Cmentarz ewangelicki - Proszkowo (pow. mławski)

Awatar użytkownika
Thomas
Moderator globalny - Stowarzyszenie
Posty: 1509
Rejestracja: wt gru 01, 2009 8:40 pm
Kontakt:

Cmentarz ewangelicki - Proszkowo (pow. mławski)

Postautor: Thomas » pt kwie 17, 2020 10:19 am

Nieopodal Szreńska w powiecie mławskim znajduje się grupa miejscowości, która w pierwszej połowie XIX wieku stanowiła ewangelicką kolonię. Wsie: Proszkowo, Wola Proszkowska, Ostrów, Stołowo i Rochnia należały początkowo do klucza dóbr szreńskich (do końca lat 20. XIX wieku ich właścicielem był Ludwik Eberhard Knobloch). Po nim dobra przejął Bank Berliński, a następnie skarb polski. Rzeczone wsie zostały wyłączone z klucza i sprzedane w prywatne ręce. Od czasów Knoblocha rozpoczął się proces sprowadzania do wsi osadników z Prus. Byli to głównie Niemcy wyznania ewangelickiego. W czasie uwłaszczenia z 1864 roku w okolicach Proszkowa istniało 51 gospodarstw rolnych (osad) na 438 morgach ziemi. W końcu XIX wieku wzmiankowano tu ewangelicki dom modlitwy i szkołę wyznaniową. Na południe od wsi, przy drodze do Rochni założono cmentarz grzebalny dla mieszkańców wymienionych wyżej pięciu wiosek. Według przekazu mieszkańców (zanotowanego przez kolegę Sławka Topolewskiego - stzstz) ewangelicki dom modlitwy znajdował się już na terenie wioski Ostrów (por. mapka satelitarna niżej).
Proszkowo1915.png
Okolice tzw. koloni proszkowskiej. Zielonym okręgiem zaznaczono cmentarz w Proszkowie. Błędnie podpisany na mapie jako katolicki.
Proszkowo1915.png (506.25 KiB) Przejrzano 4280 razy
Tzw. kolonia proszkowska administracyjnie należała do filiału ewangelickiego w Mławie (założonego w 1839 roku, przynależnego początkowo parafii ewangelickiej w Przasnyszu; od 1936 roku przeorganizowanego w samodzielną parafię Mława-Działdowo; choć początkowo, przed założeniem filiału w Mławie - byli związani z systematem ewangelickim w Sierpcu). Na terenie filiału istniał jeden kościół (Mława), jedna sala modlitwy (Proszkowo / Ostrów) oraz trzy cmentarze (Mława, Proszkowo oraz Strzegowo - opisane tu: viewtopic.php?f=97&t=4074). Osadnictwo ewangelickie w filiale obejmującym prawie cały ówczesny powiat mławski miało charakter rozproszony i skupiało się w samym mieście powiatowym oraz dwóch ośrodkach - wokół huty szkła k. Strzegowa i kolonii k. Szreńska, przy czym warto nadmienić, że ewangelicy strzegowscy byli narodowości polskiej, a szreńscy - niemieckiej. Ewangeliccy mieszkańcy Mławy byli w znamienitej większości narodowości polskiej.

W samym Proszkowie (póki co) osobiście nie byłem (nadrobię w najbliższym możliwym czasie), ale był kolega Sławek Topolewski (stzstz), który wspaniałomyślnie zechciał podzielić się zdjęciami wykonanymi na zakrzaczonym cmentarzu oraz miejscu, który mieszkańcy Ostrowa wskazują jako plac po dawnej szkole i kaplicy ewangelickiej. Za zgodą Sławka wklejam jego zdjęcia. Według zasłyszanej przez niego informacji na cmentarzu zachował się jeden nagrobek, do którego jednak nie dotarł z powodu majowego zakrzewienia cmentarza. W czasie powojennej dewastacji cmentarza nagrobki miały zostać rzekomo wtórnie wykorzystywane jako tzw. toki dla krów. Na placu po domu modlitwy i szkole pozostała studnia.
Proszkowo-Ostrów-Bez nazwy 1 kopia.jpg
Lokalizacja cmentarza i placu po szkole. Ed. stzstz
Proszkowo-Ostrów-Bez nazwy 1 kopia.jpg (69.88 KiB) Przejrzano 4280 razy
Cmentarz:
Proszkowo-20120506-00008.jpg
Proszkowo-20120506-00008.jpg (189.4 KiB) Przejrzano 4280 razy
Proszkowo-20120506-00009.jpg
Proszkowo-20120506-00009.jpg (197.44 KiB) Przejrzano 4280 razy
Proszkowo-20120506-00006.jpg
Proszkowo-20120506-00006.jpg (220.04 KiB) Przejrzano 4280 razy
Proszkowo-20120506-00007.jpg
Proszkowo-20120506-00007.jpg (194.27 KiB) Przejrzano 4280 razy
Plac po szkole/kaplicy:
Proszkowo-20120506-00010.jpg
Proszkowo-20120506-00010.jpg (137.48 KiB) Przejrzano 4280 razy
Proszkowo-20120506-00011.jpg
Proszkowo-20120506-00011.jpg (114.25 KiB) Przejrzano 4280 razy
Proszkowo-20120506-00012.jpg
Proszkowo-20120506-00012.jpg (153.66 KiB) Przejrzano 4280 razy
Proszkowo-20120506-00013.jpg
Proszkowo-20120506-00013.jpg (110.42 KiB) Przejrzano 4280 razy
Na koniec warto dodać, że w filiale mławskim w 1873 roku mieszkało 250/270 rodzin (ok. 1000 osób) wyznania ewangelickiego, w 1906 tylko 165 familii, a w 1939 - już tylko 250 osób. Proboszczem-administratorem parafii Przasnysz z filiami Mława i Lipiny w latach 1909-1911 był ks. Aleksander Paschke, późniejszy proboszcz w Sierpcu, zasłużony dla dziejów parafii sierpeckiej, zmarły w 1938 roku, pochowany na miejscowym cmentarzu.

Według spisu ludności z 1921 roku wszyscy mieszkańcy Proszkowa wyznania ewangelickiego (w liczbie 12 osób) wykazali polską przynależność narodową.
Awatar użytkownika
Thomas
Moderator globalny - Stowarzyszenie
Posty: 1509
Rejestracja: wt gru 01, 2009 8:40 pm
Kontakt:

Re: Cmentarz ewangelicki - Proszkowo (pow. mławski)

Postautor: Thomas » ndz maja 17, 2020 11:49 am

Podczas odwiedzin w Proszkowie, na cmentarzu spotkałem dwie Panie. Przyjechały samochodem, jedna starsza, druga młodsza. Najpierw zdziwienie, potem refleksja - a może tu kogoś odwiedzają? może pielęgnują jakąś mogiłę? może dowiem się czegoś więcej? Okazało się jednak, że cmentarz proszkowski stanowi doskonałe miejsce cięcia bzu (lilak na tym cmentarzu jest rzeczywiście przepiękny i mieni się wszystkimi możliwymi kolorami, jest go bardzo dużo) oraz kopania barwinka. I tu też należy przyznać, że barwinkowy dywan ścielący polanę pośrodku lilakowego płotu ma wręcz charakter mistyczny.
Śladów nagrobków nie znalazłem. Wiem, że Sławek na coś ostatnim razem trafił, mnie się nie udało. Roślinność wygrała, a wespół z zapomnieniem i obojętnością ludzi, widzialny cmentarz pozostał jedynie na starych mapach.
DSC_0138.jpg
Wjazd do wsi od południa. Cmentarz po lewej.
DSC_0138.jpg (251.14 KiB) Przejrzano 3949 razy
DSC_0143.jpg
Barwinkowy dywan. Już zaczyna kwitnąć.
DSC_0143.jpg (295.76 KiB) Przejrzano 3949 razy
DSC_0147.jpg
Kamienie z sąsiedniego pola, zachodni kraniec cmentarza.
DSC_0147.jpg (304.3 KiB) Przejrzano 3949 razy
DSC_0148.jpg
Inne rośliny, których nazw nie znam
DSC_0148.jpg (291.41 KiB) Przejrzano 3949 razy
stzstz
Posty: 82
Rejestracja: wt wrz 14, 2010 11:52 pm
Lokalizacja: Żuromin
Kontakt:

Re: Cmentarz ewangelicki - Proszkowo (pow. mławski)

Postautor: stzstz » pn maja 18, 2020 2:41 pm

Rzeczywiście w Proszkowie byłem w dniu 30 kwietnia 2020 roku. Skorzystałem z ładnej pogody i pojechałem do tej miejscowości skuterem, wszak to ode mnie około 20 kilometrów. Cmentarz ewangelicki znajduje się przy samym wjeździe do miejscowości od Rochni i LIberadza po lewej stronie szosy. Widok ten jest taki.
IMG_20200430_213522.jpg
IMG_20200430_213522.jpg (584.8 KiB) Przejrzano 3925 razy
Minąwszy cmentarz w niedalekiej odległości od niego zatrzymałem się przy dawnym dworku, w którym obecnie znajduje się szkoła podstawowa w Proszkowie. W budynku tym ponoć mieszkali przedwojenni niemieccy osadnicy. Lokalizacja szkoły jest przy skrzyżowaniu drogi w kierunku Ostrowa.
download/file.php?mode=view&id=39947&si ... d7c62aeff5
Przy szkole skręciłem w prawo w kierunku Ostrowa. W zasadzie Proszkowo z Ostrowem łączą się w jedna wioskę. Zatrzymałem się w miejscu, gdzie znajduje się miejsce po kościele ewangelickim.
download/file.php?mode=view&id=39949
Na końcu mojej wizyty udałem się na cmentarz.Interesowało mnie najbardziej to, czy są tam jakieś nagrobki. Kilka lat temu niestety nic nie znalazłem ciekawego. Również i tym razem nic nie zauważyłem. Jednak postanowiłem nie odpuszczać i podjechałem pod najbliższe gospodarstwo. Na płocie jest baner "naprawa skuterów".
Zostałem zauważony przez mieszkankę posesji, która podeszła do płotu i zapytała mnie czy ja czegoś szukam. Przedstawiłem się i powiedziałem, że jestem zainteresowany cmentarzem obok. Bardzo miła pani oznajmiła mi, że zaprasza mnie na podwórze. Następnie przeszliśmy razem przez furtkę z boku podwórza w kierunku nekropolii. Przed wejściem na jej teren wskazała mi fragment ogrodzenia jaki się zachował do chwili obecnej. Następnie moja przewodniczka zaproponowała odwiedzenie ostatniego zachowanego nagrobka, zaznaczając, że dostęp do niego jest bardzo utrudniony i dojście do niego możliwe jest tylko wiosną. Udało się! Znajduje się on w gęstych zaroślach w północno-zachodniej części nekropolii.Jednak na początku nawet tego grobu nie zauważyłem. Był przykryty roślinnością, liśćmi i piachem. Odsunąłem częściowo te rzeczy nogą. Okazało się, że grobowiec jest dużych rozmiarów. Wg mnie może mieć długość około 5 metrów, a może nawet i więcej. Nie miałem ze sobą żadnych narzędzi typu zmiotka, bo może udałoby się coś odczytać. Moja znajoma stwierdziła, że w tym miejscu ktoś odczytał, że pochowana jest kobieta o imieniu Ewa. Na tym cmentarzu był kilkukrotnie znany mławski regionalista pan Janusz Dębski. Wg tej pani robił zdjęcia i interesował się tym grobowcem. Na koniec mojej wizyty ów miła pani powiedziała mi jeszcze, że na tym cmentarzu pochowani są dziadkowie jednej z rodzin z Ostrowa. Próbowałem dowiedzieć się o nazwisko, jednak pani nie chciała mi tego zdradzić. Przy następnej wizycie pojadę do Ostrowa i odnajdę tę rodzinę, by z nią porozmawiać
IMG_20200430_183748.jpg
Grobowiec
IMG_20200430_183748.jpg (458.24 KiB) Przejrzano 3918 razy
IMG_20200430_183811.jpg
Grób
IMG_20200430_183811.jpg (460.36 KiB) Przejrzano 3918 razy
IMG_20200430_213254.jpg
Fragment ogrodzenia
IMG_20200430_213254.jpg (451.92 KiB) Przejrzano 3918 razy
IMG_20200430_213351.jpg
Fragment ogrodzenia cmentarza
IMG_20200430_213351.jpg (485.56 KiB) Przejrzano 3918 razy
Załączniki
IMG_20200430_213615.jpg
Szkoła podstawowa
IMG_20200430_213615.jpg (387.89 KiB) Przejrzano 3922 razy
IMG_20200430_213540.jpg
Szkoła Podstawowa
IMG_20200430_213540.jpg (533.97 KiB) Przejrzano 3922 razy
IMG_20200430_213557.jpg
Miejsce po kościele ewangelickim
IMG_20200430_213557.jpg (610.22 KiB) Przejrzano 3922 razy

Wróć do „Cmentarze”

Kto jest online

Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 5 gości