Tajne miejsce misji unickich - Las Sumierz (pow. radzyński)

[adiutant]

Już u podstaw koncepcji polityczno-religijnej władców Rosji jeszcze tych najstarszych pochodzących od rurykowiczów, leżało rozciągnięcie zwierzchnictwa na całe prawosławie i przejęcie zwierzchnictwa nad nim przenosząc duchową jego stolicę do siebie. Walnie do tego przyczynili się zaniechując działań, które doprowadziły do upadku Konstantynopola, który to próbował w obliczu zagrożenia podporządkować się ostatecznie Rzymowi. Tym samym upadł największy ośrodek decyzyjny obrządku wschodniego, było to na rękę rosyjskim współwyznawcom w wierze prawosławnej demonstrującym ciągłość Bizancjum poprzez przejęcie jego insygniów i tytułu cara-cesarza.
Unię kościoła katolickiego kierowanego z Rzymu i kościoła prawosławnego wschodnich obszarów Rzeczypospolitej zawarto w obliczu właśnie prób ingerowania w jego sprawy z kierunku moskiewskiego przeważnie wrogo usposobionego do wszelkich przejawów naszej polityki nawet jeśli przejawiała wolę połączenia się z Rosją na zasadach powiększonej równoprawnej unii państw. Choć uważam, że Unia kościołów przyniosła więcej kłopotów Rzeczypospolitej niż pożytku bo nastąpiła w dobie ofensywy nietolerancji religijnej to jednak była ona chyba jedynym wyjściem w tym okresie, w tych warunkach politycznych, bo nie można przykładać dzisiejszej miary do minionych wydarzeń. A XVIII wieczne pacyfikacje unitów i podboje terytorialne były konsekwencją właśnie tej prastarej koncepcji polityczno religijnej Rusi moskiewskiej.

[trobal]

Unia została zawarta tylko przez część kleru prawosławnego wschodnich ziem Rzeczypospolitej. W Brześciu litewskim równocześnie prowadzono rozmowy z udziałem chętnych unii księży jak i tolerowano odbywający się w Brześciu zjazd przeciwników unii. Inicjatywa zawiązania unii wyszła ze strony księży prawosławnych z kijowszczyzny widzących zagrożenie utratą samodzielności pod wpływem oddziaływania Moskwy. najważniejsza uczelnia kształcąca księży (w Kijowie) znajdowała się w tym czasie pod wpływami Moskwy. Spodziewano się dalszej ekspansji Moskwy na ziemie zachodnie. W tym samym czasie na szczytach władzy w Rzeczypospolitej dominowały siły ultrakatolickie. Los Cerkwi był im obojętny ale jej przyłączenie do Rzymu już bardzo je interesowało. Bo rozprzestrzenianie władzy kościoła rzymsko-katolickiego uznawali za swoje posłannictwo.

Co do kłopotów z unią to chociaż wydawać się mogło po obserwacji wydarzeń w Brześciu, że będą niewielkie to była to pomyłka wynikająca z wąskich horyzontów największych zwolenników unii. Wydawać im się mogło, że paru księży i książę Ostrogski to za mało by coś z tego wynikło. Wielkimi nieobecnymi w Brześciu byli Kozacy. Oni to najdotkliwiej dla Rzeczypospolitej wystąpili w obronie praw wyznawców prawosławia. Bo przecież wprowadzenie unii oznaczało prześladowania dla zwolenników starego porządku. Prawosławie stało się nielegalne. Rosja później bardzo chętnie przeprowadziła woltę i kościół grecko-katolicki uznała za nielegalny. Mamy więc związany z unią brzeską brak tolerancji religijnej. Bardzo krwawy.