Dwór - Brudzeń Duży (pow. płocki)

Moderator: zbyszekg9

Awatar użytkownika
skowron1980
Posty: 321
Rejestracja: ndz cze 26, 2011 12:11 pm

Dwór - Brudzeń Duży (pow. płocki)

Postautor: skowron1980 » pt lis 02, 2012 3:50 pm

Od czasu ostatniego remontu dwór w Brudzeniu prezentuje się znakomicie. Zmieniono poszycie dachu (trochę szkoda że nie przywrócono pierwotnej dachówki, ale jak się domyślam zaważyły względy finansowe), odtworzono zamurowane po wojnie okna oraz tylne wejście, naprawiono taras nad kolumnowym gankiem. Jeszcze większe zmiany zaszły wewnątrz budynku, gdzie dokonano wymiany stropów, a także przekształcono układ pomieszczeń (nie pierwszy to raz od czasów wojny). Mamy tu do czynienia z zabytkiem skomponowanym w duchu klasycyzmu, wzniesionym na planie prostokąta, murowanym, z piętrowym ryzalitem na osi oraz poprzedzającym główne wejście kolumnowym gankiem. Do korpusu głównego budynku dobudowano boczną oficynę przykrytą czterospadowym dachem.
Prześledźmy historię tego obiektu. Miejscowe dobra wraz ze starym modrzewiowym dworem zakupił w roku 1872 od rodziny Śrzednickich Kazimierz Rościszewski. Kilkanaście lat później dochodzi do pożaru dworskich zabudowań gospodarczych. Wraz z ich odbudową wzniesiono nowy murowany dwór, zaś stary drewniany zostaje rozebrany. Prawdopodobnie jego budową zajmował się już spadkobierca i syn Kazimierza Rościszewskiego – Włodzimierz Nikazy, a moment ten datuje się na przełom XIX/XX wieku. Według ówczesnej dokumentacji właścicielem dóbr do co najmniej 1909 roku pozostawał Kazimierz, ale już w 1929 jest nim Włodzimierz Nikazy. Ten ostatni umiera w 1935 roku a Brudzeń Duży przechodzi na własność jego najmłodszego syna Stanisława. Niestety cztery lata później wybucha wojna, a Stanisław Rościszewski ginie w pierwszych dniach września. W latach wojennej zawieruchy majątkiem zarządza Halina z Rościszewskich Dębska. W roku 1947 brudzeńskie dobra przejęte zostają przez państwo a dwór zajmuje Urząd Bezpieczeństwa i Milicja Obywatelska (pamiętam odkrytą w latach 1970/-80 w przydworskim parku pamiątkę po tych gospodarzach – była to przykryta ziemią, wybetonowana skrytka z granatami i amunicją). Później budynek przejęła szkoła. Z czasem na tyłach wybudowano nowy gmach, łącząc go przejściem z zabytkowym dworem – w takiej formie szkoła podstawowa funkcjonuje do dziś.

W najbliższym otoczeniu dworu znajdują się pozostałości parku z XIX wieku. Niestety spora część założenia uległa likwidacji w związku z rozbudową szkoły. Jeszcze na początku lat dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia w związku z budową nowego boiska wycięto całkowicie jedną z lipowo-grabowych alei oraz pozostałości sadu. Na szczęście ocalała część parku została uporządkowana i w obecnej chwili nic – mam nadzieję – jej nie grozi. Dużo gorzej rysuje się sytuacja przylegającego do parku kompleksu folwarcznego. Wszystkie dworskie zabudowania gospodarcze, które dotrwały do dzisiejszych czasów – stodoła, wozownia, spichlerz – znajdują się w stanie ruiny. Budynek obory rozebrany został w ostatnich latach. Wkrótce po dworskim folwarku nie pozostanie nic.
Załączniki
aP1120325.JPG
aP1120325.JPG (80.17 KiB) Przejrzano 12923 razy
bP1120323.JPG
bP1120323.JPG (94.04 KiB) Przejrzano 12923 razy
cP1120328.JPG
cP1120328.JPG (92.19 KiB) Przejrzano 12923 razy
dP1110106.JPG
dP1110106.JPG (78.49 KiB) Przejrzano 12923 razy
eP1110104.JPG
eP1110104.JPG (80.06 KiB) Przejrzano 12923 razy
fP1130417.JPG
fP1130417.JPG (90.07 KiB) Przejrzano 12923 razy
gP1130418.JPG
gP1130418.JPG (66.51 KiB) Przejrzano 12923 razy
hP1110114.JPG
hP1110114.JPG (77.94 KiB) Przejrzano 12923 razy
Awatar użytkownika
bobola
Stowarzyszenie
Posty: 2465
Rejestracja: sob lis 14, 2009 11:30 am
Lokalizacja: Płock

Re: Dwór - Brudzeń Duży (pow. płocki)

Postautor: bobola » pt lis 02, 2012 4:26 pm

Mury sodoły/wozowni na zdjęciu wyglądają zdrowo szkoda, że brak fotki wnętrza. Taki budynek powinien być wykorzystany przez gminę. Samorządowcy mają głowy, coś wymyślą :?:
Awatar użytkownika
skowron1980
Posty: 321
Rejestracja: ndz cze 26, 2011 12:11 pm

Re: Dwór - Brudzeń Duży (pow. płocki)

Postautor: skowron1980 » pt lis 02, 2012 10:15 pm

Akurat w części widocznej na zdjęciu jeszcze się to jakoś trzyma ale miejscami są już poważne ubytki w ścianach (że o dachu nie wspomnę). Samorządowcy póki co wymyślili, żeby budynki sprzedać. Prywatny właściciel teren ogrodził i... dalej nic się nie dzieje. Wszystko niszczeje i popada w ruinę. Pewnie w końcu wyburzą, tak jak było z budynkiem obory. Niestety w takich wypadkach rządzą najczęściej prawa ekonomii, a nie sentyment do starych murów. A szkoda.
Awatar użytkownika
skowron1980
Posty: 321
Rejestracja: ndz cze 26, 2011 12:11 pm

Re: Dwór - Brudzeń Duży (pow. płocki)

Postautor: skowron1980 » pn gru 31, 2012 3:33 pm

Takie oto zdjęcie znalazłem w rodzinnym albumie. Rok 1949, w tle tylna elewacja dworu, fotografia wykonana z miejsca w którym dziś znajduje się nowe skrzydło szkoły. Podobno wówczas stał tam jeszcze jakiś budynek gospodarczy.
Załączniki
brudzeń dwór.jpg
brudzeń dwór.jpg (36.01 KiB) Przejrzano 12875 razy
Awatar użytkownika
skowron1980
Posty: 321
Rejestracja: ndz cze 26, 2011 12:11 pm

Re: Dwór - Brudzeń Duży (pow. płocki)

Postautor: skowron1980 » czw maja 09, 2013 11:28 am

Bardzo dobra wiadomość - właśnie rozpoczęto prace związane z rewitalizacją przydworskiego parku. Nie widziałem projektu, ale dobrze by było przy tej okazji stworzyć (czy raczej odtworzyć - sądzę, że taka mogła być pierwotna koncepcja założenia, która zdecydowała też o lokalizacji dworu) aleję dojazdową na osi dworu prostopadłą do jego frontowej elewacji. Na przedłużeniu tak zaprojektowanej alei po drugiej stronie szosy znajduje się w linii prostej strumień wypływający z przydworskiego stawu i wpadający do Skrwy. Tak stworzony ciąg: ganek dworu - aleja dojazdowa - dolina strumienia stworzyłby niepowtarzalną perspektywę widokową w kierunku Janoszyc. Mam nadzieję, że uwzględniono to w projekcie rewitalizacji, bo jeśli nie zrobi się tego teraz, to pewnie nie zrobi się nigdy. A szkoda by było zmarnować taki potencjał.
Awatar użytkownika
andrzej2110
Posty: 28
Rejestracja: śr sty 09, 2013 4:00 pm

Re: Dwór - Brudzeń Duży (pow. płocki)

Postautor: andrzej2110 » sob maja 11, 2013 8:20 pm

Szukajcie a znajdziecie :) http://ugbrudzenduzy.bip.org.pl/?tree=przetarg&id=218
Na dale są linki do rysunków. Prostopadle do dworu będzie ścieżka. Wjazd pozostanie tak jak jest obecnie czyli od strony banku. Nie wiem jak było pierwotnie ale do roku 200 wjazd był bezpośrednio z ulicy ale nie prostopadle do dworu a z rogu terenu. Była brama obok wjazdu koło banku. Obecnie została tam tylko furtka. Wjazd przebudowano przy okazji przebudowy chodnika.
Co do tego "stawu" to powinni go zasypać. To jest porostu śmierdzące bagno i nic więcej.
Ostatnio zmieniony pt kwie 25, 2014 2:52 pm przez andrzej2110, łącznie zmieniany 1 raz.
Awatar użytkownika
skowron1980
Posty: 321
Rejestracja: ndz cze 26, 2011 12:11 pm

Re: Dwór - Brudzeń Duży (pow. płocki)

Postautor: skowron1980 » ndz maja 12, 2013 7:55 pm

Wielkie dzięki za link. Zwłaszcza że w zamieszczonych tam materiałach dokumentujących historię dworu znalazłem takie oto zdjęcie z lat 30-tych ubiegłego wieku. Widać jak dwór zmienił się wskutek powojennych remontów - zamurowano werandę z prawej strony, kolumny straciły żłobienia, zniknęło też charakterystyczne zwieńczenie wystawki dachowej. Okazuje się, że już wówczas dach był blaszany. Balustrada z giętych prętów otaczająca taras nad gankiem dopiero w czasie ostatniego remontu została wymieniona na nową.
Na osi jak widać istniał gazon, który teraz ma być odtworzony. To podważa moją hipotezę o pierwotnej lokalizacji dojazdu. Będę się jednak upierał, że zwrócenie budynku dworu frontem do naturalnej osi widokowej nie było przypadkiem.
Jeśli chodzi o staw, to rzeczywiście nie prezentuje się najlepiej, ale zamiast zasypywać chyba lepiej go po prostu oczyścić. Z lewej strony dworu (na terenie dzisiejszego placu zabaw) też kiedyś był niewielki staw, ale zasypano go po wojnie.
Kilka słów o fundatorach dworu - w pierwszym poście napisałem, że wznieśli go na początku XX wieku Rościszewscy, jednak niektóre źródła wskazują na Śrzednickich. Gdyby tak było dwór musiałby powstać najpóźniej około połowy XIX wieku. Ponieważ architektura budynku wskazuje na to, że został on w pewnym momencie rozbudowany, dopuścić można i taką możliwość - murowany dwór w XIX wieku wznieśli Śrzedniccy, a Rościszewscy na początku XX wieku rozbudowali go, wydłużając prawdopodobnie korpus główny, dodając piętrowy ryzalit z kolumnowym gankiem oraz boczną oficynę. Przy okazji rozbudowy musiałby też powstać cały klasycystyczny detal elewacji - obramienia okienne, lizeny itd.
Załączniki
Brudzeń dwór.jpg
Brudzeń dwór.jpg (42.39 KiB) Przejrzano 12813 razy
Awatar użytkownika
andrzej2110
Posty: 28
Rejestracja: śr sty 09, 2013 4:00 pm

Re: Dwór - Brudzeń Duży (pow. płocki)

Postautor: andrzej2110 » pn maja 13, 2013 7:49 pm

Według mnie dojazd do dworu był podobnie jak jest obecnie. Droga koło banku to wjazd do podwórza dworskiego i od niej w bok był podjazd pod dworek. Na mapie z roku 1930 http://images50.fotosik.pl/1952/cc59ba4b755e34c6.jpg nie ma zaznaczonego wjazdu wprost na budynek dworski a tak jak jest obecnie.
Co do "stawu" to oczyszczenie to będzie tylko na chwile. Tam woda jest stojąca i przez to latem śmierdzi. Dodatkową jest to obok szkoły podstawowej i przedszkola. Może kiedyś dojść do tragedii. Jakiś czas temu nawet dorobiono prowizoryczne ogrodzenie aby nie było do tego dojścia.

Edit:
Mapa z 44 roku ma zaznaczony podjazd pod dwór http://images39.fotosik.pl/2039/4ec9f05f7a6cbdd1.jpg
Jeśli jest dokładna to wjazd musiał by być gdzieś w okolicy końca terenu banku a nie obecnego wjazdu. Ja się skłaniam do tego że wjazd był tak jak wjazd do szkoły przed rokiem 2000.
Ostatnio zmieniony pt kwie 25, 2014 2:54 pm przez andrzej2110, łącznie zmieniany 1 raz.
Awatar użytkownika
skowron1980
Posty: 321
Rejestracja: ndz cze 26, 2011 12:11 pm

Re: Dwór - Brudzeń Duży (pow. płocki)

Postautor: skowron1980 » pn maja 13, 2013 10:27 pm

Masz rację z tym dojazdem. Ta mapa pokazuje to w miarę dokładnie. Widać tu też wspomniany wcześniej drugi nieistniejący staw. I jeszcze jedna ciekawa rzecz - dokładnie naprzeciwko dworu, po drugiej stronie szosy, tam gdzie rozpoczyna się opisany spadek terenu, na mapie oznaczono krzyż lub kapliczkę. Czy ktoś wie coś o tym obiekcie?
Załączniki
Brudzeń mapa.jpg
Brudzeń mapa.jpg (48.28 KiB) Przejrzano 12795 razy
Awatar użytkownika
skowron1980
Posty: 321
Rejestracja: ndz cze 26, 2011 12:11 pm

Re: Dwór - Brudzeń Duży (pow. płocki)

Postautor: skowron1980 » czw maja 30, 2013 11:06 pm

Kwestia tego podjazdu nie dawała mi spokoju. Dlaczego dawni właściciele umiejscowili go w tak nietypowy sposób, postępując wbrew ówczesnym zasadom projektowania założeń dworskich i nie wykorzystując naturalnych walorów ukształtowania terenu? Dlaczego projektując park nie stworzono typowej w tego rodzaju przedsięwzięciach wysadzanej drzewami alei dojazdowej na osi dworu? Jak by tego było mało - dlaczego dwór oddalony jest od miejsca gdzie zaczyna się naturalny spadek terenu o jakieś kilkadziesiąt metrów, podczas gdy siedziby ziemiańskie sytuowano najczęściej tak, by - o ile ukształtowanie terenu na to pozwalało - od frontu budynku roztaczał się jak najrozleglejszy widok na okolicę? Według mnie kluczową dla odpowiedzi na te wszystkie pytania może być sprawa lokalizacji starego modrzewiowego dworu, który podobno miał istnieć jeszcze na początku XX wieku, i który został rozebrany na polecenie Włodzimierza Nikazego Rościszewskiego po pożarze dworskich zabudowań. Zwykło się przyjmować, że murowany dwór wzniesiono właśnie w miejscu rozbiórki starego drewnianego. Stąd też datowano czas jego powstania na początek XX wieku. Jak się to ma jednak do przytoczonej kilka postów wyżej informacji, że dwór wznieśli Śrzedniccy w połowie XIX wieku? Jest według mnie pewne wytłumaczenie, które mogłoby pogodzić te na pozór sprzeczne informacje. Być może stary modrzewiowy dwór nie stał w miejscu dzisiejszego murowanego, ale w pewnej odległości przed nim - bliżej drogi. Taka lokalizacja w pełni odpowiadałaby ówczesnym kanonom budownictwa siedzib ziemiańskich - nieopodal drogi, frontem zwrócony do zaczynającego się tuż za drogą naturalnego spadu terenu. Już z ganku tak zlokalizowanego budynku otwierałaby się szeroka perspektywa widokowa zaakcentowana prostopadłą doliną strumienia. Potwierdzeniem tej hipotezy może być niezachowana ale widoczna na starych mapach przydrożna kapliczka. Takie dworskie kapliczki stanowiły często punkt orientacyjny wskazujący miejsce wjazdu do majątku - tak mogło być i tu. Niewykluczone, że przybliżoną lokalizację modrzewiowego dworu wskazują dwa ponad stuletnie klony rosnące w połowie odległości między dzisiejszym dworem a szosą. Około połowy XIX wieku Śrzedniccy na tyłach tak zlokalizowanego drewnianego dworu wznoszą nowy - murowany (w skromniejszej niż obecnie formie). Równocześnie w otoczeniu budynków powstaje park. Dojazd do nowego dworu siłą rzeczy biegnie z boku, omijając stary dom. Oba dwory funkcjonują obok siebie i służą właścicielom blisko pół wieku (nie było to wcale rzadkie rozwiązanie - historia siedzib ziemiańskich dostarcza wiele podobnych przykładów). Na początku XX wieku Rościszewscy rozbierają stary budynek, a nowy zostaje rozbudowany i wzbogacony o elementy podkreślające jego reprezentacyjny charakter. Ponieważ nie zdecydowano się wówczas na przekomponowanie otoczenia dworu - dojazd został po staremu.
Takie wytłumaczenie przyszło mi do głowy, kiedy ostatnio odwiedziłem dwór w Brudzeniu i spacerując w pobliżu wspomnianych rosnących od frontu klonów, w jakiejś koleinie znalazłem fragment starego ceramicznego naczynia. To oczywiście niczego nie dowodzi, ale naprowadziło mnie na taki właśnie tok myślenia. Wydaje mi się, że w ten sposób wszystko układa się w sensowną całość, ale oczywiście otwarty jestem na wszelkie uwagi. Zapraszam do dyskusji.
Awatar użytkownika
andrzej2110
Posty: 28
Rejestracja: śr sty 09, 2013 4:00 pm

Re: Dwór - Brudzeń Duży (pow. płocki)

Postautor: andrzej2110 » pt maja 31, 2013 10:31 pm

A ja bym na siłę nie szukał "drogi na wprost". Drewniany dwór raczej nie mógł stać przed obecnym. Musiał by być prawie przy samej drodze, tam gdzie teraz są te dwa klony. Pobliski staw sugeruje ze był tu podmokły teren więc droga w tym miejscu to nie jest dobry pomysł. Budowa domu tak samo.
Wjazd tak jak obecnie jest to wjazd do całego kompleksu. Do domu sklecało się odrazu w bok a do zabudowań gospodarskich jechało prosto.
Coś podobnego mamy w Strzelcach. Tam wjazd jest na wprost do budynków gospodarczych a dwór jest z boku (po prawo tak jak i w Brudzeniu)
Ostatnio zmieniony pt kwie 25, 2014 2:53 pm przez andrzej2110, łącznie zmieniany 1 raz.
Awatar użytkownika
skowron1980
Posty: 321
Rejestracja: ndz cze 26, 2011 12:11 pm

Re: Dwór - Brudzeń Duży (pow. płocki)

Postautor: skowron1980 » sob cze 01, 2013 9:55 am

Samo miejsce dojazdu jest w gruncie rzeczy sprawą drugorzędną i zapewne nie wartą dalszego roztrząsania, ale przypuszczalnej lokalizacji starego dworu będę bronił. Teren w tym miejscu wcale nie jest podmokły - jest na wysokości porównywalnej z miejscem wzniesienia dzisiejszego budynku dworu, dopiero przy samym stawie zaczyna się spadek terenu. Sąsiedztwo stawu nie może też chyba być argumentem przeciw - wszak przy nowym dworze też był staw. Podobnie z bliską odległością od drogi - skromniejsze siedziby ziemiańskie (zwłaszcza przed XIX wiekiem, a tak należy ten modrzewiowy dwór datować) często budowano tuż przy drodze. Nie zapominajmy, że nie był to wówczas jakaś ruchliwa trasa, a podrzędna wiejska droga łączą miejscowy majątek z sąsiednimi. Taka lokalizacja wydaje mi się prawdopodobna, chociaż oczywiście mogę się mylić. Tak czy inaczej - dzięki za opinię.
Awatar użytkownika
bobola
Stowarzyszenie
Posty: 2465
Rejestracja: sob lis 14, 2009 11:30 am
Lokalizacja: Płock

Re: Dwór - Brudzeń Duży (pow. płocki)

Postautor: bobola » pn cze 10, 2013 7:18 am

Na cmentarzu katolickim w Płocku jest grób wlaścicieli majątku Brudzeń.
Załączniki
P6090016-tr.Płock.jpg
P6090016-tr.Płock.jpg (91.84 KiB) Przejrzano 12747 razy
P6090017-tr.Płock.jpg
P6090017-tr.Płock.jpg (65.96 KiB) Przejrzano 12747 razy
Awatar użytkownika
skowron1980
Posty: 321
Rejestracja: ndz cze 26, 2011 12:11 pm

Re: Dwór - Brudzeń Duży (pow. płocki)

Postautor: skowron1980 » ndz lip 07, 2013 10:59 am

Zasięgnąłem języka na temat tej kapliczki widocznej na mapie. Otóż kapliczka była murowana, z figurą Matki Bożej. W czasie okupacji Niemcy z właściwym sobie barbarzyństwem urządzili zawody strzeleckie za cel obierając właśnie rzeczoną figurę (przy okazji okazało się, że i ten majątek w czasie wojny przejęty został przez okupantów). Mocno uszkodzona kapliczka po wojnie nie została zrekonstruowana- być może dlatego, że we dworze teraz mieściła się siedziba organów nowej ludowej władzy. Pozostałości kapliczki z czasem uległy naturalnemu rozpadowi i dziś nie ma po nich śladu. Odstrzelona głowa Matki Bożej przez jakiś czas znajdowała się na cmentarzu w Bądkowie Kościelnym, później gdzieś zaginęła.
Awatar użytkownika
Jacek&Agatka
Stowarzyszenie
Posty: 670
Rejestracja: wt kwie 13, 2010 8:21 pm

Re: Dwór - Brudzeń Duży (pow. płocki)

Postautor: Jacek&Agatka » ndz lip 07, 2013 9:47 pm

O podobnych zachowaniach Niemców słyszałam i w mojej okolicy - również urządzali sobie zawody strzeleckie do figur MB lub siedząc na koniu zrzucali krzyże, figury, wszystko co było związane z kultem religijnym. Ludzie pamiętający tamte czasy wspominają, że Niemcy uważali, że jak już raz coś przewrócą, zniszczą, to Polacy nowego nie postawią. Niemcy niestety mylili się.
AGATA
Awatar użytkownika
kaajka07
Posty: 2
Rejestracja: pt lip 19, 2013 8:33 pm

Re: Dwór - Brudzeń Duży (pow. płocki)

Postautor: kaajka07 » pt lip 19, 2013 8:47 pm

Czy ma ktoś dostęp do zdjęć kompleksu parkowego przy dworze?
Awatar użytkownika
skowron1980
Posty: 321
Rejestracja: ndz cze 26, 2011 12:11 pm

Re: Dwór - Brudzeń Duży (pow. płocki)

Postautor: skowron1980 » sob lip 20, 2013 9:17 am

Na dzień dzisiejszy znalazłem tylko to jedno zdjęcie, ale kiedy zabiegi rewitalizacyjne będą się miały ku końcowi postaram się wrzucić więcej. Niestety jak widać niewiele zachowało się z oryginalnego starodrzewu.
Załączniki
P1130442a.jpg
P1130442a.jpg (117.95 KiB) Przejrzano 12693 razy
Awatar użytkownika
kaajka07
Posty: 2
Rejestracja: pt lip 19, 2013 8:33 pm

Re: Dwór - Brudzeń Duży (pow. płocki)

Postautor: kaajka07 » sob lip 20, 2013 10:02 am

Dziękuję za zdjęcie. Szkoda, że nie nie można odtworzyć parku w wersji przedwojennej. Z opisów wynika, iż prezentował się okazale.Szperam w internecie poszukując dokumentacji przedwojennej tego kompleksu ale z marnym skutkiem.
Awatar użytkownika
konwalia
Posty: 150
Rejestracja: śr kwie 03, 2013 9:15 pm

Re: Dwór - Brudzeń Duży (pow. płocki)

Postautor: konwalia » wt lis 04, 2014 11:34 pm

Teraz taki kwiatek do kożucha :oczko2: Spis ziemian RP z 1930 r. podaje, że majątek Brudzeń (wówczas Wielki) obejmował obszar 504 ha.
Chociaż nie skończysz ciągle rób,
Ciebie, nie dzieło, weźmie grób,
A choć na ziemi krótko nas,
Czas wszystko skończy, bo – ma czas.


K. Brodziński (1791-1835)
Awatar użytkownika
victor
Posty: 1
Rejestracja: ndz sty 18, 2015 12:41 am

Re: Dwór - Brudzeń Duży (pow. płocki)

Postautor: victor » ndz sty 18, 2015 1:40 am

Niestety, po ostatnich wichurach stodoła ucierpiała. Cały dach został zdmuchnięty. Mury już rozebrane :(

Wróć do „Dwory”

Kto jest online

Użytkownicy przeglądający to forum: Google [Bot] i 3 gości