Cmentarz ewangelicki - Gnojno (pow. lipnowski)

[Thomas]

Wędrówka po poewangelickich terenach parafii E-A w Lipnie zwiodła mnie do wioski Gnojno, na terenie gminy Bobrowniki.

Mapa WIG, 1935 - arkusz Lipno

P37_S28_LIPNO_1935.jpg (48.69 KiB) Przejrzano 3059 razy

Elfriede Eichelkrauft w swojej książce "Wsie ziemi dobrzyńskiej tom1" (oryginał po niemiecku) pisze: (w wolnym tłumaczeniu)

Gnojno założono w 1760 roku i położono wśród wzniesień, łąk, jezior i lasów. Założycielem wioski był Kajetan Sierakowski, wówczas starosta z Bobrownik. W czasie II wojny światowej nazwę wioski przemianowano na Pohlsdorf, na cześć niejakiego Paula Gottfrieda Pohla. Polski spis ludności z 1921 roku wskazywał na zamieszkałych tu 37 Niemców i 1 Polaka. [!], a kolejny, niemiecki spis z lat 1939-1945 wskazuje na zamieszkanie w tym okresie tu 290 mieszkańców (i Polaków i Niemców) na 611,89 ha i 56 gospodarstwach.
Ewangelicy postawili w Gnojnie w 1856 roku budynek szkoły. Nauczycielami od tego czasu byli: Mantei, Janetzki, Bunn, Braun, Sierp, Rentz, Purat, Jabs, Klepper, Elbe, Kelbert, Grundberg, Bendlin, Schering, Tews, Tonn, Lange, Tussowy, Rangenau, Schultz, Oertel i Riedelbauch.
Wciąż stojący budynek szkoły i domu modlitwy zbudowano w 1908 roku.

Zachowany do dziś budynek dawnej szkoły i domu modlitwy z 1908 roku w Gnojnie

DSC_2267.JPG (154.83 KiB) Przejrzano 3059 razy

Do lat 90-tych (konkretna data do sprawdzenia!) stary dom modlitwy służył za rzymsko-katolicką kaplicę (do czasu wybudowania w innym miejscu nowego, murowanego kościoła). Kaplica (ta katolicka) była pod wezwaniem Świętego Stanisława Biskupa z kilkoma zabytkowymi elementami wyposażenia.

Jeśli chodzi o cmentarz to zachował się w złym stanie. Silnie zanieczyszczony i zakrzaczony na sporym piaszczystym wzniesieniu. Zachowało się kilka nagrobków z inskrypcjami, oraz przewrócony, drewniany, dawny krzyż cmentarny.

DSC_2237.JPG (208.47 KiB) Przejrzano 3059 razy

DSC_2238.JPG (210.22 KiB) Przejrzano 3059 razy

DSC_2239.JPG (118.37 KiB) Przejrzano 3059 razy

DSC_2241.JPG (215.78 KiB) Przejrzano 3059 razy

DSC_2242.JPG (181.27 KiB) Przejrzano 3059 razy

DSC_2251.JPG (111.38 KiB) Przejrzano 3059 razy

DSC_2252.JPG (215.15 KiB) Przejrzano 3059 razy

----- ----- ----- ----- -----

Zachowane inskrypcje i tłumaczenia:
TABLICA NR 1

DSC_2247.JPG (118.7 KiB) Przejrzano 3059 razy

oryginał:
HIR
RUHT IN GOTT
AUGUSTINE
KRAMPITZ
GEBORENE KRüGER
GEB. D. 16 DEZ 1884
GEST. D. 5 APRIL 1928
IM ALTER 43 JAHRE
WIE DU GELIEBT UNS
ALLZEIT VERGELT DICH
GOTT IN EWIGKEIT RUHE
SANFT IN DEINER GRUFT
BIS DIR JESU STIMME RUFT
tłumaczenie:
TU SPOCZYWA W BOGU
AUGUSTYNA
KRAMPITZ
Z DOMU KRüGER
UR. 16 GRUDNIA 1884
ZM. 5 KWIETNIA 1928
W WIEKU 43 LAT
[tłumaczenie wiersza później]

TABLICA NR 2

DSC_2244.JPG (109.07 KiB) Przejrzano 3059 razy

oryginał:
AMANDA KRAMPITZ
GEBORENE GLESSMANN
GEB D. 18 DEZ 1893
GEST. D. 26 NOV 1931
IM ALTER 37 JAHRE
WEIL DU IM GLAUBEN
DEN HEILAND UMFANGEN
WIRST DU DORT DROBEN
IN SELIGKEIT PRANGEN
IM LEBEN DER UNSTERB-
LICHKEIT VON SUNDE
GRAM UND NOT BEFREIT
tłumaczenie:
AMANDA KRAMPITZ
Z DOMU GLESSMANN
UR. 18 GRUDNIA 1893
ZM. 26 LISTOPADA 1931
W WIEKU 37 LAT
[tłumaczenie wiersza później]

TABLICA NR 3

DSC_2250.JPG (106.68 KiB) Przejrzano 3059 razy

oryginał:
HIER RUHT IN GOTT
KAROLINE WIESE
GEB. KNOPF
* 15.8.1851
+ 10.5.1941
RUHE SANFT
tłumaczenie:
TU SPOCZYWA W BOGU
KAROLINA WIESE
Z DOMU KNOPF
UR. 15 SIERPNIA 1851
ZM. 10 MAJA 1941
SPOCZYWAJ W POKOJU

TABLICA NR 4 (niesfotografowana)
http://www.upstreamvistula.org/Cemeteri ... select=one
oryginał:
HIER RUHT IN GOTT
LUDWIG
TIMM
[...]
[...] J. 1928
[RUHE I]N FRIEDEN
tłumaczenie:
TU SPOCZYWA W BOGU
LUDWIG
TIMM
[...]
[...] J. 1928
SPOCZWAJ W POKOJU

[torann]

Elfriede Eichelkrauft najwyraźniej myli się podając datę powstania Gnojna lub jego fundatora bowiem Kajetan Onufry Sierakowski notowany jest w źródłach jako starosta bobrownicki (przedostatni) w latach od 1779 do 1787 kiedy to następuje cesja starostwa na rzecz Jana Ośmiałowskiego. Natomiast poprzednikiem Sierakowskiego na grodzie bobrownickim był w latach 1761 - 1787 był Józef Antoni Podoski. Co do stosunków narodowościowych we wsi to już w XIX w. zamieszkiwali w niej Polacy. Byli to np. Kaszubscy a za udział w powstaniu styczniowym Tomasz i Franciszek Kotarscy z Gnojna (ojciec i syn) zostali zesłani na Syberię. Polacy wspólnie z Niemcami zamieszkiwali także i w innych miejscowościach położonych na terenie gminy Bobrowniki. Były to Białe Błota, Rybitwy. Natomiast w położonych wzdłuż Wisły w kierunku z Bobrownik do Włocławka wsiach Bógpomóż Stary i Nowy żyli wyłącznie osadnicy niemieccy.
Bardzo ciekawy wątek
Czy istnieje miejsce gdzie można rzucić okiem na książkę Elfriede Eichelkrauft?
Pozdrowienia

[Thomas]

Cieszy fakt, że kolejne cmentarze ewangelickie zaczynają budzić zainteresowanie organizacji pozarządowych.
Na facebookowym profilu fundacji Ari Ari - znalazłem reportaż z prac badawczych na cmentarzu w Gnojnie.
https://www.facebook.com/media/set/?set ... 421&type=3