Dworzec kolejowy - Aleksandrów Kujawski

Moderatorzy: UBOOT, zbyszekg9

Awatar użytkownika
zbyszekg9
Posty: 1554
Rejestracja: pn paź 28, 2013 3:32 pm

Dworzec kolejowy - Aleksandrów Kujawski

Postautor: zbyszekg9 » ndz kwie 12, 2020 11:23 am

Jedna z moich kujawskich wędrówek rozpoczynała się w Aleksandrowie Kujawskim, do którego udałem się drogą kolejową. I praktycznie tuż po tym, jak opuściłem środek lokomocji, moim oczom ukazała się największa atrakcja całego spaceru - dworzec kolejowy, uznany za najdłuższy budynek dworcowy w Europie. Historia dworca to tak naprawdę historia miejscowości. Wszak intensywny rozwój XIX-wiecznego Aleksandrowa rozpoczął się wraz z podjęciem decyzji budowy kolei żelaznej Warszawsko-Bydgoskiej i wytyczeniu miejsca pod budowę dworca granicznego. Przez to dworzec stanowi jeden z elementów dziedzictwa kulturowego, kształtujący świadomość i pamięć historyczną mieszkańców miasta i regionu. Jest to jeden z najokazalszych na ziemiach polskich obiektów infrastruktury kolejowej. Jego niepowtarzalność związana jest z funkcjami, które spełniał znajdując się na rosyjsko-pruskiej stacji granicznej.
003. Aleksandrów Kujawski. Dworzec kolejowy (1862 r.).JPG
003. Aleksandrów Kujawski. Dworzec kolejowy (1862 r.).JPG (107.22 KiB) Przejrzano 2935 razy
004. Aleksandrów Kujawski. Dworzec kolejowy (1862 r.).JPG
004. Aleksandrów Kujawski. Dworzec kolejowy (1862 r.).JPG (116.53 KiB) Przejrzano 2935 razy
005. Aleksandrów Kujawski. Dworzec kolejowy (1862 r.).JPG
005. Aleksandrów Kujawski. Dworzec kolejowy (1862 r.).JPG (106.3 KiB) Przejrzano 2935 razy
006. Aleksandrów Kujawski. Kolejowy żuraw wodny.JPG
006. Aleksandrów Kujawski. Kolejowy żuraw wodny.JPG (122.26 KiB) Przejrzano 2935 razy
009. Aleksandrów Kujawski. Park Miejski im. Jana Pawła II.JPG
009. Aleksandrów Kujawski. Park Miejski im. Jana Pawła II.JPG (130.95 KiB) Przejrzano 2935 razy
010. Aleksandrów Kujawski. Dworzec kolejowy (1862 r.).JPG
010. Aleksandrów Kujawski. Dworzec kolejowy (1862 r.).JPG (134.45 KiB) Przejrzano 2935 razy
011. Aleksandrów Kujawski. Dworzec kolejowy (1862 r.).JPG
011. Aleksandrów Kujawski. Dworzec kolejowy (1862 r.).JPG (101.72 KiB) Przejrzano 2935 razy
012. Aleksandrów Kujawski. Dworzec kolejowy (1862 r.).JPG
012. Aleksandrów Kujawski. Dworzec kolejowy (1862 r.).JPG (109.28 KiB) Przejrzano 2935 razy
013. Aleksandrów Kujawski. Dworzec kolejowy (1862 r.).JPG
013. Aleksandrów Kujawski. Dworzec kolejowy (1862 r.).JPG (93.94 KiB) Przejrzano 2935 razy
023. Aleksandrów Kujawski. Dworzec kolejowy (1862 r.).JPG
023. Aleksandrów Kujawski. Dworzec kolejowy (1862 r.).JPG (101.26 KiB) Przejrzano 2935 razy
Na podstawie postanowień kongresu wiedeńskiego z lat 1814-1815 dokonany został nowy podział ziem polskich. Niewielka, płynąca leniwym nurtem rzeka Tążyna, od tamtej pory przez ponad 100 lat stała się granicą rozdzielającą uzależnione od Rosji Królestwo Kongresowe i Prusy. Pod koniec lat pięćdziesiątych XIX wieku w fazę realizacji ruszył projekt budowy drogi żelaznej łączącej Warszawę z Bydgoszczą. W 1857 r. zawarto konwencję rosyjsko-pruską w tej sprawie, a dwa lata później - porozumienie międzyrządowe określające miejsce przecięcia linii granicznej. Punkt ten miał się znajdować pomiędzy Białymibłotami z rosyjskiej, a Otłoczynkiem z pruskiej strony. Trasę przebiegu drogi żelaznej planowano początkowo przez dobra służewskie, jednak ich ówczesny dziedzic Leon Wodziński nie wyraził na to swej zgody. Wówczas z propozycją odsprzedaży terenów pod budowę kolei wystąpił właściciel Białychbłot - Władysław Trojanowski.

Realizacją projektu zajęło się Towarzystwo Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej i Warszawsko-Bydgoskiej. Roboty związane z budową szlaku ruszyły w maju 1861 r. Prace przeprowadzono w oszałamiającym tempie - już w grudniu 1862 r. oddano do użytku trasę liczącą około 140 km, która łączyła Łowicz z granicą pruską.

Pierwotny budynek dworca w Aleksandrowie wzniesiony w latach 1860-1862 był znacznie mniej okazały niż dziś. Mimo to w jego wnętrzu znalazły się pomieszczenia przeznaczone na biuro ruchu drogi żelaznej, stację telegrafu międzynarodowego, salę rewizji celnych, urząd pocztowy, a także bufety, wygodną poczekalnię oraz pokoje gościnne.

W niespełna dwa miesiące po oddaniu nowej linii kolejowej, w Królestwie Polskim wybuchło powstanie styczniowe 1863 r. Dworzec aleksandrowski stał się mimowolnym świadkiem jednego z najważniejszych sukcesów dyplomatycznych rządu powstańczego. W lutym 1863 r. zaangażowani w powstańczą konspirację Jan Karłowicz oraz pracownik komory celnej Konstanty Adamowicz, przejęli na stacji w Aleksandrowie tekst tajnej korespondencji dyplomatycznej, mówiącej o zawarciu przez Rosję i Prusy układu o współdziałaniu przeciwko polskiemu powstaniu (zwanego konwencją Alvenslebena). Publikacja dokumentu przez Rząd Narodowy okazała się dużym sukcesem propagandowym, kompromitującym Prusy i Rosję na arenie międzynarodowej. W najbliższej okolicy dworca już od 1862 r. wytwarzano broń białą potrzebną do walki z zaborcą, stacja w Aleksandrowie stała się także miejscem przerzutu broni, pieniędzy i ludzi przez granicę. Działalność konspiracyjna możliwa była jedynie poprzez zaangażowanie w nią pracowników kolei i urzędów celnych.

Po klęsce powstania aż do wybuchu pierwszej wojny światowej dworzec spełniał funkcje, jakie stwarzało mu przygraniczne położenie. W 1864 r. ze Służewa do Aleksandrowa przeniesiono siedzibę komory celnej. W 1867 r. uruchomiono połączenie kolejowe z Ciechocinkiem. Aleksandrów stał się wówczas stacją przesiadkową dla udających się na wypoczynek gości pobliskiego kurortu.

Niezwykle okazały wygląd budynek zawdzięcza wizycie cara Aleksandra II. Istniejący klasycystyczny gmach dworca rozbudowano w stylu neorenesansu francuskiego i luksusowo wyposażono dla potrzeb cara i jego dworu. Powstało wówczas okazałe południowe skrzydło. W północnym zaś umieszczono reprezentacyjne „apartamenty dworskie” czyli komnaty dla dostojnych gości tzw. „carskie pokoje” charakterystyczne dla dworców pierwszej klasy. W dniu 4 września 1879 r. w apartamentach tych car przyjął cesarza niemieckiego Wilhelma I. Niezależnie od tego wydarzenia stacja kolejowa funkcjonowała jako bardzo ważny „port lądowy" na granicy Królestwa Polskiego i Rosji z Prusami. Dysponowała luksusową obsługą pasażerów oraz była miejscem, przez które przewożono wielkie ilości towarów. W okresie międzywojennym zlikwidowano granicę państwową, a dworzec stracił na swym znaczeniu, stając się prowincjonalnym przystankiem kolejowym.

W czasie pierwszej wojny, po ewakuacji z Aleksandrowa Rosjan i zajęciu osady przez wojska niemieckie, w budynku stacyjnym zainstalowała się część niemieckich urzędów administracji okupacyjnej i kolejowej. Przez krótki czas pomieszczenia dworcowe wykorzystywane były jako sale lekcyjne dla uczniów zorganizowanej w 1916 r. Szkoły Rzemiosł. Dworzec spełniał ważną rolę pod koniec pierwszej wojny światowej i w początkowym okresie po odzyskaniu niepodległości. W jego pomieszczeniach znalazły się biura obsługi osób repatriowanych, uchodźców oraz byłych jeńców wojennych, których zmienne losy wojenne rzuciły z dala od rodzinnych stron. W tym okresie przez stację w Aleksandrowie przewinęło się około 30 tysięcy osób.

W okresie międzywojennym dworzec stracił na znaczeniu. Przyczyną tego była likwidacja granicy państwowej. Dotychczasowa ważna stacja graniczna, będąca siedzibą licznych urzędów związanych z obsługą ruchu międzynarodowego, stała się niewielkim, pozbawionym większego znaczenia gospodarczego prowincjonalnym przystankiem kolejowym, niemniej przebiegająca przez miasto linia Kutno - Tczew stała się jedną z najważniejszych linii w Polsce, gdyż do wybudowania magistrali węglowej przewożono nią ciężkie wahadła węgla ze Śląska do portu w Gdańsku, a potem również w Gdyni. Duży ruch towarowy spowodował, że podjęto decyzje o przebudowie linii na dwutorową, co spowodowało przebudowę układu torowego stacji. Linię ukończono 16 stycznia 1937 r. W tym czasie budynek dworca, który był zbudowany jako przejście graniczne, był zbyt duży do nowej roli.

Obecnie miasto stara się przywrócić dawną świetność budynku poprzez organizowanie licznych imprez kulturalnych oraz sportowych w pomieszczeniach dworcowych. W czasie mojej wizyty (2017 r.) część budynku była odnowiona. Budynek wywarł na mnie tak duże wrażenie, że w najbliższym czasie planuję ponowną wizytę w mieście, aby przekonać się o zaawansowaniu prac modernizacyjnych.

Źródła:
http://aleksandrowkujawski.pl/asp/pl_st ... a=1&sub=12
http://www.odznaka.kuj-pom.bydgoszcz.pt ... f/alex.htm
https://pl.wikipedia.org/wiki/Aleksandr ... _kolejowa)

Wróć do „Przemysłowe”

Kto jest online

Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 5 gości