Kwatery i groby wojenne - Aleksandrów Kujawski (pow. aleksandrowski)

Cmentarze, mogiły, kwatery
Awatar użytkownika
krzymen
Posty: 376
Rejestracja: pn sie 29, 2011 11:30 pm
Lokalizacja: Warszawa

Kwatery i groby wojenne - Aleksandrów Kujawski (pow. aleksandrowski)

Postautor: krzymen » pt lis 20, 2020 9:16 pm

Cmentarz parafialny przy ul. Chopina w Aleksandrowie Kujawskim (woj. kujawsko-pomorskie, pow. aleksandrowski) opisywał już Zbyszek / zbyszek9 w marcu 2017:
viewtopic.php?p=26818#p26818

Ja ograniczę się do grobów wojennych. Przyznam się, że ciężko znaleźć w Internecie jakieś dokładniejsze informacje na temat takich obiektów znajdujących się w Aleksandrowie Kujawskim.
Miałem okazję zwiedzić ten cmentarz w tym roku, w lecie. Zacznę od kwatery / mogiły zbiorowej żołnierzy Armii Czerwonej.
Al.Kujawski1945.1.JPG
Kwatera/mogiła zbiorowa
Al.Kujawski1945.1.JPG (164.41 KiB) Przejrzano 3456 razy
Została założona w 1945 r. Urządzona w typowo sowiecko-peerelowskim stylu. Obelisk ze standardowym napisem po rosyjsku – a pod nim polska wersja (dokładne tłumaczenie)– WIECZNA SŁAWA / BOHATEROM POLEGŁYM / W BITWIE Z WROGIEM / KTÓRZY ODDALI SWOJE / ŻYCIE ZA WOLNOŚĆ / I SZCZĘŚCIE NASZEGO / NARODU.
Tak, jak na większości sowieckich pomników (i wielu polskich) ani słowa o liczbie pochowanych. Nie napisano nawet, w którym roku zginęli !
Według dokumentu z 1996 r. pochowano tu 300 żołnierzy Armii Czerwonej, w tym 52 znanych z nazwiska.
http://www.sgvavia.ru/forum/537-1980-1
Co ciekawe w rosyjskiej karcie grobu wojennego 4/1/II zapisana jest taka sama liczba pochowanych, ale dołączono tam listę tylko 44 znanych z nazwiska. Żołnierze ci stracili życie w okresie od końca stycznia do początków marca 1945 r.
Al.Kujawski1945.2.JPG
Al.Kujawski1945.2.JPG (169.69 KiB) Przejrzano 3456 razy
Na liście brak nazwiska podpułkownika Iwana Pietrowicza Imajczewa, który jako jedyny został upamiętniony na osobnym pomniku nagrobnym ! Imajczew (Имайчев Иван Петрович) zmarł od ran 8 lutego 1945 r.
https://www.moypolk.ru/soldiers/imaychev-ivan-petrovich

Pozdrawiam, Krzysztof
Lance do boju, szable w dłoń!
Awatar użytkownika
krzymen
Posty: 376
Rejestracja: pn sie 29, 2011 11:30 pm
Lokalizacja: Warszawa

Re: Kwatery i groby wojenne - Aleksandrów Kujawski (pow. aleksandrowski)

Postautor: krzymen » ndz lis 22, 2020 7:50 pm

Mogiła zbiorowa ofiar zbrodni niemieckich dokonanych w latach 1939-1945. Położona pomiędzy kwaterą wojenną żołnierzy WP z 1920 r. a mogiłą zbiorową żołnierzy Armii Czerwonej. Do „zregenerowanego” ;) orła, pamiętającego jeszcze czasy PRL, doczepiono koronę. Nie podana ani liczba pochowanych, ani żadne nazwisko i data …
Al.Kujawski1945.3.JPG
Al.Kujawski1945.3.JPG (156.19 KiB) Przejrzano 3413 razy
Ciężko coś znaleźć w Internecie na temat tej mogiły. Czasem podają, że spoczywa tu 266 osób. Znalazłem jednak także informację, iż lesie Odolion funkcjonariusze niemieckiej policji rozstrzelali łącznie 266 osób z Aleksandrowa Kujawskiego, Ciechocinka i Wołuszewa. Egzekucje trwały od października 1939 r. do stycznia 1940 r. Czy to jest właśnie ich mogiła ? Wiele ofiar zostało wskazanych przez miejscowych Niemców.
Al.Kujawski1945.4.JPG
Al.Kujawski1945.4.JPG (175.9 KiB) Przejrzano 3413 razy
Mogiła wachmistrza Kazimierza Kasparowa znajduje się w kwaterze żołnierzy z 1920 r. Żołnierz konspiracji, czy zmarł śmiercią naturalną i jako zawodowego wojskowego pochowano go obok żołnierzy WP ?
Al.Kujawski1945.5.JPG
Al.Kujawski1945.5.JPG (120.95 KiB) Przejrzano 3413 razy
Majsterku, wiesz coś może więcej na temat tych dwóch grobów ?
Pozdrawiam, Krzysztof
Lance do boju, szable w dłoń!
Awatar użytkownika
Majsterek
Administrator - Stowarzyszenie
Posty: 948
Rejestracja: pn lis 15, 2010 11:20 pm

Re: Kwatery i groby wojenne - Aleksandrów Kujawski (pow. aleksandrowski)

Postautor: Majsterek » ndz lis 22, 2020 9:37 pm

Cześć Krzysztofie,
Cieszę się że piszesz i utrwalasz te ważne tematy. Ile mogę to pomogę. Na temat Aleksandrowa Kujawskiego jest sporo informacji. Jeśli chodzi o cmentarz na Chopina:
  • Mogiła ofiar terroru - ponad 300 ofiar - mieszkańców Aleksandrowa i okolic zamordowanych przez Niemców. Na mogile pomnik i tablica. Egzekucje prowadziło Gestapo i żołnierze Wehrmachtu m.in. gdzieś na ulicy Granicznej. Zamordowali tam ponad 200 osób. Jest tam symboliczny głaz na miejscu mordu. Ekshumacja na cmentarz miała miejsce w 1945. Podobna historia dotyczy miejsca przy dawnej ulicy Marchlewskiego (nie wiem gdzie to jest, również mamy tam pamiątkowy głaz). Masowe egzekucje bez wyroków sądowych odbywały się od września do listopad 1939 w szopie przy ul. Szkolnej.W potwornych mordach Polaków uczestniczyli lokalni Niemcy. Na cmentarz ekshumowano kolejne 200 ciał, w tym dzieci.
  • Dwie zbiorowe mogiły 74 mieszkańców Aleksandrowa, zabitych podczas niemieckich bombardowań we wrześniu 1939. Na mogiłach nagrobki.
  • Mogiła żołnierzy Armii Radzieckiej. Pochowanych 300 żołnierzy 125 korpusu armijnego 47 armii 1 Frontu Białoruskiego, poległych 22.01.1945 podczas walk z Niemcami i zajmowania terenu. (Był jeszcze pomnik ku czci "bohaterskich żołnierzy AR w centrie goroda"
IMG_20201122_203253.jpg
Grafika opisana jako: Głaz ku czci ofiar terroru
IMG_20201122_203253.jpg (158.35 KiB) Przejrzano 3405 razy
Te smutne informacje jak i rysunek zaczerpniemy z opracowania: Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa (...) 1939 - 1945. Wynika z nich, że mogiła zbiorowa na cmentarzu kryje szczątki ofiar egzekucji przeprowadzanych na terenie miasta, ale nie jest to pewnik, bo możliwe że chowano tam również innych, nierozpoznanych straceńców z okolic. Aleksandrów wcielony do Rzeszy mieścił się również w zasięgu działania zbrodniarzy rekrutujących się z przedwojennej niemieckiej mniejszości, zrzeszonych w Selbstschutz`u. Nie ma się co spodziewać że zachowywali się tu inaczej niż w innych powiatach rejencji północnych.
Rejestr miejsc i faktów (...) woj. Włocławskie podaje natomiast szczegóły prawdopodobnie jeszcze innej egzekucji:
Od 09.1939 do 01.1940 - Aleksandrów Kujawski, ul. Cmentarna - Gestapo, żandarmi i miejscowi Niemcy rozstrzelali w stodole 266 osób (ustalono nazwiska 13 ofiar). Zwłoki zakopano obok stodoły w okopie, a w 1945 ekshumowano na cmentarz tylko 42 ciała. Spoczywają w upamiętnionej, zbiorowej mogile.

Pozdrawiam.
Awatar użytkownika
krzymen
Posty: 376
Rejestracja: pn sie 29, 2011 11:30 pm
Lokalizacja: Warszawa

Re: Kwatery i groby wojenne - Aleksandrów Kujawski (pow. aleksandrowski)

Postautor: krzymen » pn lis 23, 2020 12:00 am

Majsterku, dziękuje za odpowiedź i informacje.
Aleksandrów Kujawski był bombardowany 4 września 1939 r. Bomby trafiły wtedy m.in. w Zakład Salezjański.
W tej mogile ma spoczywać 57 osób.
Al.Kujawski1939.1.JPG
Mogiła 57 ofiar bombardowania z 04.09.1939 r.
Al.Kujawski1939.1.JPG (163.51 KiB) Przejrzano 3394 razy
Majsterek pisze:
ndz lis 22, 2020 9:37 pm
Dwie zbiorowe mogiły 74 mieszkańców Aleksandrowa, zabitych podczas niemieckich bombardowań we wrześniu 1939.
W takim razie w drugiej mogile spoczywa zapewne 17 osób.
Al.Kujawski1939.2.JPG
Al.Kujawski1939.2.JPG (156.8 KiB) Przejrzano 3394 razy
Znalazłem jeden grób indywidualny z datą 4.9.1939 r. Na tym cmentarzu powinna być także mogiła Ryszarda Więcławskiego, kierownika grupy monterów telefonicznych, ciężko rannego w czasie bombardowania w trakcie naprawy linii telefonicznej, który zmarł 5 września 1939 r. Na tablicy był podobno napis: "zginął na posterunku pracy". Jego grobu nie odnalazłem.
Al.Kujawski1939.3.JPG
Al.Kujawski1939.3.JPG (97.52 KiB) Przejrzano 3394 razy
Koło żołnierzy z 1920 r. pochowano mjr Harwota. Major inż. Karol Harwot ur. się 07.09.1888 r. na Śląsku Cieszyńskim. Miał firmę budowlaną (drogi i mosty) w Toruniu, więc prawdopodobnie rezerwista – oficer saperów. Zmarł lub zginął 5 września 1939 r.
Al.Kujawski1939.4.JPG
Major inż. Karol Harwot
Al.Kujawski1939.4.JPG (150.53 KiB) Przejrzano 3394 razy
Marian Radwański (ur. w 1893 r. w Rzeszowie jako Marian Bartłomiej Kluska. Zmienił nazwisko w 1931 r.) – podpułkownik dyplomowany W.P. i P.S.Z. Odznaczony VM 5 kl. i KW za walki w szeregach 47 pp strzelców kresowych.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Marian_Radwański
Al.Kujawski.Radwański.JPG
Al.Kujawski.Radwański.JPG (161.76 KiB) Przejrzano 3394 razy
Pozdrawiam, Krzysztof
Lance do boju, szable w dłoń!
Awatar użytkownika
krzymen
Posty: 376
Rejestracja: pn sie 29, 2011 11:30 pm
Lokalizacja: Warszawa

Re: Kwatery i groby wojenne - Aleksandrów Kujawski (pow. aleksandrowski)

Postautor: krzymen » pn lis 30, 2020 4:04 pm

Kwatera wojenna z 1920 - Nie mam informacji, czy żołnierzy "planowo" grzebano w tym miejscu cmentarza, czy też groby były początkowo w różnych miejscach, a dopiero po jakimś czasie, już po zakończonej wojnie, przeniesiono je do dwóch pól grobowych.
Al.Kuj1.JPG
Kwatera wojenna 1920 r., widok od strony muru.
Al.Kuj1.JPG (153.43 KiB) Przejrzano 3320 razy
Jedna mogiła jest właściwie poza kwaterą, przy narożniku pola grobowego, bliżej muru cmentarnego. Stoi na niej pomnik z piaskowca z następującym napisem:
„Ś. † P. / JÓZEF / KRZEMIŃSKI / ŻOŁNIERZ POLSKI / SZER. 13 P.U. / Z WYSZOGRODU / WALCZĄC W OBRONIE OJCZYZNY / ZMARŁ ŚMIERCIĄ BOHATERSKĄ / D. 20.VIII.1920 R. / PRZEŻYWSZY LAT 19”.
Al.Kuj2.JPG
Nagrobek ułana Krzemińskiego z Wyszogrodu.
Al.Kuj2.JPG (141.48 KiB) Przejrzano 3320 razy
W dwóch oddzielnych i obramowanych polach grobowych, spoczywa 41 żołnierzy WP, poległych i zmarłych w 1920 r. W sumie - z uł. Krzemińskim - spoczywa tu 42 żołnierzy.
Al.Kuj3.JPG
Kwatera wojenna 1920 r.
Al.Kuj3.JPG (156.21 KiB) Przejrzano 3320 razy
Policzyłem betonowe krzyże – jest ich 41 (+ jeden pochówek z 1943 r.). Na dwudziestu czterech grobach umieszczono tabliczki z napisem – „NIEZNANY ŻOŁNIERZ WOJSK POLSKICH † 1920”. Tabliczek imiennych jest 17 - ale na jednym z betonowych krzyży umieszczono emaliowaną tabliczkę z danymi i błędną datą śmierci (20.07.1920) ułana 13 p.uł … Józefa Krzemińskiego z Wyszogrodu !

Nie przypuszczam, aby pochowano go w dwóch kawałkach :lol: Nagrobek z piaskowca na pewno ufundowała rodzina, więc zależało jej, aby został umieszczony na właściwym miejscu.
Al.kuj4.JPG
Tabliczka ułana Krzemińskiego z Wyszogrodu
Al.kuj4.JPG (108.03 KiB) Przejrzano 3320 razy
Dziwi duża liczba nieznanych żołnierzy – 25 (emaliowaną tabliczkę Krzemińskiego liczę jako NN) – to ponad połowa pochowanych ! Tu nie było walk, tylko szpital polowy. W lecie 1920 r., od przełomu lipca i sierpnia, w budynku gimnazjum księży Salezjanów umieszczono szpital wojskowy dla rannych żołnierzy, który działał tu przez kilka miesięcy. Nawet przyjmując, że część żołnierzy trafiła z frontu w takim stanie, iż nie było z nimi kontaktu, bez dokumentów i jeszcze nikt ich nie znał – to bardzo dużo i coś tu nie gra …
Większość znanych z nazwiska zmarła w sierpniu, a ostatni w październiku 1920 r. Niewykluczone, iż wśród mogił nieznanych żołnierzy pochowano również tych, którzy zmarli lub polegli w 1919 r. pełniąc służbę graniczną. We Włocławku oraz Aleksandrowie Kujawskim stacjonował wówczas II batalion 31 pułku piechoty.
Zarys historii wojennej 31-go pułku strzelców kaniowskich:
Obrona granicy polsko-niemieckiej. W połowie maja 1919 roku stosunki niemiecko-polskie uległy tak znacznemu naprężeniu, że spowodowały wydanie zarządzenia obsadzenia stanowisk obronnych wzdłuż byłej granicy polsko-niemieckiej od Inowrocławia do Wisły celem przedłużenia prawego skrzydła wojsk wielkopolskich. Batalionowi II wyznaczono odcinek od wsi Służewo do Ciechocinka w rejonie Aleksandrowa Kujawskiego. Na odcinku tym batalion pozostawał z górą miesiąc, prowadząc drobne utarczki patrolowe. (…)

Walka pod Służewem. W nocy z 1 na 2 czerwca kompania niemiecka z dwoma karabinami maszynowymi w mniemaniu, że ma przed sobą wojska wielkopolskie, zaatakowała stanowiska batalionu pod Służewem. Wywiązała się walka zakończona chwilowym wyparciem oddziałów polskich z zajmowanych stanowisk. Natychmiastowe jednak przeciwuderzenie szkoły podoficerskiej i kompanii 7-ej wyrzuciło ze zdobytych stanowisk Niemców, którzy przy tym stracili 1 karabin maszynowy, zdobyty przez szkołę oraz 8 zabitych i 13 rannych (jak to później zostało stwierdzone). Natomiast straty batalionu w dniu tym wyniosły 3 w zabitych i 4 w rannych.
Służewo, to ze cztery kilometry na zachód od Aleksandrowa. Spokojnie tu nie było …
Na większości tabliczek dane zapisano tłustymi literami, ale trzy (i znów nieszczęsny Krzemiński !) różnią się wyraźnie ! Tak jakby były wykonane w innym czasie lub w innym warsztacie – dużo cieńsze litery.
Al.Kuj5.jpg
Dwa wzory tabliczek.
Al.Kuj5.jpg (85.76 KiB) Przejrzano 3320 razy
Zupełnie możliwe, iż większość tabliczek uległa zniszczeniu i na nowych odtworzono, to co udało się odczytać. Może nikomu nie chciało się grzebać w spisach, a może spisów nie było … Dano więc każdemu „NIEZNANY ŻOŁNIERZ WOJSK POLSKICH † 1920” … i sprawa z głowy … To oczywiście tylko moje przypuszczenia.
Pozdrawiam, Krzysztof
Lance do boju, szable w dłoń!

Wróć do „Cmentarze wojenne i wojskowe”

Kto jest online

Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 10 gości