O heraldyce słów kilka

Awatar użytkownika
bobola
Stowarzyszenie
Posty: 2465
Rejestracja: sob lis 14, 2009 11:30 am
Lokalizacja: Płock

O heraldyce słów kilka

Postautor: bobola » śr gru 01, 2010 3:33 pm

Heraldyka to najciekawsza z nauk pomocniczych historii i warto ją przybliżyć w elementarnym stopniu, by na naszym forum znalazła więcej sympatyków.
Heraldyka, to słowo pochodzące od heroldów, którzy w turnejach rycerskich wywoływali rycerzy w szranki, wygłaszając opisy ich herbów, stając się jednocześnie pierwszymi znawcami rycerskich znaków. Z czasem heraldyką nazwano cały zakres wiedzy o funkcjonowaniu i opisywaniu herbów.
Rycerskie herby Polaków wywodzą się najczęściej od znaków własnościowych, używanych przed wykształceniem się warstwy rycerskej, ale i heraldyka europejska miała wpływ na wygląd polskich godeł. Najwcześniej, bo w XIII w. rycerskie herby pojawiły się na Śląsku i przez dwa stulecia rozprzestrzeniały się na pozostałe terytorim Polski.
Herb zyskał na znaczeniu, gdy w XIV stuleciu w Polsce przyjął się chorągwiany system wojskowy, wówczas współrodowcy walczyli w jednym oddziale pod chorągwią ze wspólnym godłem, które umieszczano też na tarczy każdego rycerza, dla lepszej rozpoznawalności w boju, na hełmie mocowano klejnot, który najczęściej był identyczny z godłem na tarczy lub pękiem piór pawich lub strusich. Do hełmu przyczepiano chustę chroniącą przed grzejącymi promieniami słonecznymi. Z upływem czasu rycerstwo ciężkozbrojne straciło na znaczeniu, ale herb zachował swe elementy w postaci tarczy z godłem, klejnotu nad hełmem, natomiast chusta przybrała kształt dwubarwnego płaszcza zwanego labry, otulającego herb.
Tyle na początek. Jako ilustrację dołączam zdjęcie z fragmentem herbowego fryzu biskupów płockich, który zdobi płocką katedrę. Herby na nim umieszczone spowodowały, że zacząłem interesować się heraldyką.
Załączniki
PICT0065-1.tr.heraldyka.jpg
PICT0065-1.tr.heraldyka.jpg (105.93 KiB) Przejrzano 11728 razy
Ostatnio zmieniony pt maja 25, 2012 3:29 pm przez bobola, łącznie zmieniany 1 raz.
Awatar użytkownika
org.pl
Posty: 192
Rejestracja: śr lut 24, 2010 11:09 am
Lokalizacja: Gostynin
Kontakt:

Re: O heraldyce słów kilka

Postautor: org.pl » wt gru 07, 2010 5:55 pm

Proponuje kilka ciekawych pozycji z biblioteki Google, książki są udostępnione w całości jako dziedzictwo kultury.

Herbarz Polski
Kacpra Niesieckiego S.J
1839 r. TOM I

http://books.google.com/books?id=aX_RAA ... &q&f=false

Herbarz Polski
Kacpra Niesieckiego S.J
1839 r. TOM II

http://books.google.com/books?id=uqNAAA ... &q&f=false
herbarz.jpg
herbarz.jpg (53.37 KiB) Przejrzano 11704 razy
Herby y familie rycerskie: tak w Koronie jako y Wielkim Xięstwie ...: Tom 2
http://books.google.com/books?id=PrhBAA ... &q&f=false
Awatar użytkownika
bobola
Stowarzyszenie
Posty: 2465
Rejestracja: sob lis 14, 2009 11:30 am
Lokalizacja: Płock

Re: O heraldyce słów kilka

Postautor: bobola » sob gru 11, 2010 2:01 pm

Kolejnym, specyficznym dla heraldyki polskiej, niegraficznym elementem herbu była proklamacja czyli zawołanie, wywodzące z okrzku bojowego, nawiązującego najczęściej do godła lub klejnotu herbu.
Z herbami związane są legendy herbowe, przypominające wydarzenia związane z otrzymaniem herbu przez protoplastę rodu herbowego. Legendy te nie mają wartości historyczhych, ale często stanowią perełki literatury staropolskiej.
Herby ukształtowane w średniowieczu i utrwalone przez ich używanie przez rody heraldyczne i dziedziczone z ojca na syna przetrwały do naszych czasów. Jednak konstytucja z 1921 r. nie uznała tytułów szlacheckich i tym samym herb stracił ochronę prawną, ale nie stracił znaczenia społecznego.
Przemiany społeczne po II wojnie światowej sprawiły, że heraldyka jako spuścizna po czasach feudalizmu i niesprawiedliwości społecznej, stała się niemile widziana w państwie, którego podstawę stanowił sojusz mas pracujących miast i wsi.
Dzisiaj przywrócono heraldyce rangę nauki pomocniczej historii, herb nie stanowi o randze społecznej ale cieszy zainteresowaniem wszystkich, poszukujących swych rodowych korzeni.
Awatar użytkownika
bobola
Stowarzyszenie
Posty: 2465
Rejestracja: sob lis 14, 2009 11:30 am
Lokalizacja: Płock

Re: O heraldyce słów kilka

Postautor: bobola » czw gru 16, 2010 6:16 pm

Legendy herbowe, to często bałamutne opowieści, nawiązujące do wydarzeń historycznych, ale też często opowiastki zmyślone od początku do końca, będące mniej lub bardziej zgrabnie napisanymi panegirykami na cześć protoplastów rodu.
Na początek dwie legendy, jedna sięgająca czasów Władysława Hermana, druga czasów Bolesława Krzywoustego.
Herb Godziemba
W roku 1094 palatyn Sieciech poprowadził wyprawę na Morawy. W czasie potyczki rycerz Godziemba stracił broń. Jeden z Morawian widząc bezbronnego, ruszył w jego stronę by go pojmać. Godziemba nie stracił ducha, wyrwał z ziemi młodą sosnę, stanął do walki z wrogiem, pokonał go i wziął do niewoli. Za ten wyczyn otrzymał od władcy herb z wizerunkiem sosny.
Herb Nowina
Rotmistrz Nowina, syn kotlarza służącego Bolesława Krzywoustego, w 1121 r. po przegranej, na skutek zdrady, bitwie z Rusinami, podczas odwrotu oddał księciu swego konia. Spieszony rotmistrz stracił w walce nogę. Wdzięczny władca nadał Nowinie herb z zawiasą kotłową i mieczem otłuczonym a w klejnocie złotą zbrojną nogę.
Załączniki
skanuj1-tr.legenda.jpg
skanuj1-tr.legenda.jpg (51.38 KiB) Przejrzano 11686 razy
skanuj00121-tr.legenda.jpg
skanuj00121-tr.legenda.jpg (58.16 KiB) Przejrzano 11686 razy
Awatar użytkownika
bobola
Stowarzyszenie
Posty: 2465
Rejestracja: sob lis 14, 2009 11:30 am
Lokalizacja: Płock

Re: O heraldyce słów kilka

Postautor: bobola » pt sty 14, 2011 11:56 am

Herby rycerskie (szlacheckie) kojarzące się z genealogią są najpopularniejsze, ale istnieją jeszcze herby: państwowe, kościelne, miejskie, mieszczańskie, korporacyjne, instytucji i urzędów.
Herby miejskie zajmują ważne miejsce w heraldyce, stanowią bowiem nie tylko znak rozpoznawczy miast, ale są też symbolem ich samorządu i często pomnikiem świetnej przeszłości.
Herb miejski najczęściej występuje w wersji zasadniczej i składa się z tarczy i godła, dawne herby najczęściej mają pojedyńcze godła w jednolitym polu tarczy, natomiast nowe herby najczęściej mają godła złożone w dzielonych polach tarcz. Niektóre miasta np. Płock, posiadają też herb reprezentacyjny tj. herb zasadniczy wzbogacony o elementy dekoracyjne: korony, trzymacze, dewizy, wstęgi orderowe i ordery.
Jako przykłady herbów miejskich pokazuję herby Płocka i Łodzi miast, z którymi jestem najbardziej związany. Herby te przy pomocy młotka i gwoździ, na miedzianej blasze samodzielnie wypukałem przed 30 laty.
Załączniki
HPIM0470-tr.herb Płocka.jpg
HPIM0470-tr.herb Płocka.jpg (79.34 KiB) Przejrzano 11647 razy
HPIM0471-tr.herb Łodzi.jpg
HPIM0471-tr.herb Łodzi.jpg (81.04 KiB) Przejrzano 11647 razy
Awatar użytkownika
bobola
Stowarzyszenie
Posty: 2465
Rejestracja: sob lis 14, 2009 11:30 am
Lokalizacja: Płock

Re: O heraldyce słów kilka

Postautor: bobola » ndz lut 06, 2011 2:13 pm

Kolejne herby miejskie, które tutaj prezentuję znalazlem w katedrze płockiej, w kaplicy królewskiej. Są to herby miast, które pełniły funkcje stołeczne. Herby zostały namalowane w najniższym miejscu ścian kaplicy, stąd niektóre zniszczone przez wilgoć, najbardziej ucierpiał i najwięcej problemów miałem z identyfikacją herbu Poznania.
Załączniki
HPIM7027-tr.kapl.Kruszwica.jpg
KRUSZWICA
HPIM7027-tr.kapl.Kruszwica.jpg (63.13 KiB) Przejrzano 11641 razy
HPIM7024-tr.kapl.Gniezno.jpg
GNIEZNO
HPIM7024-tr.kapl.Gniezno.jpg (90.99 KiB) Przejrzano 11641 razy
HPIM7028-tr.kapl.Poznań.jpg
POZNAŃ
HPIM7028-tr.kapl.Poznań.jpg (75.86 KiB) Przejrzano 11641 razy
HPIM7026-tr.kapl.Kraków.jpg
KRAKÓW
HPIM7026-tr.kapl.Kraków.jpg (76.61 KiB) Przejrzano 11641 razy
HPIM7029-tr.kapl.Plock.jpg
PŁOCK
HPIM7029-tr.kapl.Plock.jpg (89.69 KiB) Przejrzano 11641 razy
HPIM7030-tr.kapl. Warszawa.jpg
WARSZAWA
HPIM7030-tr.kapl. Warszawa.jpg (67.88 KiB) Przejrzano 11641 razy
Awatar użytkownika
org.pl
Posty: 192
Rejestracja: śr lut 24, 2010 11:09 am
Lokalizacja: Gostynin
Kontakt:

Re: O heraldyce słów kilka

Postautor: org.pl » wt lut 08, 2011 10:26 pm

Z herbem w nazwisku...
Ciekawa seria w TVP HISTORIA poświęcona historii najznamienitszych polskich rodów magnackich.

http://www.tvp.pl/historia/magazyny-his ... w-nazwisku
Awatar użytkownika
bobola
Stowarzyszenie
Posty: 2465
Rejestracja: sob lis 14, 2009 11:30 am
Lokalizacja: Płock

Re: O heraldyce słów kilka

Postautor: bobola » ndz lut 13, 2011 2:38 pm

Polichromia sklepienia kaplicy królewskiej w katedrze płockiej, to herbarz ziem Polski. W centrum umieszczono herb Rzeczpospolitej Trojga Narodów, do której powstania dążył Rząd Narodowy w okresie powstania 1863 - 1864. Na herbie tym umieszczono godła Polski, Księstwa Litewskiego i Archanioła Michała patrona Rusi Kijowskiej (Ukrainy).
Na obwodzie widzimy herby ziem, na górze - Wielkopolski i Małopolski, na dole - Mazowsza, Ziemi Dobrzyńskiej i Ziemi Łęczyckiej, po lewej - Ziemi Sieradzkiej, Ziemi Sandomierskiej, Kujaw i Ziemi Michałowskiej, po prawej - Śląska i Pomorza.
Załączniki
HPIM7033-1-tr.h.3n.jpg
HERB RZECZPOSPOLITEJ TROJGA NARODÓW
MAZOWSZA, Z. DOBRZYŃSKIEJ, Z. ŁĘCZYCKIEJ
HPIM7033-1-tr.h.3n.jpg (91.3 KiB) Przejrzano 11615 razy
HPIM7022-tr.h.wp.mp.jpg
HERBY WIELKOPOLSKI, MAŁOPOLSKI
HPIM7022-tr.h.wp.mp.jpg (123.39 KiB) Przejrzano 11615 razy
HPIM7035-tr.h.si.sa.ku.mi.jpg
HERBY Z. SIERADZKIEJ, SANDOMIERSKIEJ, KUJAW, Z. MICHAŁOWSKIEJ
HPIM7035-tr.h.si.sa.ku.mi.jpg (111.95 KiB) Przejrzano 11615 razy
HPIM7034-tr.h.śl.pom.jpg
HERBY ŚLĄSKA I POMORZA
HPIM7034-tr.h.śl.pom.jpg (103.22 KiB) Przejrzano 11615 razy
Awatar użytkownika
kwis
Posty: 489
Rejestracja: sob sty 23, 2010 12:49 am
Lokalizacja: Płock

Re: O heraldyce słów kilka

Postautor: kwis » ndz mar 06, 2011 11:09 pm

Biskup płocki Piotr Libera zmienił swój biskupi herb = W 80 rocznicę objawień Św. Faustyny w dniu 22 lutego.
Załączniki
nowy herb.JPG
nowy herb.JPG (66.49 KiB) Przejrzano 11600 razy
Awatar użytkownika
bobola
Stowarzyszenie
Posty: 2465
Rejestracja: sob lis 14, 2009 11:30 am
Lokalizacja: Płock

Re: O heraldyce słów kilka

Postautor: bobola » pn mar 07, 2011 2:08 pm

Na stronach diecezji płockiej jeszcze nie dokonano zmiany starego herbu na nowy. Jak wygląda już nieaktualny herb można zobaczyć w zaprzyjaźnionej galerii http://galeria.plock24.pl/displayimage-144-37.html
Okazało się, że ten post jest mój jubileuszowy 1000 :!: Muszę się zastanowić się jak to uczcić :mruga:
Awatar użytkownika
Nieostatni
Posty: 645
Rejestracja: pt wrz 24, 2010 10:49 pm
Lokalizacja: W-wa (rzut beretem)

Re: O heraldyce słów kilka

Postautor: Nieostatni » pn mar 07, 2011 7:10 pm

Moje gratulacje i moc serdeczności z tej okazji. Właśnie wykonałeś krok, w nowy, następny "tysiączek", zawsze ciekawy i interesujący jak poprzednie. Wysyłam Ci mieszek na parę GB. Pozdrawiam
Nieostatni
Awatar użytkownika
bobola
Stowarzyszenie
Posty: 2465
Rejestracja: sob lis 14, 2009 11:30 am
Lokalizacja: Płock

Re: O heraldyce słów kilka

Postautor: bobola » pn mar 07, 2011 7:39 pm

Dziękuję za mieszek i pozdrawiam.
bobola
Awatar użytkownika
bobola
Stowarzyszenie
Posty: 2465
Rejestracja: sob lis 14, 2009 11:30 am
Lokalizacja: Płock

Re: O heraldyce słów kilka

Postautor: bobola » wt maja 17, 2011 1:33 pm

Kwis dobrze, że nadeslałeś prasowy wycinek z wizerunkiem nowego herbu biskupa Piotra VIII (wg moich wyliczeń), bo jak do tej pory to jedyna możliwość zobaczenia jak ten herb wygląda. Na internetowej stronie diecezji płockiej nadal widnieje stary herb, który tutaj pokazuję jako element porównawczy.
Załączniki
libera_herb.jpg
libera_herb.jpg (17.22 KiB) Przejrzano 11559 razy
Awatar użytkownika
bobola
Stowarzyszenie
Posty: 2465
Rejestracja: sob lis 14, 2009 11:30 am
Lokalizacja: Płock

Re: O heraldyce słów kilka

Postautor: bobola » śr maja 18, 2011 11:07 am

Piękny herb Jelita, pamiętający czasy Łokietka, zdobi relikwiarz św. Andrzeja Boboli przechowywany w skarbcu Muzeum Diecezjalnego w Płocku.
Herb umieszczony na podstawie relikwiarza posiada oznaki kaplańskie wskazujące, że jest on herbem biskupim. Wśród biskupów płockich, Jelitą pieczętował się jedynie biskup Antoni Dembowski, pełniący posługę w latach 1737 - 1752. Możemy więc domyślać się, że w tym przedziale czasu biskup ufundował relikwiarz dla katedry w Płocku. Na ten temat trwa dyskusja na forum. viewtopic.php?f=50&t=3664&tview=unread#
Załączniki
100_6687-1-tr.Płock.jpg
100_6687-1-tr.Płock.jpg (68.09 KiB) Przejrzano 11551 razy
Awatar użytkownika
bobola
Stowarzyszenie
Posty: 2465
Rejestracja: sob lis 14, 2009 11:30 am
Lokalizacja: Płock

Re: O heraldyce słów kilka

Postautor: bobola » sob wrz 17, 2011 12:49 pm

Kontynuując heraldykę kościelną, pokazuję herb kapłański kardynała Stefana Wyszyńskiego, umieszczony na cokole pomnika prymasa w Domaniewicach.
Kapelusz kardynalski (czerwony) ze sznurami z 15 chwostami w tym samym kolorze, "rogi" na kapeluszu to chwosty, mocujące sznury do kapelusza. Za tarczą złoty podwójny krzyż patriarszy, na tarczy w 3 polach: wpolu czerwonym Matka Boska Jasnogórska, wpolu srebrnym głowa św. Jana Chrzciciela na misie i w polu niebieskim trzy lilie. Pod tarczą na wstędze dewiza łacińska SOLI DEO co znaczy SAMEMU BOGU.
Załączniki
100_7785-tr.Wyszyński.jpg
100_7785-tr.Wyszyński.jpg (81.09 KiB) Przejrzano 11532 razy
Awatar użytkownika
bobola
Stowarzyszenie
Posty: 2465
Rejestracja: sob lis 14, 2009 11:30 am
Lokalizacja: Płock

Re: O heraldyce słów kilka

Postautor: bobola » pt maja 25, 2012 3:48 pm

Pozostańmy jeszcze przy herbach kościelnych. Na portalu kościoła w Bądkowie Kościelnym umieszczono herby trzech kolejnych biskupów płockich.
- Ostoja, Marka Szyszkowskiego;
- Snopek, Karola Ferdynanda Wazy, herb dynastyczny udostojniny orderem Złotego Runa;
- Nałęcz, Jana Gembickiego.
Załączniki
HPIM3073-1tr.herby.jpg
HPIM3073-1tr.herby.jpg (58.29 KiB) Przejrzano 11500 razy
Gdańszczanka
Posty: 132
Rejestracja: czw sty 19, 2012 10:18 pm

Re: O heraldyce słów kilka

Postautor: Gdańszczanka » pt maja 25, 2012 7:17 pm

Co do cytowanych wyżej herbarzy Niesieckiego a także innych zaleca się
ostrożność przy ewentualnym ustalaniu herbu swojej rodziny,
ponieważ prawie wszystkie herbarze mają błędy. Szczególnie gdy w grę
wchodzi dosyć popularne nazwisko a herby miały odmiany.
BaTh (herbowa)
Gdańszczanka z Gdyni
Awatar użytkownika
bobola
Stowarzyszenie
Posty: 2465
Rejestracja: sob lis 14, 2009 11:30 am
Lokalizacja: Płock

Re: O heraldyce słów kilka

Postautor: bobola » sob maja 26, 2012 2:05 pm

Gdańszczanka słusznie prawi :ok: ale do wykrycia ewentualnych błędów w herbarzach pomocna jest genealogia :)
Gdańszczanka
Posty: 132
Rejestracja: czw sty 19, 2012 10:18 pm

Re: O heraldyce słów kilka

Postautor: Gdańszczanka » sob maja 26, 2012 4:50 pm

To oczywista oczywistość !
:)
Gdańszczanka z Gdyni
Awatar użytkownika
bobola
Stowarzyszenie
Posty: 2465
Rejestracja: sob lis 14, 2009 11:30 am
Lokalizacja: Płock

Re: O heraldyce słów kilka

Postautor: bobola » wt cze 12, 2012 8:32 pm

Wracam do herbów miejskich, tym razem umieszczonych na kartach pocztowych. Starsza pochodzi z początku XX a druga z początku XXI w.
Załączniki
Scan.jpg herby miast.jpg
Scan.jpg herby miast.jpg (75.13 KiB) Przejrzano 11468 razy
Scan.jpg herby miast-Kaszuby.jpg
Scan.jpg herby miast-Kaszuby.jpg (106.27 KiB) Przejrzano 11468 razy

Wróć do „Genealogia i heraldyka”

Kto jest online

Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 2 gości