Obrona Płocka w 1920 roku w malarstwie
: śr sie 18, 2010 4:47 pm
Przed 90 laty 18 sierpnia 1920 r. podobnie jak dzisiaj była to środa. W ten dzień i następny Płock bronił się przed przeważającymi siłami armii czerwonej, która mimo przegranej bitwy o Warszawę zachowała jeszcze na tyle zdolności bojowej, by myśleć o zdobyciu przepraw mostowych na Wiśle i próbować zaatakować tyły wojsk polskich.
Płock w owych dniach nie miał dostatecznej obrony, siły polskie, które składały z żołnierzy, ale także pospolitego ruszenia mieszkańców płocka, harcerzy i harcerek, były znacznie słabsze od atakujących kozaków kubańskich. Mimo heroicznej postawy obrońców, bolszewicy po południu w środę wdarli się do miasta, tutaj broniono się na barykadach i w budynkach. Zaciete walki trwały do południa w czwartek, gdy po przbyciu odsieczy podhalańczyków zza Wisły, konnica Gay-Chana wycofała się ze splondrowanego i zniszczonego Płocka.
Bohaterska obrona Płocka przed nawałą bolszewicką spotkała się z uznaniem a postawa harcerzy była porównywana z Orlętami Lwowskimi, nic więc dziwnego, że miasto zostało odznaczone Kawalerskim Krzyżem Walecznych.
Płocki epizod wojny z bolszewikami nie spotkał się z zainteresowaniem malarzy batalistów, mimo poszukiwań natrafiłem na zaledwie dwa obrazy poświęcone tej tematyce.
Jeden, to dokumentalne dzieło płockiego malarza i pedagoga Aleksandra Poraj Różyckiego zatytułowane "Barykada przy poczcie w 1920 r." Obraz ten nazywam dokumentalnym, bowiem został namalowany przez naocznego świadka tych wydarzeń. Artysta namalował widok z okna swojego mieszkania w budynku narożnym, dzisiejszych ulic 1 Maja i Sienkiewicza. W 1921 r. wystawiony na sprzedaż w oknie redakcji "Kuriera Płockiego" i zakupiony ze składek społecznych trafił do zbiorów Towarzystwa Naukowego Płockiego. Obecnie obraz jest w posiadaniu Muzeum Mazowieckiego w Płocku.
Drugi obraz to tryptyk namalowany w 1936 r. przez lwowskiego malarza Stanisława Batowskiego, autora wielu obrazów batalistycznych. Tryptyk w bocznych obrazach przedstawia dwa epizody z obrony Płocka, środkowa część to epizod, będący następstwem bohaterskiej obrony Płocka - odznaczanie przez Józefa Piłsudskiego bohaterskich obrońców. Lewe skrzydło tryptyku przedstawia harcerza Tadeusza Jeziorowskiego biegnącego z amunicją w kierunku kolegów strzelających do wroga zza małego muru. Na prawym skrzydle widzimy rannego innego harcerza Józefa Kaczmarskiego, pędzących kozaków a na horyzoncie płockie Tumskie Wzgórze. Moment odznaczenia Tadzia Jeziorowskiego jest pokazany na środkowej części tryptyku. Obraz jest w zbiorach Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie.
Płock w owych dniach nie miał dostatecznej obrony, siły polskie, które składały z żołnierzy, ale także pospolitego ruszenia mieszkańców płocka, harcerzy i harcerek, były znacznie słabsze od atakujących kozaków kubańskich. Mimo heroicznej postawy obrońców, bolszewicy po południu w środę wdarli się do miasta, tutaj broniono się na barykadach i w budynkach. Zaciete walki trwały do południa w czwartek, gdy po przbyciu odsieczy podhalańczyków zza Wisły, konnica Gay-Chana wycofała się ze splondrowanego i zniszczonego Płocka.
Bohaterska obrona Płocka przed nawałą bolszewicką spotkała się z uznaniem a postawa harcerzy była porównywana z Orlętami Lwowskimi, nic więc dziwnego, że miasto zostało odznaczone Kawalerskim Krzyżem Walecznych.
Płocki epizod wojny z bolszewikami nie spotkał się z zainteresowaniem malarzy batalistów, mimo poszukiwań natrafiłem na zaledwie dwa obrazy poświęcone tej tematyce.
Jeden, to dokumentalne dzieło płockiego malarza i pedagoga Aleksandra Poraj Różyckiego zatytułowane "Barykada przy poczcie w 1920 r." Obraz ten nazywam dokumentalnym, bowiem został namalowany przez naocznego świadka tych wydarzeń. Artysta namalował widok z okna swojego mieszkania w budynku narożnym, dzisiejszych ulic 1 Maja i Sienkiewicza. W 1921 r. wystawiony na sprzedaż w oknie redakcji "Kuriera Płockiego" i zakupiony ze składek społecznych trafił do zbiorów Towarzystwa Naukowego Płockiego. Obecnie obraz jest w posiadaniu Muzeum Mazowieckiego w Płocku.
Drugi obraz to tryptyk namalowany w 1936 r. przez lwowskiego malarza Stanisława Batowskiego, autora wielu obrazów batalistycznych. Tryptyk w bocznych obrazach przedstawia dwa epizody z obrony Płocka, środkowa część to epizod, będący następstwem bohaterskiej obrony Płocka - odznaczanie przez Józefa Piłsudskiego bohaterskich obrońców. Lewe skrzydło tryptyku przedstawia harcerza Tadeusza Jeziorowskiego biegnącego z amunicją w kierunku kolegów strzelających do wroga zza małego muru. Na prawym skrzydle widzimy rannego innego harcerza Józefa Kaczmarskiego, pędzących kozaków a na horyzoncie płockie Tumskie Wzgórze. Moment odznaczenia Tadzia Jeziorowskiego jest pokazany na środkowej części tryptyku. Obraz jest w zbiorach Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie.