Cmentarz staroluterański - Toruń

[Thomas]

Okazuje się, że tu na osiedlu, gdzie teraz mieszkam, kilka metrów od mojego bloku wznosiła się niegdyś kaplica baptystów, a tuż przy niej założono w 1854 cmentarz dla gminy staroluterańskiej. Przechodzę obok codziennie idąc na Wydział, ale dopiero dziś "odnalazłem" i odwiedziłem to miejsce.

Teren cmentarza - zielony, niewielki czworobok pośrodku blokowiska. Fot. geoportal.gov

staroluteranski_torun.jpg (73.98 KiB) Przejrzano 471 razy

Przedstawiciele wspólnoty nabyli grunt położony między współczesnymi ulicami Gałczyńskiego i Matejki, w odległości kilkunastu metrów od każdej z ulic, w niewielkim zagłębieniu terenu. Staroluteranie byli gospodarzami cmentarza do końca II wojny światowej. Według informacji, które znalazłem na jednym z forów, na cmentarzu pochowano volksdeutschów-volkssturmistów którzy polegli na przedpolach Torunia w czasie IIWŚ.
W 1945 roku opiekunem cmentarzyka została parafia ewangelicko-augsburska w Toruniu. Nie odbywały się tu jednak żadne pochówki (ulicę dalej istnieje po dziś dzień Cmentarz św. Jerzego [patrz mapka - na północ], który częściowo był cmentarzem ewangelickim, więc nie było potrzeby wykorzystywania dawnego cmentarza staroluterańskiego). Groby staroluteran niszczały, natomiast cały teren cmentarza stopniowo zarastał.
W 1992 na cmentarzu znajdowało się kilkanaście nagrobków, w tym najstarszy z 1880 i kilkanaście dalszych z lat 30. XX wieku. W tym samym roku władze miasta Torunia podjęły decyzję o likwidacji (o zgrozo!) nekropolii i przeniesieniu zachowanych jeszcze pomników na pobliski cmentarz św. Jerzego, gdzie zostały umieszczone w osobnej kwaterze.

Nagrobki z cmentarza staroluterańskiego w nowej kwaterze cmentarza św. Jerzego. Fot. wikipedia

800px-Ewangtorun.jpg (95.21 KiB) Przejrzano 471 razy

Dziś to skwer. W okolicy stoją bloki, garaże, kontenery na śmieci i plac zabaw. Dodać by tylko można, że "Corpora dormiunt vigilant animae". Szkoda, że to tak wyszło...

20110113075.jpg (121.32 KiB) Przejrzano 420 razy

20110113076.jpg (132.38 KiB) Przejrzano 420 razy

20110113077.jpg (129.68 KiB) Przejrzano 420 razy

20110113080.jpg (121.39 KiB) Przejrzano 420 razy

20110113081.jpg (139.51 KiB) Przejrzano 420 razy

[Nieostatni]

Poruszyłeś mnie stwierdzeniem "szkoda że to tak wyszło" Kosa staje na sztorc, słysząc o najprostszym z możliwych sposobów rozwiązania - czyli o likwidacji cmentarza. Decydent w owym 1992r, z dużym wyczuciem, taktem i znawstwem kultury śródziemnomorskiej, zdecydował o przeniesieniu zachowanych jeszcze nagrobków na pobliski cmentarz. Słyszał obce, ale interesująco brzmiące słowo lapidarium i zrobił niedostępny, jak widać na zdjęciu lamus-graciarnię. Jak inaczej wyglądał by dziś ten teren, gdyby zrealizowano tu rzeczywiście lapidarium - trzy, cztery grupy kamieni, alejki, ławki, drzewa - przystań dla Tych co byli. Bo prawdą jest ta prawda, którą cytujesz "Corpora dormiunt vigilant animae" - Ciała śpią, dusze czuwają A przecież to nie koniec sprawy, zawsze może znaleźć się spec deweloper, który za proponuje budowę apartamentowca na palach, aby nie zakłócać spokoju zmarłych i nie obciążać m2, kosztami ekshumacji. Niech dusze czuwają!!!
Załączam skan z planu Torunia. Ten wątek rzucił światło na datę jego wydania: Polskie Towarzystwo Księgarni Kolejowych "RUCH"S.A.
Buszując na stronie WIG mapy, trafiłem na sobowtóra podaje 1918r.(?) 1:10000, (mój 1:10300)

Scan0013 Toruń 1- 10300 1918r..JPG (114.33 KiB) Przejrzano 428 razy

Wycinek w większej skali, jest nawet nr. policyjny kościoła ewangelickiego o którym wspominasz - ul. Matejki nr.15

ScreenShot184 Toruń cm.jpg (90.17 KiB) Przejrzano 428 razy

Nieostatni

[night]

Co do baptystów, to istnieje dość duże prawdopodobieństwo, że byli chowani właśnie na tym cmentarzu staroluterańskim. W Toruniu gmina została założona albo w 1884 r. albo w 1901 r. - w zależności od źródła. Myślę, że data wcześniejsza jest słuszna zważywszy na czas powstania gmin ościennych, np. Bydgoszcz - 1874, Grudziądz - 1881.

To co się stało z cmentarzem staroluterańskim jest oczywiście smutne, gdyż wpisuje się poniekąd w politykę zacierania śladów niemieckości jaka miała miejsce po 1945 r. Dziś miejsce po cmentarzu służy jako wychodek dla psów. Przydałaby się chociaż tabliczka, choć i to nie wiele da. Na toruńskim cmentarzu żydowskim ludzie wyprowadzają zwierzęta pomimo, że teren zaopatrzono w tabliczki informujące o zakazie.