zorganizowanym wojskom rosyjskim.
22 stycznia 1863 roku zaczęła się Noc straszna
Po zakończeniu Powstania Listopadowego Królestwo Polskie zostało wcielone do cesarstwa rosyjskiego na mocy Statutu Organicznego z 26 lutego 1832 roku z woli cara Mikołaja I. Obowiązująca dotychczas Konstytucja z 1815 roku przestała obowiązywać.
Tekst Statutu:
Preambuła
Z Bożej dopomagajacej łaski, my Mikołaj I, cesarz i samowładca Wszech Rosji, król polski, etc., etc., etc. Przy ciągłym i usilnem staraniu naszem o dobro narodów, przez najwyższą opatrznoś berłu naszemu powierzonych, my ze szczególną uwagą roztrząsalismy zasady przyszłej organizacji Królestwa Polskiego i, mając na względzie prawdziwe korzyści i stan tego kraju, oraz miejscowe potrzeby i zwyczaje mieszkańców, przy niezbędnej potrzebie ustalenia ich spokojności i dobrego bytu przez ściślejsze połączenia z państwen rosyjskim, przepisaliśmy i najłaskawiej nadajemy Królestwu Polskiemu następne zasadnicze prawa.
I. Przepisy ogólne
Art.1. Królestwo Polskie przyłączone na zawsze do państwa rosyjskiego stanowi nierozdzielną część tego państwa. Ono będzie miało osobny, do potrzeb miejscowych zastosowany rząd, niemniej swoje własne kodeksa cywilny i kryminalny; i wszystkie dotychczas istniejące po miastach i w gminach wiejskich, nadane im miejscowe prawa i ustawy pozostają na dawniejszych swoich zasadach i dawnej mocy.
Art.2. Korona Królewska jest dziedziczoną w osobie naszej i naszych potomków, nastęców i sukcesorów, stosownie do porządku, dla następstwa tronu Cesarstwa Wszech Rosji przypisanego.
Art.3. Koronacja cesarzów Wszech Rosji, krolów polskich zawiera się w jednym i tymże samym obrzędzie świętym, który będzie się odbywać w mieście stołecznym Moskwie w obecności deputatów Królestwa Polskiego, wzywanych do uczestnictwa w takowej uroczystości razem z deputatami innych części Cesarstwa.
Art.4. W przypadkach, w których wedle istniejących dopiero lub na przyszłość wydać się mających przepisów będzie ustanowiona w Rosji regencja, wladza regenta lub regentki państwa rozcziąga się i na Krolestwo Polskie.
Art.5. Wolność wyznania religijnego gwarantuje się w zupelnej mocy, każdemu w szczególności, pod protekcją rządu zostawuje się wolność sprawowania religijnych obrządków publicznie i bez żadnej przeszkody, a różnica w nauczaniu rozmaitych wyznań chrześcijańskich nie może byc powodem do wyłączenia kogokolwiek od praw i przywilejow wszystkim mieszkańcom Krolestwa nadanych. Osoby duchowne wszelkich wyznań zostają w równym pod protekcją i dozorem władz przez prawa ustanowionych. Wreszcie religia rzymsko-katolicka, jako przez największą część poddanych naszych Krolestwa Polskiego wyznawana, będzie zawsze szczególnym przedmiotem opieki i protekcji rządu.
Art.6. Fundusze posiadane przez duchowieństwo rzymsko-katolickie i grecko-unickie, uznają się za własnośc ogólną, nietykalną hierarchii kościelnej każdego z tych wyznań.
Art.7. Opieka praw rozciąga się jednostajnie na wszystkich mieszkańców Królestwa, bez żadnej różnicy stanu lub znaczenia. Każdy przez osobiste zasługi i talenta może dostąpić w kraju porządkiem w prawie przepisanym wszystkich godności i urzędów.
Art.8. Wolność osobista każdego zapewnia się i ochrania się mocą istniejących praw. Nikt nie może być aresztowany lub oddany pod sąd, jak tylko w przypadkach prawem przypisanych, za ścisłem zachowaniem porządku w tym celu ustanowionogo. Każdy z aresztowanych będzie zawiadomiony przez pismo o powodach zatrzymania go.
Art.9. Każdy z aresztowanych nie dalej jak w przeciągu pierwszych trzech dni swojego zatrzymania powinien być stawiony przed władzą soądowniczą, końcem wybadania go lub osądzenia według porządku przepisanego. Jeśli po takowem pierwszym śledztwie uznany będzię za niewinnego, odzyskuje natychmiast wolność; rownie uwalnia sie spod straży i ten, kto w przypadkach prawem przepisanych złoży za siebie dostateczną rękojmię.
Art.10. Porządek postępowania śledczego i sądowniczego nad najwyższymi urzędnikami Królestwa, jako też osobami obwinionemi w wykroczeniach stanu, będzie przepisany osobnem prawem, na fundamentach zgodnych z istniejącemi w tym celu ustawami w innch częściach imperium naszego.
Art.11. Prawo wszelkiej własności osób pojedynczych i stowarzyszonych, tak na powierzchni, jak wewnątrz ziemi znajdującej się uznaje się za święte i nietykalne, a to stosownie do ustaw istniejących. Każdy poddany Królestwa Polskiego ma zupełną wolność przesiedlania się i przeniesienia swej własności dokądkolwiek zechce, z zachowaniem tylko właściwych w tym względzie przepisów.
Art.12. Kara konfiskaty majątku stanowi sie jedynie za wykroczenie stanu pierwszego rzędu, jak to będzie w szczególności oznaczono w osobnych przepisach.
Art.13. Ogłozenie myśli za pośrednictwem druku ulegnie tylko ograniczeniu, jakie uznanem będzie za nieodbicie potrzebne do zapewnienia winnego uszanowania dla religii, nietykalności władzy najwyższej, nieskazitelności obyczajów i osobistego honoru każdego. W tym celu będą przepisane osobne prawidła, oparte na zasadach, które służyły podstawą do przepisów istniejących dziś w tej mierze w innych częściach państwa naszego.
Dla powstańców zaczął się czas represji. Powstawały organizacje spiskowe głownie wśród studentów i inteligencji. Dochodzące informacje z Europy m.in. z Włoch na temat walki o zjednoczenie i przegrana wojna krymska Rosji z turcją zachęcały polskich patriotów do kolejnej próby walki o niepodległość. W rocznicę ważnych dla narodu wydarzeń organizowano manifestacje i wiece patriotyczne.
Pełniący obowiązki Naczelnika Wojennego Guberni Płockiej i Warszawskiej generał-major Rożnow pisze list w dniu 21 czerwca / 3 lipca/ 1861 roku do Dyrektora Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych w którym donosi (czym jest zaszczycony) iż w mieście Płocku przebywa syn obywatelski Ciółkowski odznaczający się wśród innych strojem = ubrany był po krakowsku a w ręku trzymał gruby kij = Policja wezwała Ciółkowskiego do swojego urzędu celem pouczenia o niestosownym zachowaniu. Tymczasem rozeszła się wieść wśród płocczan o jego aresztowaniu. Lud płocku zaczał manifestować przeciw inspektorowi policji, dopiero interwencja prezydenta i Ciółkowski uspokoili mieszkańców.
Częstym łamaniem prawa w tym czasie było śpiewanie zakazanych pieśni.
Generał- lejtnant Szepielew, sprawujący obowiązki naczelnika wojennego płockiej i części warszawskiej guberni nakazał Magistratowi by zawezwali znaczniejszych obywateli Plocka i starszych zgromadzeń rzemieślniczych by starali sie połozyć kres pieśniom zakazanym śpiewanych w kościołach. Zakaz ten spotkał się z odmową przez członków zgromadzeń rzemieslniczych.
29 sierpnia / 10 wrzesnia/ 1861 r polecono Prezydentowi aby na nabożeństwach była odpowiednia ilość dozorców policyjnych którzy notowaliby sekretnie lub w pamięci imiona i nazwiska osób które zaczynały spiewać zakazane czyli patriotyczne piesni, lub brali udział w ich spiewaniu. Niezastosowanie się do tego polecenia skutkować będzie wydaleniem ze służby - podpisał generał-major Rożnow.
W dniach 18 września i 25 października została odprawiona Msza w intencji wyboru członków do Rad powiatowej i miejskiej. Wśród choragwi kościelnych znajdowała sie też chorągiew z Orłem Białym i Pogonią. Zostało wszczętę śledztwo z powodu jak to określił Rożnow chorągwie z podobnymi godłami wpływaja na rozdrażnienie umysłów i w świątyni Pańskiej nie mogą być czepiane.
Nie tylko w kościołach katolickich mozna było zaobserwować incydenty przeciw władzy.
W kościele ewangelickim dnia 2 października w czasie nabożeństwa wystawiono antyrządowe emblematy. Jak informuje superintendent ksiadz Boener nabożeństwo odbyło się na żądanie parafian ewangelickoaugsburskich o przywrócenie spokoju i porządku oraz pomyślność dla całego kraju jak i pojedynczych osób.
Na wszystkie te opisane zachowania przeciw prawu zostały wszczęte śledztwa
Kościól Polski brał czynny udział w tych manifestacjach organizując Msze za ojczyznę. Przeciwstawiało się temu ówczesne władze które wysyłało na manifestujących wojsko. Żeby zapobiec tym "incydentom" z inicjatywy Wielopolskiego nastąpił pobór do wojska tzw. "branka"
"Branka" młodych polskich mężczyzn do wojska rosyjskiego w nocy z 14 na 15 stycznia 1863 w Warszawie odbyła się na podstawie imiennych list, nie jak zwykle poprzez losowanie. Uważa się, że akcja była pomysłem margrabiego Aleksandra Wielopolskiego, a autorami list byli Zygmunt Wielopolski (syn Aleksandra) i oberpolicmajster Siergiej Muchanow.
"Branka" stała się bezpośrednią przyczyną wybuchu wojny partyzanckiej z Rosją nazwaną później Powstaniem Styczniowym. Ok. 6 tys. polskich patriotów stawiło czoła 100 tys. zorganizowanym wojskom rosyjskim.
22 stycznia 1863 roku zaczęła się Noc straszna