Mogiły Powstańców Styczniowych poległych pod Chromakowem – Bieżuń, Lutocin, Poniatowo (pow. żuromiński)

Cmentarze, mogiły, kwatery
Awatar użytkownika
krzymen
Posty: 376
Rejestracja: pn sie 29, 2011 11:30 pm
Lokalizacja: Warszawa

Mogiły Powstańców Styczniowych poległych pod Chromakowem – Bieżuń, Lutocin, Poniatowo (pow. żuromiński)

Postautor: krzymen » sob lis 21, 2020 8:56 pm

Dn. 09 sierpnia 1863 r. oddział kpt. Piotra Szmajsa zaatakował rosyjską kolumnę esauła Dukmasowa obozującą w Chromakowie. Rosyjska piechota i kozacy odparli powstańców, a część wycofujących się kosynierów zabarykadowała się we wsi Jakubowo w dworskiej owczarni. Rosjanie podpalili budynek. Szczątki kilkudziesięciu powstańców, którzy w nim spłonęli lub udusili się dymem, pochowano na miejscu. Ogółem poległo tu ok. 120 powstańców.
Oddział Teofila Witkowskiego, który miał współdziałać z kpt. Szmajsem, wpadł w zasadzkę pod Poniatowem i został także zmuszony do odwrotu. Poległo ok. 80 strzelców i kosynierów, których pochowano przy wjeździe do wsi.
Walki w dniu 09.08.1863 r., zwane bitwą pod Chromakowem, były prawdopodobnie najkrwawszym starciem zbrojnym na Mazowszu Północnym podczas powstania styczniowego. Najlepszy opis, który znalazłem w Internecie, to Bitwa pod Chromakowem (autorzy: Zbigniew Oryl i Marek Oryl).
http://chromakowo.cba.pl/bitwa.php
Poległych w tych starciach pochowano w Bieżuniu, Lutocinie i Poniatowie, a także prawdopodobnie w Wyszynach.
Tadeusz Swat, w swojej książce z 2004 r. pt. GLORIA VICTIS. Mogiły poległych z okresu Powstania Styczniowego 1863-1864 roku na ziemiach polskich, tak opisał mogiłę w Lutocinie:
LUTOCIN – gm. Loco, pow. Żuromin, woj. mazowieckie.
Na cmentarzu parafialnym, w zatartym dziś miejscu pochowano 120 powstańców z oddziału Piotra Szmajsa, poległych 9 sierpnia 1863 r. w Jakubowie. Zostali oni spaleni przez kozaków w owczarni, do której się schronili. W literaturze bitwa 9 sierpnia znana jest jako bój pod Chromakowem. 9 sierpnia 1992 r. w 129 rocznicę bitwy na rynku w Lutocinie odsłonięto pomnik pamięci poległych w Jakubowie.
lutocin2008.2.jpg
Lutocin. Tablica na pomniku
lutocin2008.2.jpg (142.71 KiB) Przejrzano 8160 razy
W haśle PONIATOWO, autor podał inną datę bitwy pod Chromakowem – 10 sierpnia 1863 r. Jest tam następujący fragment:
Atak powstańców nie powiódł się, kosynierzy zostali zmuszeni do ucieczki w kierunku sąsiedniej wsi Jakubowa, tu część z nich zabarykadowała się w dworskiej owczarni. Rosjanie podpalili budynek, w którym spłonęło 120 powstańców. Ich szczątki pogrzebano na miejscu, a w 1921 r. ekshumowano na cmentarz do Lutocina.
Byłem na cmentarzu w Lutocinie w 2008 r. i sprawdziłem go dość dokładnie. Kilku napotkanych starszych mieszkańców niczego nie wiedziało o mogile powstańców 1863 r. Wszyscy mówili o pomniku znajdującym się na rynku w centrum miejscowości.
lutocin2008.1.jpg
Pomnik na rynku w Lutocinie
lutocin2008.1.jpg (175.89 KiB) Przejrzano 8160 razy
W 2013 r. za prezydentury Bronisława Komorowskiego - w serwisie Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej – 150 rocznica Powstania Styczniowego – tak opisano Lutocin:
Dostęp 20.11.2020: https://www.prezydent.pl/archiwum-broni ... zowieckie/
LUTOCIN, Gm. LUTOCIN
Zatarta mogiła na cmentarzu parafialnym kryjąca prochy 120 kosynierów z oddziału kpt. Piotra Szmajsa spalonych przez kozaków w owczarni Jakubowie, w której schronili się po nieudanym ataku 9 sierpnia 1863 r. Pierwotnie pochowano ich na miejscu walki, a w 1921 r. ekshumowano do Lutocina.
W 2014 r. na polu bitwy w Jakubowie odsłonięto pomnik ku czci poległych powstańców. Powstał z inicjatywy Żuromińskiej Grupy Historycznej i został odsłonięty 04.09.2014 r.
jakubowo2017.1.jpg
Jakubowo. Pomnik poległych powstańców 1863 r.
jakubowo2017.1.jpg (124.16 KiB) Przejrzano 8160 razy
Do granitowego głazu przytwierdzono tablicę z napisem:
"JAKUBOWO 1863 R. / PAMIĘCI / POLEGŁYCH POWSTAŃCÓW / GLORIA VICTIS // ŻUROMIŃSKA / GRUPA HISTORYCZNA / 2014".

Dopiero po trzech latach dowiedziałem się o tym fakcie … W międzyczasie znalazłem informacje, że kościół w Lutocinie oraz otaczający go cmentarz kościelny zostały uznane za zabytek. I jeszcze jedno – wspomnienia pana Kazimierza Pyrzanowskiego, który jako dziecko mieszkał w Lutocinie w czasie wojny, a tam taki fragment:
https://ejnik.wordpress.com/2011/02/28/ ... ach-wojny/
Rok 1940-1942
(…)Trwają prace szarwarkowe głównie na drogach. Dokonuje się rozbiórki parkanu przy kościele i obu cmentarzach grzebalnych. Kamienie te przetransportowano na budowę drogi Bieżuń – Zawidz.
Były zatem co najmniej dwa cmentarze w Lutocinie !
Pojechałem tam, przy okazji odwiedzając Jakubowo.
http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/miejs ... e/jakubowo
W Lutocinie sprawdziłem otoczenie kościoła i nie znalazłem żadnych śladów cmentarza. Napotkana parafianka poinformowała mnie, że faktycznie prawie naprzeciwko kościoła był kiedyś cmentarz – jeszcze po wojnie. Obecnie są tam domy i droga … O żadnej mogile powstańców nic nie słyszała …
No i tak już na koniec … ;)
ZAŁĄCZNIK DO REGULAMINU ODZNAKI KRAJOZNAWCZEJ PTTK „SZLAKIEM POWSTANIA STYCZNIOWEGO NA ZIEMIACH POLSKICH”
Dostęp 20.11.2020: http://www.msw-pttk.org.pl/odznaki/reg_ ... cznik.html
Województwo mazowieckie, pozycja 34
L.p. 34, miejscowość: Lutocin, gmina: Lutocin, powiat: żuromiński,
data i miejsce bitwy: 9 sierpnia 1863 r. w Jakubowie bitwa pod Chromakowem,
lokalizacja mogił, miejsc kaźni, pomników: Na cm. parafialnym, pomnik na mogile 120 powstańców
Ciekawe, czy ktoś z PTTK był kiedyś w Lutocinie ? ;) Życzę powodzenia w poszukiwaniu pomnika i mogiły powstańców 1863 na cmentarzu parafialnym ! :lol2:

Pozdrawiam, Krzysztof
Ostatnio zmieniony ndz lis 22, 2020 5:45 pm przez krzymen, łącznie zmieniany 2 razy.
Lance do boju, szable w dłoń!
Awatar użytkownika
krzymen
Posty: 376
Rejestracja: pn sie 29, 2011 11:30 pm
Lokalizacja: Warszawa

Re: Mogiła powstańców – LUTOCIN (Chromakowo 1863)

Postautor: krzymen » ndz lis 22, 2020 5:18 pm

Na wstępie wielkie dzięki dla kolegi stzstz za film, który mi przesłał. Są to sceny z uroczystości odsłonięcia pomnika w Lutocinie (09.08.1992), które zachowały się na starej taśmie video !
Sławku, dziękuje bardzo, szczególnie za umieszczone tam wystąpienie Stanisława Kapeli (od 1 godz. 17 minuty).
https://youtu.be/GMyKnylfNYk
Niestety części wystąpienia brakuje, część jest nieczytelna, ale i tak stanowi bardzo cenne świadectwo !
Stanisław Kapela urodził się w Lutocinie i chodził w latach dwudziestych do tamtejszej szkoły podstawowej. Jako chłopiec dowiedział się z opowieści starszych ludzi, że po bitwie sołtys Lutocina wysłał kilka podwód po ciała poległych powstańców. Pochowano je na starym cmentarzu parafialnym, blisko kościoła. Mogiła była ogrodzona i uporządkowana, a uczniowie sadzili tam kwiaty i każdego 1 listopada zapalali znicze. Po wojnie p. Kapela został nauczycielem w miejscowej szkole podstawowej. Jeszcze przez parę lat można było dbać o mogiłę powstańców. Niestety w czasach towarzysza Wiesława cmentarz wraz z mogiłą został zlikwidowany … akurat tamtędy postanowiono przeprowadzić drogę do Elżbiecina :twisted:
St. Kapela przez kilka lat starał się o zbudowanie pomnika, będącego w jego zamyśle symboliczną mogiłą.
Mamy zatem pewność, że w pewnym okresie były w Lutocinie dwa cmentarze parafialne i to na tym starszym – obecnie nie istniejącym – znajdowała się mogiła powstańców 1863 r.

25-tka – przedruk starej mapy rosyjskiej. Каm. = cmentarz katolicki
25Lutocin1932.jpg
Mapa rosyjska przed 1914 - są jeszcze dwa cmentarze.
25Lutocin1932.jpg (155.93 KiB) Przejrzano 8087 razy
25-tka – przedruk niemiecki z 1940 r. polskiej mapy WIG.
25Lutocin1940.jpg
Mapa niemiecka wg. polskiej mapy WIG
25Lutocin1940.jpg (126.01 KiB) Przejrzano 8087 razy
Widoczny obecny cmentarz parafialny. Stary cmentarz zaznaczony jako zarośla liściaste.
Pozdrawiam, Krzysztof
Lance do boju, szable w dłoń!
Awatar użytkownika
Majsterek
Administrator - Stowarzyszenie
Posty: 948
Rejestracja: pn lis 15, 2010 11:20 pm

Re: Mogiła powstańców – LUTOCIN (Chromakowo 1863)

Postautor: Majsterek » wt lis 24, 2020 8:09 pm

Jak widać na załączonym obrazku, przez teren cmentarza biegnie teraz droga. Są tam zabudowania dwóch gospodarstw. Będę niedługo w Lutocinie, to przy okazji postraszę trochę tych mieszkańców, bo może żyją w nieświadomości. :lol:
Screenshot_1.jpg
Mapka z 190n
Screenshot_1.jpg (132.69 KiB) Przejrzano 8045 razy
Awatar użytkownika
krzymen
Posty: 376
Rejestracja: pn sie 29, 2011 11:30 pm
Lokalizacja: Warszawa

Re: Mogiła powstańców – LUTOCIN (Chromakowo 1863)

Postautor: krzymen » wt lis 24, 2020 9:40 pm

Majsterek pisze:
wt lis 24, 2020 8:09 pm
Jak widać na załączonym obrazku, przez teren cmentarza biegnie teraz droga. Są tam zabudowania dwóch gospodarstw. Będę niedługo w Lutocinie, to przy okazji postraszę trochę tych mieszkańców, bo może żyją w nieświadomości. :lol:
Piotrek, postraszyć nie zaszkodzi :lol2:
Dzięki za mapkę. Teraz wszystko jasne ! Może wyślesz ten plan do PTTK – niech turyści zbierają punkty potrzebne do zdobycia odznaki krajoznawczej i stawiają znicze na chodniku na ul. Marii Konopnickiej w Lutocinie. Tak kilkanaście metrów od skrzyżowania z ul. Rzemieślniczą.
Tak sobie myślę – jakim to trzeba być ************ (pasujące do tej sytuacji słowo pozwoliłem sobie „wygwiazdkować”), żeby drogę poprowadzić akurat przez cmentarz i pozostawioną tam mogiłę ludzi poległych za wolność Ojczyzny … Według przepisów, przy zmianie przeznaczenia terenu likwidowanego cmentarza, powinno się mogiły ekshumować … Ręce opadają …
Krótkie podsumowanie wiadomości o pochówku / pogrzebie lub pogrzebach:
Z relacji Stanisława Kapeli wynika, że ciała poległych powstańców przywieziono do Lutocina wkrótce po bitwie na kilku furmankach. Trochę chyba mało, jak na co najmniej 120 poległych. Zapewne była to tylko część poległych pod Jakubowem, a większość (np. tych spalonych pochowano na polu bitwy). Faktem niezbitym jest to, że mogiła na starym cmentarzu w Lutocinie została założona już w 1863 r. Nie wiem z jakich źródeł pochodzą informacje o dokonanej ekshumacji w 1921 r. Nie ma jednak powodu, żeby je kwestionować. Zapewne ekshumowanych z Jakubowa pochowano w 1921 r. do istniejącej już mogiły.
W swojej relacji S. Kapela nic o tym nie wspomina – może uznał to za nieistotne.
Drogi prowadzące z Lutocina do Sierpca i Żuromina budowano w latach 1959-1962 i prawdopodobnie wtedy zlikwidowano cmentarz.
Pozdrawiam, Krzysztof
Lance do boju, szable w dłoń!
Awatar użytkownika
Majsterek
Administrator - Stowarzyszenie
Posty: 948
Rejestracja: pn lis 15, 2010 11:20 pm

Re: Mogiła Powstańców i losy poległych pod Chromakowem 1863 – Lutocin (pow. żuromiński)

Postautor: Majsterek » czw lis 26, 2020 4:20 pm

Przesłuchałem dokładnie przemówienia jakie wygłosili zaproszeni goście i organizatorzy uroczystości w 1992. Trzeba przyznać że ciekawe i odważne (jak na ów czas) słowa ówczesnego senatora Ryszarda Juszkiewicza wiele rozjaśniają na temat powstańczej sytuacji w okolicach Lutocina. Ze słów Stanisława Kapeli wynika natomiast jednoznacznie, że ofiary bitwy pochowano na starym cmentarzu koło kościoła, i że w latach 20 zbiorowa mogiła była pod troskliwą opieką młodzieży szkolnej i społeczeństwa. (Jest to uwiecznione w okolicy 1:17 na filmie). Co stało się później? Z wypowiedzi tego zasłużonego nauczyciela wynika, że po wojnie władza ludowa celowo dopuściła do zniszczenia mogiły. Stary cmentarz zlikwidowano, a drogę do Elżbiecina wyznaczono właśnie tamtędy, gdzie była powstańcza mogiła - daje do zrozumienia patriota w prostych słowach, choć w jego głosie słychać zakłopotanie i wyraźnie ciężko mu o tym mówić, na chwile zawiesza głos. Wystawienie pomnika jest zasługą jego działań, przeniesiono tam ziemię ze starego cmentarza. Smutna historia, ale zrozumiała w kontekście wypowiedzi jednego z przedmówców. Dr Juszkiewicz mówił właśnie o ciągłości polityki niszczenia mogił powstańczych przez carskie wojsko, o późniejszym deptaniu grobów żołnierzy NSZ przez sługusów kremla - polskich komunistów.

A co udało się ustalić w terenie?
1-IMG_20201126_120632.jpg
1-IMG_20201126_120632.jpg (138.6 KiB) Przejrzano 7990 razy
Powyższe zdjęcie pokazuje jak wygląda dziś obszar starego cmentarza. O pomyłce nie ma mowy - istnienie tutaj pochówków potwierdza nawet młody rozmówca. Okazuje się, że są nawet starsze osoby, które palą znicze na wszystkich świętych w obrębie widocznego na drugim planie skrzyżowania. Niestety świadomość o Powstańcach Styczniowych, spoczywających tu jest żadna. Po krótkiej rozmowie zaświeciło się jednak światełko - zgodziliśmy się z rozmówcą, że w przyszłości warto będzie zadbać o utrwalenie w jakiejś skromnej choćby formie informacji o istniejących tu pochówkach i Powstańcach. Sugerowałem ustawienie tablicy lub krzyża. Do tematu trzeba jednak podchodzić delikatnie, bo tak czy inaczej, zapewne jeszcze przed utworzeniem ewidencji, w okolicznościach których nie znamy, teren cmentarza stał się własnością prywatną. Przepisy o których wspomina Krzysztof obowiązują względnie od niedawna, a wcześniej wrogowie Polski, piastujący również władzę na poziomie lokalnym, nie przejmowali się takimi kwestiami (przepraszam od razu tych którzy jednak się przejmowali i potrafili to sprytnie przemycić).

Ryszard Juszkiewicz - badacz Historii ziemi mławskiej, autor m. in. Wrzesień 1939r. na Mazowszu Północnym, dyrektor Głównej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, senator I i II kadencji.
Awatar użytkownika
krzymen
Posty: 376
Rejestracja: pn sie 29, 2011 11:30 pm
Lokalizacja: Warszawa

Re: Mogiła Powstańców i losy poległych pod Chromakowem 1863 – Lutocin (pow. żuromiński)

Postautor: krzymen » czw lis 26, 2020 11:13 pm

Majsterek pisze:
czw lis 26, 2020 4:20 pm
Przepisy o których wspomina Krzysztof obowiązują względnie od niedawna, a wcześniej wrogowie Polski, piastujący również władzę na poziomie lokalnym, nie przejmowali się takimi kwestiami (przepraszam od razu tych którzy jednak się przejmowali i potrafili to sprytnie przemycić).
Majsterku, nie tylko kiedyś „towarzysze” nie przejmowali się przepisami … Pamiętasz chyba sprawę likwidacji tej mogiły ? To już chyba nie komuniści …
viewtopic.php?p=29187#p29187
Całkiem niedawno, prawda ? :oops:
Wracając jednak do poległych w starciach zwanych bitwą pod Chromakowem, to pochowano ich w kilku miejscach.
LUTOCIN – stary cmentarz – mogiła powstała w 1863 r. – poległych przywieziono furmankami. Ale ilu i czy wszystkich ? I czy na pewno z pobojowiska pod Jakubowem ?

JAKUBOWO – akt zgonu 120 powstańców – miano ich pierwotnie pochować na miejscu i w 1921 r. ekshumować ... i przenieść do Lutocina – zapewne do istniejącej już mogiły.
akt34.Jakubowo.1863.jpg
Zbiorowy akt zgonu z 1863 r.
akt34.Jakubowo.1863.jpg (63.18 KiB) Przejrzano 7971 razy
BIEŻUŃ – mogiła 16 powstańców 1863 r. poległych 9 sierpnia pod Chromakowem. Znajduje się na cmentarzu parafialnym. Ocalała, bo rodzina Przedpełskich ufundowała pomnik nagrobny. Trzech rannych, zmarłych w Bieżuniu pochowano w innych miejscach na tym cmentarzu i po ich mogiłach nie ma już śladu …

WYSZYNY KOŚCIELNE – szczątki poległego pod Chromakowem zamurowano w ścianie kościoła

I na koniec podobna historia, jak w Lutocinie …
PONIATOWO – na cmentarzu parafialnym znajduje się zadbana mogiła żołnierzy z oddziału Stanisława Zgliszczyńskiego, poległych pod Rozwozinem 3 lipca 1863. Ocalała zapewne tylko dlatego, że dbała o nią rodzina jednego z pochowanych …
Druga mogiła - powstańców z oddziału kpt. Szmajsa poległych pod Chromakowem, nie miała tego szczęścia. Nie ma po niej śladu …
No i tak na koniec kolejne pochówki poległych 9 sierpnia … Mający pomóc Szmajsowi oddział Teofila Witkowskiego wpadł w zasadzkę i został zmuszony do odwrotu. Poległo 80 powstańców – w większości kosynierów. Zostali pochowani przy wjeździe do Poniatowa, po lewej stronie drogi z Żuromina do Poniatowa. Po tej mogile nie ma śladu. Nikt nawet nie potrafił mi powiedzieć, gdzie ona była … i odpuściłem sobie dalsze poszukiwania. Żadnego upamiętnienia, ani kapliczki tam nie było … Gorzej niż w Lutocinie - nikt niczego nie wie.
Pozdrawiam, Krzysztof
Lance do boju, szable w dłoń!
Awatar użytkownika
Majsterek
Administrator - Stowarzyszenie
Posty: 948
Rejestracja: pn lis 15, 2010 11:20 pm

Re: Mogiły Powstańców Styczniowych poległych pod Chromakowem – Lutocin, Poniatowo (pow. żuromiński)

Postautor: Majsterek » pt lis 27, 2020 11:19 am

Odwiedziłem Powstańców na cmentarzu w Poniatowie. Znajdziemy tam ładny pomnik, po prawej stronie alei głównej, bliżej parkanu cmentarza.
1-IMG_20201126_115042.jpg
1-IMG_20201126_115042.jpg (172.59 KiB) Przejrzano 7956 razy
2-IMG_20201126_115048.jpg
2-IMG_20201126_115048.jpg (128.97 KiB) Przejrzano 7956 razy
Mogiła kryje prochy powstańców z oddziału Stanisława Zgliszczyńskiego ps. "Kaszuba". Oddział został zaatakowany pod Rozwozinem dn. 03 lipca 1863 r. przez przeważające siły
rosyjskie esauła Dukmasowa. Powstańcy bronili się skutecznie i wycofali się w całkowitym porządku. W grupie powstańców osłaniających odwrót oddziału poległ Samuel Posner, którego pochowano na cmentarzu żydowskim w Żurominie.
Lista poległych:
Leon Berdyszewski, lat 21, z Poniatowa
Bukowski, lat 25
Teofil Jałowicki, lat 23
Maciej Leszczyński, lat 23
Naguszewski, lat 30
Franciszek Jarzynka, lat 29
Kobyłecki
Leon Szczygielski
Gene Wiliams, lat 30
Zadrowski, lat 36
Romuald Ostrowski
Kacper, służący z Zielonej
Samuel Posner, z Płocka (pochowany w Żurominie)
oraz dwaj nieznani z nazwiska
Taka informacja z zestawienia POWSTANIE STYCZNIOWE MOGIŁY POLEGŁYCH, WETERANÓW I MIEJSCA PAMIĘCI. , dostępnego w internecie. Tam też jest wzmianka o pochowanych przed wsią - temat do drążenia. Będę w Poniatowie za jakieś dwa tygodnie, spróbuję spotkać się z księdzem, a jeśli nie to zostawię jakieś pisemko z prośbą o informacje.

Co do sytuacji ze Szczutowa, ręce opadają. Na pierwszy rzut oka wychodzi na to że lokalny kościół wpisał się w zaszczytny poczet likwidatorów mogił. Jest to jednak przesada i nie cała prawda, bo jednak ksiądz proboszcz troszczy się o pomnik naprzeciw bramy, parafianie są zaangażowani i wychodzi im to całkowicie ładnie. Ksiądz jest też znany z patriotycznych kazań. Niestety zabrakło wrażliwości i skrupulatności w logicznym myśleniu. Nie da się uzasadnić w żaden sposób likwidacji grobu wojennego w obrębie cmentarza, a jedyny argument jaki padał ze strony parafii to ten, że miejsce było zaniedbane i nieestetyczne. Żenujące, ale to chyba wynika z tego, że ludzie nie myślą logicznie, nie uczyło się tego i nie uczy w szkołach. Może gdyby ksiądz pomyślał, że swoim czynem idzie w ślady kozaków i komunistów, to nigdy nie podjąłby tej fatalnej decyzji. Pozostaje kwestia odpowiedzialności.
W tym spisie, który przytoczyłem powyżej, znajduje się nawet zapis o pochowanych w drugiej mogile 10 Powstańcach z oddziału Jakoby`ego, poległych pod Słupią. Nie jestem specjalistą jeśli chodzi o Powstanie, ciekawe jednak, skąd pochodzą te informacje.
Awatar użytkownika
krzymen
Posty: 376
Rejestracja: pn sie 29, 2011 11:30 pm
Lokalizacja: Warszawa

Re: Mogiły Powstańców Styczniowych poległych pod Chromakowem – Lutocin, Poniatowo (pow. żuromiński)

Postautor: krzymen » pt lis 27, 2020 5:16 pm

Majsterek pisze:
pt lis 27, 2020 11:19 am
Niestety zabrakło wrażliwości i skrupulatności w logicznym myśleniu. Nie da się uzasadnić w żaden sposób likwidacji grobu wojennego w obrębie cmentarza, a jedyny argument jaki padał ze strony parafii to ten, że miejsce było zaniedbane i nieestetyczne. Żenujące, ale to chyba wynika z tego, że ludzie nie myślą logicznie, nie uczyło się tego i nie uczy w szkołach.
Może się zdziwisz, ale akurat w sprawie likwidacji/komasacji to się z Tobą nie zgadzam. W Szczutowie były dwie mogiły zbiorowe z tego samego okresu – na jednej solidny pomnik, a na drugiej w zasadzie nic. Brak możliwości jakiejkolwiek identyfikacji pochowanych. Jaki więc był sens utrzymywania obu mogił ? Lepiej było przenieść szczątki do tej mogiły z pomnikiem i tam zrobić solidne wspólne upamiętnienie.
Jednak sposób, w jaki to zrobiono, jest skandaliczny :twisted: Wykazano się kompletną ignorancją. Czy to tak trudno dowiedzieć się jakie są możliwości ? Wystarczy poszukać w Internecie (choćby Google). IPN, przy odpowiednim uzasadnieniu, zrobiłby ekshumację za darmo i w fachowy sposób. A tak zaprzepaszczono jedyną szansę na zbadanie i weryfikację faktów historycznych. Nie wiadomo, co tam znaleziono, nie wiadomo czyje to szczątki – może dziadów i żebraczek spod kościoła :lol: a nie młodych chłopaków lub mężczyzn w sile wieku? Ani wiejski grabarz, ani ksiądz proboszcz na takich rzeczach się nie znają.
Czytałem opracowania z wynikami pracy archeologów na Reducie Ordona (bardzo ciekawe !) lub przy ekshumacji rzekomej, jak się okazało, mogiły powstańców 1863 r. na Kopnej Górze, gdzie trzeba było napisać historię na nowo ! Według miejscowej tradycji mieli tam spoczywać powstańcy z 1863 r., a znaleziono … powstańców z 1831 r. … Starsze mogiły niż ta w Szczutowie, a szczątki ludzkie zachowane w stopniu umożliwiającym określenie nawet przyczyny śmierci (postrzały, cięcia szabel, ciosy kolbą …)
http://www.forumpodlaskie.pl/pdf/Krzysz ... ternet.pdf
Majsterek pisze:
pt lis 27, 2020 11:19 am
Może gdyby ksiądz pomyślał, że swoim czynem idzie w ślady kozaków i komunistów, to nigdy nie podjąłby tej fatalnej decyzji. Pozostaje kwestia odpowiedzialności.
Żartujesz ? Teraz to jest już po herbacie, bo ta mogiła nie była w ewidencji grobów i cmentarzy wojennych. Zgodnie z prawem nie był to więc grób wojenny ! Nikomu nigdy nie chciało się wypełnić jednokartkowego druczku :cry: … Nikt za to nie odpowie. Zapomnij.
Majsterek pisze:
pt lis 27, 2020 11:19 am
Taka informacja z zestawienia POWSTANIE STYCZNIOWE MOGIŁY POLEGŁYCH, WETERANÓW I MIEJSCA PAMIĘCI. (...) Tam też jest wzmianka o pochowanych przed wsią - temat do drążenia. Będę w Poniatowie za jakieś dwa tygodnie, spróbuję spotkać się z księdzem, a jeśli nie to zostawię jakieś pisemko z prośbą o informacje.
Dziękuję ! :ok: Może Tobie uda się ustalić, gdzie spoczywa tych osiemdziesięciu powstańców i dlaczego nie ma tam żadnego upamiętnienia …
Pozdrawiam, Krzysztof
Ostatnio zmieniony sob lis 28, 2020 1:37 pm przez krzymen, łącznie zmieniany 1 raz.
Lance do boju, szable w dłoń!
Awatar użytkownika
Majsterek
Administrator - Stowarzyszenie
Posty: 948
Rejestracja: pn lis 15, 2010 11:20 pm

Re: Mogiły Powstańców Styczniowych poległych pod Chromakowem – Lutocin, Poniatowo (pow. żuromiński)

Postautor: Majsterek » pt lis 27, 2020 10:58 pm

Bardzo dobrze że się że mną nie zgadzasz, jest więc konieczność doprecyzowania mojego poglądu. Będę się upierał, że likwidacja, w przeciwieństwie do planowej ekshumacji/komasacji nie znajduje logicznego uzasadnienia. Tuta chyba się zgadzamy. Jednak pójdę krok dalej i będę próbował przekonywać, że koszty utrzymania nawet dwóch oddzielnych mogił są uzasadnione, a w bilansie przeważają względy edukacyjne i zachowawcze. Samo istnienie dwóch odrębnych miejsc upamiętnienia, do tego uświęconych krwią poległych, mówi o dwóch epizodach ważnej historii. Jeśli utrwalono dwie oddzielne mogiły, to coś o tym zadecydowało, były jakieś przesłanki ku temu. Zacierając takie rozróżnienie tracimy pewne poszlaki. Na szczęście jest forum tradytora i uratowaliśmy tu część tej historii, o której większość zapomni, a niektórzy nie będą nawet chcieli pamiętać.
Pozdrawiam, i uprzedzam że przeniosę później naszą dyskusję do "Szczutowa".
Awatar użytkownika
krzymen
Posty: 376
Rejestracja: pn sie 29, 2011 11:30 pm
Lokalizacja: Warszawa

Re: Mogiły Powstańców Styczniowych poległych pod Chromakowem – Bieżuń, Lutocin, Poniatowo (pow. żuromiński)

Postautor: krzymen » sob lis 28, 2020 4:29 pm

Część poległych w bitwie pod Chromakowem spoczywa na cmentarzu w Bieżuniu. Mogiła znajduje się pod murem, z prawej strony cmentarza parafialnego. Ustawiono tam stelę - na niej znajduje się orzeł, a także krzyż i medalion. W dolnej części pomnika płyta z brązu, na której umieszczono napis:
"TU SPOCZYWA 16 POWSTAŃCÓW 1863 r. / KTÓRZY WOLELI POLEC NA POLU WALKI / NIŻ ŻYĆ W KAJDANACH W NIEWOLI"
Biezun2008trad2.jpg
Maj 2008 r.
Biezun2008trad2.jpg (152.6 KiB) Przejrzano 7906 razy
Nie podano żadnych nazwisk …
Spoczywają tu kolejni powstańcy z oddziału kpt. Piotra Szmajsa polegli 9 sierpnia 1863 r. w bitwie pod Chromakowem. Wycofujący się oddział stoczył walkę pod wsią Jonne, gdzie poległ Piotr Miszewski/Miszerski z Płocka i 14 innych powstańców, nieznanych z imienia i nazwiska. W mogile pochowano także Wojciecha Mieszkowskiego poległego pod Szczutowem 09.07.1863 r. Niewykluczone, iż mogiła zawdzięcza swoje ocalenie małżeństwu - Helenie i Marianowi Przedpełskim – fundatorom pomnika nagrobnego. Inne mogiły tego nie doczekały i uległy zatarciu …
Biezun2008trad1.jpg
Mogiła 16 powstańców 1863 r.
Biezun2008trad1.jpg (155.79 KiB) Przejrzano 7906 razy
Przypomnę zatem powstańców zmarłych z ran w Bieżuniu, którzy spoczywają na tutejszym cmentarzu parafialnym w nieznanych już miejscach …
Józef Kowalski, lat 46, z Lubowidza, zm. z ran 03.11.1863
Wojciech Wiewiórski, z Lubowidza, zm. z ran 03.09.1863
Piotr Wiśniewski, lat 26, z Prus, zm. z ran

Chyba trzeba będzie znowu zmienić tytuł tego wątku ;) Uprzedzam zatem, że będą jeszcze Wyszyny Kościelne ... i pewna zagadka :lol:
Pozdrawiam, Krzysztof
Lance do boju, szable w dłoń!
Awatar użytkownika
krzymen
Posty: 376
Rejestracja: pn sie 29, 2011 11:30 pm
Lokalizacja: Warszawa

Re: Mogiły Powstańców Styczniowych poległych pod Chromakowem – Bieżuń, Lutocin, Poniatowo (pow. żuromiński)

Postautor: krzymen » ndz sty 24, 2021 12:32 pm

Przedwczoraj - 22 stycznia - minęła 158 rocznica wybuchu Powstania Styczniowego. Wracamy zatem do tematu poległych pod Chromakowem.

W Wyszynach Kościelnych byłem kawał czasu temu (2008/2009) i nie szukałem wcale pamiątek po 1863 r. Wiedziałem tylko o grobach z 1920 r. i o tablicy poświęconej poległym znajdującej się w miejscowym kościele parafialnym pw. Matki Boskiej Różańcowej. Właśnie skończyła się msza i kościelny miał zamykać świątynię. Śpieszył się, ale zgodził się wpuścić mnie na chwilę. Nie miał czasu na rozmowę. Tablicę ku czci ks. Stanisława Szulborskiego i poległych parafian umieszczono po prawej stronie zaraz przy wejściu. Zobaczyłem jednak, że na ścianie, z lewej strony prezbiterium, wmurowano kilka tablic epitafijnych. Zrobiłem tylko zdjęcie tej, która poświęcona jest powstańcowi poległemu pod Chromakowem.
Wyszyny.tabl63.jpg
Wyszyny.tabl63.jpg (59.6 KiB) Przejrzano 7202 razy
Wmurowano ją dość wysoko i – żeby zrobić w miarę poprawne zdjęcie - trzeba było stanąć prawie pod przeciwną ścianą oraz włączyć zoom ;)
Wykonana na pewno kilkadziesiąt lat po powstaniu, kiedy już po kilku carskich amnestiach, nie groziło to żadnymi konsekwencjami. Zatem przełom XIX/XX wieku.
Nie miałem już czasu na fotografowanie innych tablic – pamiętam jedynie, że wszystkie (lub większość) dotyczą zmarłych z rodziny Łebkowskich/Łepkowskich.

I tutaj zaczynają się wątpliwości … Czy ci zmarli rzeczywiście spoczywają tutaj - w świątyni - która była kilkakrotnie niszczona i odbudowywana w tym samym miejscu ? A jeżeli już, to gdzie ? Trumny w podziemiach (jeżeli kościół ma podziemia), czy szczątki (kości ?) zamurowane w ścianach za tablicami ?
Niewiele znalazłem nt. tej budowli. Obecny murowany kościół powstał w latach 1894-1900 według projektu Józefa Górskiego, a więc trzydzieści kilka lat po śmierci Ignacego Łebkowskiego ! Konsekrowany przez bp. Apolinarego Wnukowskiego w 1905 r. Poważnie uszkodzony podczas I wojny światowej, został odbudowany i przebudowany w latach dwudziestych zgodnie z projektem znanego architekta Stefana Szyllera.

Kolejna zagadka - na cmentarzu parafialnym, przy kaplicy, znajduje się kamień, który może pochodzić z jakiegoś z grobu lub pomnika upamiętniającego powstańców 1863 r.
Wyszyny.kaplica63.jpg
Wyszyny.kaplica63.jpg (149.44 KiB) Przejrzano 7202 razy
Na kamieniu wyryto datę „1863” oraz szablę skrzyżowaną z kosą.
Pozdrawiam, Krzysztof
Lance do boju, szable w dłoń!
Awatar użytkownika
Thomas
Moderator globalny - Stowarzyszenie
Posty: 1509
Rejestracja: wt gru 01, 2009 8:40 pm
Kontakt:

Re: Mogiły Powstańców Styczniowych poległych pod Chromakowem – Bieżuń, Lutocin, Poniatowo (pow. żuromiński)

Postautor: Thomas » śr sty 27, 2021 2:06 pm

Byłem w Wyszynach w 2017 roku. Podobnie jak Krzysztof, w innym celu, ale uprzejmy ksiądz proboszcz (którego uchwyciłem na fotografii) przy okazji udostępniania wnętrza kościoła, opowiedział mi również o Łebkowskich.
DSC_4164.JPG
DSC_4164.JPG (137.48 KiB) Przejrzano 7148 razy
Zaraz za ścianą z tablicami jest zakrystia, a nad nią loża kolatorska. I nie jest to nawet ściana nośna, a działowa (zakrystia wydzielona jest wewnątrz przęsła korpusu nawowego). Nie ma szans by (jak to zaproponował Krzysztof) organizować jakieś pochówki w ścianie. Zresztą nie było takiej praktyki w ogóle. Od XIX wieku w Królestwie Polskim zaostrzono sanitarne rygory pogrzebowe w obrębie wsi i cmentarze zaczęto przenosić poza zabudowania. Nie wspominając już o pochówkach wewnątrz kościołów. Oczywiście zdarzały się wyjątki, gdy odstępowano od praktyki i jeszcze w XIX wieku grzebano zmarłych pod posadzkami (duchownych, czy jakichś wielce zasłużonych kolatorów świątyni - którzy mieli np. rodzinne zwyczaje pochówkowe w danej świątyni, na które mogli się powołać), ale tylko tam. I uwaga - nie było wymagane istnienie osobnych krypt, podziemi, czy komór grobowych. Praktyką było drążenie grobu wprost w ziemi, pod posadzką, złożenie ciała i jego zakopanie. Nie tworzono osobnych konstrukcji/pomieszczeń (sporadycznie spotka się takie praktyki do końca XVIII wieku - nazywa się je wtedy w archiwaliach "sklepami" - nazwa pochodzi od techniki konstruowania kolebkowego sklepienia nad taką przestrzenią pochówkową - miało to związek ze statyką budowli i rozłożeniem ciężaru posadzki nad grobem przy pomocy konstrukcyjnego łęku). Nadto bodaj w 1917 roku zreformowano (czy wręcz ułożono) zapisy Kodeksu Prawa Kanonicznego, w tym również w sprawach pogrzebowych. Rzadkością zatem stawały się od tego pochówki w obrębie świątyń, sporadycznie nawet chowano wokół kościołów (tam gdzie były założone już cmentarza "extra muros").

Kościół w Wyszynach miał trudną historię budowlaną na przełomie XIX i XX wieku, o czym wspomniał Krzysztof. Wielka kampania budowlana z czasów S. Szyllera zakończyła się najpewniej dopiero przed 1937 rokiem a i tak jego projekt zrealizowano tylko w niewielkiej części. Nadto II wojna ponownie uszkodziła z trudem odbudowywaną w dwudziestoleciu świątynię.

Wydaje mi się zatem, że tablice wiszące w prezbiterium są tu pewnego rodzaju świadomie skomponowaną memorią rodową, złożoną z dawnych, różnych tablic pamiątkowych rodziny miejscowych dziedziców (+Marianna Łebkowska, zm. 1812; +Ignacy Łebkowski, zm. 1832; +Rajmund Feliks Łebkowski, zm. 1860; +Melania Marianna Łebkowska, zm. 1890). Tablice są różne, wiszą w dziwnym układzie, starsze są z pewnością przeniesione z poprzedniej budowli i wmurowane w kościele autorstwa Górskiego z początków XX wieku, uzupełniane kolejnymi tablicami (+Tadeusz Zdzisław Łebowski, zm. 1912; +Stanisław Ignacy Łebkowski, zm. 1914?), w tym także (myślę podobnie jak Krzysztof) zrobioną post factum tablicą Ignacego (zm. 1863), uzupełniającą patriotyczną historię rodziny.

Gdzie wszyscy Łebkowscy zostali pochowani? Nie wiem. Na pewno w obrębie przykościelnego cmentarza. Najpewniej w czasie fundamentowania pod budowę obecnie istniejącego kościoła trafiono na szczątki starszej generacji rodziny, pochowanej w świątyni drewnianej, może złożono je wspólnie w jednym miejscu? Nie wydaje mi się, że w nowym kościele zaprojektowano osobną przestrzeń na pochówki rodowe Łebkowskich. Są zachowane projekty z czasów Szyllera, nie ma tam śladu po podziemnych konstrukcjach, z resztą, tak jak pisałem wcześniej - nie było takich praktyk. Jedyna mazowiecka analogia, która przychodzi mi na myśl to grobowce Bromirskich w kościele w Staroźrebach - ale tam prezbiterium wyraźnie, świadomie podniesiono i zbudowano widoczne z zewnątrz pomieszczenia rodowego mauzoleum, z osobnym wejściem i okienkami doświetlającymi wnętrze. Tu czegoś takiego nie mamy.

Jeśli idzie o moje subiektywne odczucie co do pochówku Ignacego Łebkowskiego w Wyszynach, to stawiam na fakt rodzinnej komemoracji i proponuję wzięcie słów "tu leży" w duży cudzysłów.

Może prześledzenie zapisów archiwum parafialnego (prof. M. Omilanowska w książce o Szyllerze wspomina, że w archiwum parafii wyszyńskiej jest kronika z czasów budowy kościoła wraz z projektami budowlanymi) lub prasy katolickiej z czasów pierwszej konsekracji (Przegląd Katolicki) lub późniejszych (Miesięcznik Pasterski Płocki), przyniosłoby uzupełnienie informacji o roli Łebkowskich w życiu parafii i ewentualnym ich uhonorowaniu wewnątrz kościoła (na które nie każdy mógł sobie już wówczas pozwolić).
stzstz
Posty: 82
Rejestracja: wt wrz 14, 2010 11:52 pm
Lokalizacja: Żuromin
Kontakt:

Re: Mogiły Powstańców Styczniowych poległych pod Chromakowem – Bieżuń, Lutocin, Poniatowo (pow. żuromiński)

Postautor: stzstz » śr lut 03, 2021 7:20 pm

Dawno mnie tutaj nie było, a tutaj ciekawa dyskusja, tym bardziej, że to moje rodzinne strony. Przez 29 lat mieszkałem w odległości około jednego kilometra od pomnika w Jakubowie. Będąc małym chłopcem chodziłem z moim tatą do pana Józefa Narewskiego, który interesował się historią i geografią i miał dobrą pamięć. Mieszkał on przy szosie na samym zakręcie w Jakubowie. Ja jako młody chłopak średnio wtedy interesowałem się historią. Mówił owczarni oraz wspominał, że obok niej znajdował się staw. Pozostałości tego stawu widoczne są do dziś. Wg Narewskiego jest to kępa drzew i krzewów z tyłu za pomnikiem. Staw ten stopniowo był zasypywany ziemią i kamieniami. Pamiętam jak w latach 70-tych był średnicy ok. 20 metrów i była w nim woda. Zapamiętałem jeszcze, że wg Narewskiego część poległych powstańców jest pochowanych około 200 metrów za jego budynkami.
stzstz
Posty: 82
Rejestracja: wt wrz 14, 2010 11:52 pm
Lokalizacja: Żuromin
Kontakt:

Re: Mogiły Powstańców Styczniowych poległych pod Chromakowem – Bieżuń, Lutocin, Poniatowo (pow. żuromiński)

Postautor: stzstz » śr lut 03, 2021 7:35 pm

Padł temat mogił powstańczych w Poniatowie. Otóż wg mojej wiedzy i mojego kolegi Marka Oryla, wnikliwego badacza dziejów Chromakowa i Poniatowa oraz członka Żuromińskiej Grupy Historycznej na terenie wsi Poniatowa były 3 groby powstańcze, z czego do naszych czasów przetrwał grób na cmentarzu poległych pod Rozwozinem. Druga mogiła znajdowała się przed bramą cmentarza, teraz jest tu parking z kostki brukowej. Dlaczego przed cmentarzem, a nie na cmentarzu? Dlatego, że w 1863 roku formalnie cmentarza w Poniatowie nie było. Dopiero później wykupiono grunty i wyznaczono granice cmentarza. Trzecia mogiła znajdowała się kilkaset metrów za Poniatowem, na rozstaju dróg do Chromakowa i Swojęcina. Był tam dużych rozmiarów krzyż drewniany. Był jeszcze w Poniatowie kopiec powstańczy. Znajdował się on na początku wsi, po lewej stronie jadąc od Żuromina mniej więcej na wysokości ul. Polnej prowadzącej od Brudnic. Lokalizacja jest doskonale znana.
Awatar użytkownika
krzymen
Posty: 376
Rejestracja: pn sie 29, 2011 11:30 pm
Lokalizacja: Warszawa

Re: Mogiły Powstańców Styczniowych poległych pod Chromakowem – Bieżuń, Lutocin, Poniatowo (pow. żuromiński)

Postautor: krzymen » pn lut 15, 2021 5:14 pm

Tomku – bardzo dziękuję za wszystkie informacje i uwagi ! Twoje zdjęcie dużo wyjaśnia. Przekonałeś mnie, że kościół nie jest miejscem pochówku Łebkowskich. Rzeczywiście widać wyraźnie, że ściana jest cienka. Układ tablic faktycznie dość dziwny :? dodatkowo są umieszczone we wnękach ! Na Twoim zdjęciu widać to wyraźnie, a na mojej fotografii tablica Ignacego Łebkowskiego jest tak oświetlona, że wydawało mi się, iż wystaje poza lico ściany. Tablice są też na przeciwległej ścianie.
W Wyszynach Kościelnych byłem bardzo dawno. Na cmentarzu rzuciłem tylko okiem na ceglaną kaplicę cmentarną - była w kiepskim stanie. Żadnych tablic tam nie widziałem lub nie pamiętam. Czy jest to możliwe, że jest to zaadoptowana kaplica grobowa stojąca na pochówkach Łebkowskich/Łepkowskich ? Może stamtąd przeniesiono te tablice ? W Internecie niczego nie znalazłem na temat cmentarza w Wyszynach i tej kaplicy …

Sławku – fajnie, że wreszcie wpadłeś i dołożyłeś masę informacji do naszej dyskusji :ok:
stzstz pisze:
śr lut 03, 2021 7:20 pm
Zapamiętałem jeszcze, że wg Narewskiego część poległych powstańców jest pochowanych około 200 metrów za jego budynkami
To w końcu była ekshumacja w 1921 r. czy nie ? :shock:
stzstz pisze:
śr lut 03, 2021 7:20 pm
na terenie wsi Poniatowa były 3 groby powstańcze
:?: :?: :?:
stzstz pisze:
śr lut 03, 2021 7:20 pm
Druga mogiła znajdowała się przed bramą cmentarza, teraz jest tu parking z kostki brukowej
:o :o :o
stzstz pisze:
śr lut 03, 2021 7:20 pm
Trzecia mogiła znajdowała się kilkaset metrów za Poniatowem, na rozstaju dróg do Chromakowa i Swojęcina. Był tam dużych rozmiarów krzyż drewniany
Czy jest możliwe precyzyjne ustalenie tego miejsca ?
stzstz pisze:
śr lut 03, 2021 7:20 pm
Był jeszcze w Poniatowie kopiec powstańczy. Znajdował się on na początku wsi, po lewej stronie jadąc od Żuromina mniej więcej na wysokości ul. Polnej prowadzącej od Brudnic. Lokalizacja jest doskonale znana.
Czy pod tym kopcem także były pochówki ?

Szczerze mówiąc, to przeczytałem Twoje posty z mieszanymi uczuciami ...
Jak to jest, że ludzie wiedzą o tych miejscach i od dziesiątków lat nic nie robią, żeby je upamiętnić … tylko w najlepszym wypadku przykrywają je kostką brukową :? Nie rozumiem :(
Pozdrawiam, Krzysztof
Lance do boju, szable w dłoń!
Awatar użytkownika
krzymen
Posty: 376
Rejestracja: pn sie 29, 2011 11:30 pm
Lokalizacja: Warszawa

Re: Mogiły Powstańców Styczniowych poległych pod Chromakowem – Bieżuń, Lutocin, Poniatowo (pow. żuromiński)

Postautor: krzymen » śr lip 28, 2021 6:13 pm

Kolejna zagadka - na cmentarzu parafialnym, przy kaplicy, znajduje się kamień, który może pochodzić z jakiegoś z grobu lub pomnika upamiętniającego powstańców 1863 r.
Wracamy do tematu, bo skontaktował się ze mną czytelnik naszego forum i serwisu 1914.pl
Pan R. przekazał mi następujące informacje – kamień ma pochodzić z grobu powstańca lub powstańców 1863 r. Pierwotnie miał się znajdować koło stawu na północny zachód od kościoła w Wyszynach Kościelnych. Miałem okazję przejeżdżać przez Wyszyny i sprawdziłem to miejsce.
wyszyny.06.21.1.JPG
wyszyny.06.21.1.JPG (104.57 KiB) Przejrzano 3946 razy
Podobno był tam cmentarz choleryczny. Po 1945 r. ten teren stał się własnością prywatną i ówczesny proboszcz - żeby uchronić kamień przed zniszczeniem – zabrał go na cmentarz parafialny.

We wsi odbywały się jakieś duże uroczystości pogrzebowe i nie było z kim pogadać … a krowa widoczna na fotografii nie była zbyt rozmowna :lol:
wyszyny.06.21.2.JPG
wyszyny.06.21.2.JPG (176.24 KiB) Przejrzano 3946 razy
Wpadłem też na cmentarz parafialny rzucić okiem na kaplicę. W 2009 nie zrobiłem jej zdjęć, ale wg. pana R. wygląda tak już od lat 70-tych XX w.
wyszyny.06.21.3.JPG
wyszyny.06.21.3.JPG (87.3 KiB) Przejrzano 3946 razy
Była to budowla ceglana – cokół pozostałości budynku jest otynkowany.
wyszyny.06.21.4.JPG
wyszyny.06.21.4.JPG (126.83 KiB) Przejrzano 3946 razy
Ocalała tylko tylna ściana, a na niej cztery tablice epitafijne
Tablica 1. Stanisław Ignacy ŁEBKOWSKI * 28.VII.1868 – † 12.I.1911; Maria ŁEBKOWSKA * 19.X.1837 † 11.III.1917
Tablica 2. Franciszka z Kosowskich ŁEBKOWSKA † 10.6.1918; Henia ŁEBKOWSKA † 8.12.1922; Tadeusz ŁEBKOWSKI † 8.3.1933
Tablica 3. Z Pruskich Izabella ŁEBKOWSKA 1889-1967
Tablica 4. Stanisław † 1906 i Magdalena † 1937 DOBERSCY – TU SPOCZYWAJĄ

Informacje nt. tej budowli byłyby bardzo pomocne. Przypuszczam, że stała tu kaplica ŁEBKOWSKICH (nad kryptą grobową). Budynek uległ zniszczeniu lub poważnemu uszkodzeniu i postanowiono go przerobić. Część najstarszych tablic przeniesiono do kościoła (może były na rozebranych ścianach?). Cztery tablice pozostawiono. Niestety nie mam nic na poparcie tej hipotezy.
Moim zdaniem tu właśnie – w krypcie pod kaplicą - powinien spoczywać nasz powstaniec poległy pod Chromakowem !
Pozdrawiam, Krzysztof
Lance do boju, szable w dłoń!

Wróć do „Cmentarze wojenne i wojskowe”

Kto jest online

Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 6 gości